Powstawanie Kościoła: od eklezjogenezy chrystocentrycznej do eklezjogenezy trynitarnej
Andrzej Napiórkowski
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3480-1178
Abstrakt
W okresie posoborowym w nauce o Kościele nastąpił znaczący rozwój, w którym należy odróżniać to, co trwale aktualne, od spraw zmiennych i historycznych. Oznacza to, że źródła Objawienia się nie zmieniają, ale rozwija się nasze ich rozumienie. Zagłębiając się w tajemnicę Kościoła, musimy dostrzec zarówno jego ciągłą zmianę, jak i zmieniające się jego rozumienie. Wielkie osiągnięcia biblistyki, patrystyki i innych nauk w XIX i XX wieku zmuszają zatem do zrewidowania dotychczasowego obrazu Kościoła. W artykule chodzi o ukazanie ścisłego powiązania Objawienia Starego Testamentu z Objawieniem Nowego Testamentu, aby czerpać więcej z judaizmu biblijnego. Trzeba też odkrywać bogactwo myśli patrystycznej i z ekumeniczną wrażliwością podchodzić do dziedzictwa Wschodu. Dlatego na prezentowaną przez nas eklezjogenezę składa się 5 etapów formacji Kościoła. Te przesłanki wnoszą sporo pobudzających inspiracji do nowego rozumienia Boga i człowieka. Zbyt dużym uproszczeniem jest mówienie o Kościele, sprowadzając go zaledwie do Boga. Nie ma rzeczywistości kościelnej bez człowieka, chociaż sami ludzie, nawet ci, którzy są ochrzczeni, nie są jeszcze Kościołem. Obie rzeczywistości – boska i ludzka – wspólnie budują Eklezję. Stąd – nie tracąc z pola widzenia eklezjalnego teandryzmu – należy pamiętać, że bosko-ludzka wspólnota to rzeczywistość, która nieustannie się staje, jest pełna zbawczej dynamiki. I tak jak posoborowa eklezjologia odeszła od twierdzenia, że Jezus Chrystus założył Kościół, tak dzisiaj czyni ona następny krok i podejmuje wysiłek odchodzenia od redukowania Kościoła tylko do aspektu chrystocentrycznego, aby widzieć w nim bardziej aspekt trynitarny.
Słowa kluczowe:
etapy powstawania Kościoła, eklezjologia, eklezjogeneza, Trójca ŚwiętaBibliografia
„II Nadzwyczajne Zgromadzenie Generalne Synodu Biskupów: Relacja końcowa (Relatio finalis)”, Nadzwyczajny Synod Biskupów (1985). Kościół kierowany przez Słowo Boże sprawuje tajemnicę Chrystusa dla zbawienia świata (Wrocław: TUM 1986) 7–38.
Alfaro, J., Teologia postępu ludzkiego (tł. S. Głowa; Warszawa: ODISS 1971).
Bachanek, G., Josepha Ratzingera nauka o Kościele (Warszawa: UKSW 2005).
Boff, L., Die Kirche als Sakrament im Horizont der Welterfahrung. Versuch einer Legitimation und einer struktur-funktionalistischen Grundlegung der Kirche im Anschluss an das II Vatikanische Konzil (Paderborn: Bonifacius-Druckerei 1972).
Bokwa, I., „Nadzieja powszechnego zbawienia jako postać Bożego Miłosierdzia”, Roczniki Teologiczne 63/7 (2016) 27–45. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.7–5. (Crossref)
Congar, Y., Ecclesia ab Abel: Abhandlungen über Theologie und Kirche. Festschrift für K. Adam (Düsseldorf: Patmos 1952).
Congar, Y., Kościół jako sakrament zbawienia (tł. T. Mazuś; Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1980).
Ferdek, B., „Spór o apokatastazę we współczesnej polskiej teologii katolickiej”, Theologica Wratislaviensia 4 (2009) 115–124.
Forte, B., La Chiesa della Trinità. Saggio sul mistero della Chiesa, comunione e missione (Cinisello Balsamo: San Paolo 1995).
Geiselmann, J.R., Lebendiger Glaube aus geheiligter Überlieferung. Der Grundgedanke der Theologie Johann Adam Möhlers und der katholischen Tübinger Schule (Freiburg – Basel – Wien: Herder 1966).
Góźdź, K., „Obrazy Kościoła i główne idee eklezjologiczne”, Kościół w czasach
Jana Pawła II (red. M. Rusecki – K. Kaucha – J. Mastej; Lublin: Wydawnictwo KUL – Gaudium 2005) 79–97.
Greshake, G., Trójjedyny Bóg. Teologia trynitarna (Wrocław: TUM 2009).
Hryniewicz, W., „Nadzieja powszechnego zbawienia: rozważania nad tradycją wschodnią”, Więź 237 (1978) 25–44.
Jagodziński, M., Trynitologia komunijna (Teologia w Dialogu 21; Lublin: Wydawnictwo KUL 2021).
Kamykowski, Ł., „Podstawowe elementy nowej chrześcijańskiej teologii judaizmu”, Collectanea Theologia 69/2 (1999) 37–59.
Kasper, W., Kościół katolicki. Istota. Rzeczywistość. Posłannictwo (Kraków: WAM 2014).
Katechizm Kościoła Katolickiego (Poznań: Pallottinum 1994) (= KKK).
