Ludzka seksualność w posoborowym nauczaniu Kościoła
Jacek Goleń
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-9724-6936
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie ludzkiej seksualności w świetle posoborowego nauczania Kościoła katolickiego. Najpierw autor dokonuje wyjaśnienia najważniejszych terminów, a potem ukazuje drogę do pozytywnego i całościowego ujęcia ludzkiej seksualności w nauczaniu Kościoła. Następnie ukazuje osobowy sens ludzkiej płciowości oraz naturalną celowość w niej zawartą. W ramach metody dedukcyjnej wykorzystano metody szczegółowe: analizy tekstów źródłowych, interpretacji, porównawczą, syntezy, wnioskowania. Głównym konkluzją z podjętych badań jest to, że przez szereg wieków Kościół katolicki bardzo powoli odczytywał prawdę o ludzkiej seksualności, podkreślając cel prokreacyjny. Najpełniej i w sposób pozytywny została ona ujęta dopiero w posoborowym nauczaniu Kościoła, a zwłaszcza papieży Jana Pawła II, Benedykta XVI oraz Franciszka.
Słowa kluczowe:
płciowość, seksualność, miłość, płodność, prokreacja, sens seksualności, celowość seksualności, teologia ciała, teologia małżeństwaBibliografia
Augustyn, J., Wychowanie do integracji seksualnej (Kraków: Wydawnictwo M 1994).
Augustyn, J., Wychowanie do czystości i celibatu kapłańskiego (Kraków-Ząbki: Wydawnictwo M – Apostolicum 2000).
Bajda, J., „Powołanie małżeństwa i rodziny. Próba syntezy teologiczno-moralnej”, Teologia małżeństwa i rodziny (red. K. Majdański; Warszawa: ATK 1980) I, 7–156.
Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est (2005) (= DCE).
Bołoz, W., „Rozwój i integracja płciowości człowieka”, Wychowanie do życia w rodzinie (red. K. Ostrowska – M. Ryś; Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej 1999) 34–58.
Cozzoli, M., „Dall’Humanae vitae all’Amoris Laetitia. Parte prima. Il bene del matrimonio e della famiglia”, Studia Moralia 55/2 (2017) 225–241.
Franciszek Salezy, Filotea. Wprowadzenie do życia pobożnego (tł. M.B. Bzowska; Kraków: Siostry Wizytki 2000).
Franciszek, „Kreatywność i śmiałość. Audiencja generalna (15.04.2015)”, L’Osservatore Romano 36/5 (2015) 45–46.
Franciszek, Adhortacja Amoris laetitia (2016) (= AL).
Goleń, J., Motywy zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań narzeczonych (Lublin: Wydawnictwo KUL 2013).
Goleń, J., „Rola świadectwa w rodzinie”, Verbum Vitae 28 (2015) 423–458. (Crossref)
Grześkowiak, J., „Centralne idee teologii małżeństwa”, Małżeństwo i rodzina w świetle nauki
Kościoła i współczesnej teologii (red. A.L. Szafrański; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1985) 19–53.
Grześkowiak, J., „Sakramentalność małżeństwa w świetle adhortacji apostolskiej «Familiaris consortio» Jana Pawła II”, Małżeństwo i rodzina w świetle nauki Kościoła i współczesnej teologii (red. A.L. Szafrański; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1985) 55–98.
Grześkowiak, J., Misterium małżeństwa. Sakrament małżeństwa jako symbol przymierza Boga z ludźmi (Poznań: Hlondianum 1996).
Grzywak-Kaczyńska, M., „Erotyka a rozwój osobowości”, Erotyka w aspekcie zdrowia psychicznego (red. M. Grzywak-Kaczyńska; wyd. 5; Warszawa: Pax 1985) 11–25.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis (1979) (= RH).
Jan Paweł II, Adhortacja Familiaris consortio (1981) (= FC).
Jan Paweł II, Adhortacja Christifideles laici (1988) (= ChL).
Jan Paweł II, List Mulieris dignitatem (1988) (= MD).
Jan Paweł II, Adhortacja Redemptoris custos (1989) (= RC).
Jan Paweł II, List do rodzin (1994) (= LdR).
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae (1995) (= EV).
Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do „serca”.
O Jana Pawła II teologii ciała (red. T. Styczeń; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1987; dodruk 1998).
Jan Paweł II, „Człowiek – osoba w wolności miłowania staje się darem (16.01.1980)”, Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Teologia małżeństwa (red. W. Zega; Kraków: Wydawnictwo M 1999) 54–58.
Jan Paweł II, „Jedność i nierozerwalność małżeństwa w świetle początku (21.11.1979)”, Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Teologia małżeństwa (red. W. Zega; Kraków: Wydawnictwo M 1999) 38–41.
Jan Paweł II, „Objawienie i odkrycie oblubieńczego sensu ciała (09.01.1980)”, Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Teologia małżeństwa (red. W. Zega; Kraków: Wydawnictwo M 1999) 51–54.
Jan Paweł II, „Wymiana daru tworzy autentyczną wspólnotę (06.02.1980)”, Katechezy Ojca Świętego
Jana Pawła II. Teologia małżeństwa (red. W. Zega; Kraków: Wydawnictwo M 1999) 61–64.
Jaśkiewicz, S., „Płeć ludzka w świetle nauki św. Augustyna o tajemnicy wcielenia Syna Bożego”, Verbum Vitae 40/1 (2022) 69–84. (Crossref)
Katechizm Kościoła Katolickiego (1992) (= KKK).
Kobak, J., „Anthropological Foundations”, Catholic Family Ministry. The Scientific Reflection and the Practical Ministry of the Church (red. J. Goleń – R. Kamiński – G. Pyźlak; Lublin: Wydawnictwo KUL 2018) 107–120.
Kongregacja Edukacji Katolickiej, „Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę”. Z myślą o drodze dialogu na temat kwestii gender w edukacji (2019).
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja Persona humana (1975) (= PH).
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja Donum vitae (1987) (= DV).
Kongregacja Nauki Wiary, List do Biskupów Kościoła katolickiego o duszpasterstwie osób homoseksualnych Homosexualitatis problema (1986) (= DOH).
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i świecie (2004) (= LMK).
Kongregacja Wychowania Katolickiego, Wytyczne wychowawcze w odniesieniu do ludzkiej miłości. Zasadnicze cechy wychowania seksualnego (1983) (= WW).
Kornas-Biela, D., „Ku dojrzałemu przeżywaniu płciowości”, Płciowość ludzka w kontekście miłości.
Przesłanie moralne Kościoła (red. J. Nagórny – M. Pokrywka; Lublin: Wydawnictwo KUL 2005) 119–164.
Krąpiec, M.A., Ja – człowiek (Dzieła 9; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1998).
Kukołowicz, T., Rodzina wychowuje (Stalowa Wola: Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej 1998).
Kupczak, J., „O oblubieńczym i rodzicielskim sensie ludzkiego ciała”, Verbum Vitae 40/1 (2022) 85–98. (Crossref)
Lacroix, X., Le corps de l’esprit (Paris: Cerf 1999).
Lacroix, X., L'avenir c’est l’autre (Paris: Cerf 2000).
Lemański, J., „Być kobietą i być mężczyzną czy być człowiekiem po Edenie? Rdz 3,16–19 raz jeszcze przemyślane”, Verbum Vitae 40/1 (2022) 21–36. (Crossref)
Leon XIII, Encyklika Arcanum divinae sapientiae (1880).
Marcol, A., Etyka życia seksualnego (Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1995).
Mattheeuws, A., Eros, Agapè… Allégresse et joie. Une théologie evolutive et cohérente de l’amour et du mariage de Benoît XVI à Franҫois (Sion: Parole et Silence 2019).
Meissner, K., „Rola płciowości w ludzkim życiu”, Przygotowanie do życia w małżeństwie i rodzinie.