Kongregacja Nauki Wiary, „List do biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach Kościoła pojętego jako komunia Communionis notio z 28.05.1992”, W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994 (red. Z. Zimowski, J. Królikowski; Tarnów: Biblos 1995) 396–397.
Koperek, S., „Pastoralny wymiar Mszy św. zwanej sumą w ujęciu Lamberta Beauduina OSB”, Pietas et Studium (red. A.J. Błachut; Kraków: Wyższe Seminarium Duchowne oo. Franciszkanów 2009) II, 325–338.
Kubiś, A., „Chrystologia i eklezjologia w wykładzie teologii fundamentalnej”, Analecta Cracoviensia 14 (1982) 305–319. (Crossref)
Kubiś, A., „Geneza i charakterystyka «Lumen Gentium»”, „Kiedy się zgromadzi cały Kościół” (1 Kor 14,23). „Ecclesia, quid dicis de te ipsa?” W 40. rocznicę Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen Gentium Soboru Watykańskiego Drugiego (red. J. Morawa – A.A. Napiórkowski Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2005) 105–122.
Langkammer, H., Nowy Testament o Kościele (Wrocław: Wydawnictwo św. Antoniego 1995).
Łabuda, P. (red.), Kościół. Biblijne obrazy Kościoła (Tarnów: Biblos 2019).
Łukaszuk, T.D., Ostateczny los człowieka i świata w świetle wiary katolickiej (Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2006).
Meyers, E.M. – Burt, S., “Exile and Return. From the Babylonian Destruction to the Beginnings of Hellenism”, Ancient Israel. From Abraham to the Roman Destruction of the Temple (red. H. Shanks; Washington, DC: Biblical Archaeology Society 2011) 209–235.
Michalik, A., „Kościół – wspólnota czy komunia?”, Tarnowskie Studia Teologiczne 14 (1995–1996) 281–289.
Motte, R., „Reszta”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Léon‑Dufour; Poznań: Pallottinum 1990) 853–855.
Napiórkowski, A., Bosko-ludzka wspólnota. Podstawy katolickiej eklezjologii integralnej (Kraków: WAM 2010).
Napiórkowski, A., „Koncepcje Kościoła i ich wpływ na stan mariologii i maryjności”, Kościół i Maryja (red. A. Napiórkowski; Kraków: Wydawnictwo UPJP II 2020) 305–327. DOI: https://doi.org/10.15633/9788363241285.14. (Crossref)
Napiórkowski, A., Kościół Ducha kontynuacją Wcielenia Chrystusa (Tarnów: Biblos 2020).
Napiórkowski, A., Od Arki Jahwe do Kościoła Trójjedynego Boga (Pelplin: Bernardinum 2019).
Napiórkowski, A., Proegzystencja Kościoła (Kraków: WAM 2018).
Ozorowski, E., Kościół. Zarys eklezjologii katolickiej (Wrocław: TUM 1984).
Ozorowski, E., „Trynitarna struktura chrześcijańskiego «communio»”, Collectanea Theologica 41/4 (1971) 59–66.
Paprocki, H., „Prawosławne rozumienie związku Eucharystii z Kościołem”, Sympozjum 15/1 (2011) 49–59.
Philips, G., L’Église et son mystère au II-me Concile du Vatican. Historie, Texte et Commentaire de la Constitution Lumen gentium (Paris: Desclée 1967) I, 80–85.
Pyc, M., „Odkupienie. II. W teologii”, Encyklopedia katolicka (Lublin: TN KUL 2010) XIV, 311–314.
Ratzinger, J., Pielgrzymująca wspólnota wiary. Kościół jako komunia (tł. W. Szymona; Kraków: Wydawnictwo M 2003).
Rusecki, M., „Boska geneza Kościoła”, Kościół w czasach Jana Pawła II (red. M. Rusecki – K. Kaucha – J. Mastej; Lublin: Wydawnictwo KUL – Gaudium 2005) 65–78.
Seweryniak, H., Święty Kościół powszedni (Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1996).
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (1964) (= KK).
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (1965) (= KDK).
Rosik, M., „Maryja w Łukaszowej narracji o narodzeniu Jezusa (Łk 2,1–7)”, Salvatoris Mater 4/3 (2002) 293–304.
Rosik, M. (red.), Teologia Nowego Testamentu. I. Ewangelie synoptyczne. Dzieje Apostolskie. II. Dzieła Janowe. III. Listy Pawłowe. Katolickie i List do Hebrajczyków (Wrocław: TUM 2008).
Życiński, J., Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego (Lublin: TN KUL 2002).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Andrzej A. Napiórkowski OSPPE, prof. dr hab., paulin. Od 2001 r. kieruje Katedrą Eklezjologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, a od 2020 r. jest tamże Dyrektorem Instytutu Teologii Fundamentalnej, Ekumenii i Dialogu. Jego badania naukowe obejmują eklezjologię integralną, chrystologię fundamentalną, mariologię oraz zagadnienia ekumeniczne (kwestia usprawiedliwienia). Członek Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk. W latach 2002-2008 pełnił funkcję rektora Wyższego Seminarium Duchownego Ojców Paulinów w Krakowie oraz przeora klasztoru Na Skałce. Autor kilkunastu książek oraz ponad 200 naukowych publikacji.
https://orcid.org/0000-0002-3480-1178Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