Wychowanie seksualne (red. E. Materski et al.; Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne 1997) 27–42.
Mroczkowski, I., Osoba i cielesność. Moralne aspekty teologii ciała (Płock: Instytut Papieża Jana Pawła II 1994).
Nagórny, J., „Płciowość ludzka – z perspektywy chrześcijańskiego personalizmu”, Płciowość ludzka w kontekście miłości. Przesłanie moralne Kościoła (red. J. Nagórny – M. Pokrywka; Lublin: Wydawnictwo KUL 2005) 19–117.
di Nicola, G.P. – Danese, A., Mężczyzna i kobieta z perspektywy personalizmu (tł. A. Radziszewska; Lublin: Wydawnictwo KUL 2010).
Papieska Komisja Biblijna, „Czym jest człowiek” (Ps 8,5). Zarys antropologii biblijnej (2019) (= CzJCz).
Papieska Rada ds. Rodziny, Ludzka płciowość: prawda i znaczenie (1995) (= LP).
Papieska Rada ds. Rodziny, Rodzina a ludzka prokreacja (2006) (= RLP).
Paweł VI, Encyklika Humanae vitae (1968) (= HV).
Paweł VI, „Rodzina szkołą świętości. Przemówienie do ruchu Équipes Notre-Dame (4.05.1970)”, Ateneum Kapłańskie 83 (1975) 3–13.
Pius XI, Encyklika Casti connubi (1930).
Pokrywka, M., Antropologiczne podstawy moralności małżeństwa i rodziny (Lublin: Wydawnictwo KUL 2010).
Sarmiento, A., Małżeństwo chrześcijańskie. Podręcznik teologii małżeństwa i rodziny (tł. P. Rak; Kraków: Wydawnictwo M 2002).
Semen, Y., Seksualność według Jana Pawła II (tł. Z. Denkowska – J. Urbaniak; Poznań: Wydawnictwo Świętego Wojciecha 2008).
Smykowski, K., „Theological-Moral Foundations”, Catholic Family Ministry. The Scientific Reflection and the Practical Ministry of the Church (red. J. Goleń – R. Kamiński – G. Pyźlak; Lublin: Wydawnictwo KUL 2018) 74–81.
Sobór Watykański II, Deklaracja Gravissimum educationis (1965) (= DWCh).
Sobór Watykański II, Konstytucja Gaudium et spes (1965) (= KDK).
Troska, J., Moralność życia płciowego, małżeńskiego i rodzinnego (Poznań: Redakcja Wydawnictw PWT 1998).
Troska, J., Moralność życia cielesnego (Poznań: Wydawnictwo UAM 1999).
Wojtyła, K., Miłość i odpowiedzialność (wyd. 4; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1986).
Wojtyła, K., Rozważania o istocie człowieka (wyd. 2; Kraków: Wydawnictwo WAM 2003).
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Ks. Jacek Goleń - prezbiter diecezji rzeszowskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej (duszpasterstwo rodzin), profesor KUL, kierownik Katedry Duszpasterstwa Rodzin; konsultor Rady ds. Rodziny Konferencji Episkopatu Polski; autor publikacji z zakresu duszpasterstwa rodzin, w tym książek: Wychowanie seksualne w rodzinie. Studium pastoralne (Rzeszów 2006), Motywy zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Studium z duszpasterstwa rodzin w świetle badań narzeczonych (Lublin 2013); współautor i współredaktor monografii dotyczących wskazań adhortacji Amoris laetitia dla duszpasterstwa rodzin; redaktor naczelny monografii Catholic Family Ministry. The Scientific Reflection and the Practical Ministry of the Church (Lublin 2018); zainteresowania naukowe: podstawy naukowe i zadania duszpasterstwa rodzin, badania interdyscyplinarne i empiryczne w teologii praktycznej, teologia małżeństwa i rodziny, psychologia rodziny, ludzka seksualność, wychowanie seksualne.
https://orcid.org/0000-0001-9724-6936Licencja
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU