Lending and Borrowing in the Teaching of Sirach (Sir 29:1–7)
Andrzej Piwowar
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-9316-1791
Abstrakt
Among the various topics and issues that Ben Sira discusses in his book is the issue of borrowing. The sage covers it in detail and at length in Sir 29:1–7, presenting it not from a financial and economic perspective, but from a sapiential viewpoint, appropriate to the nature of his work. The purpose of this article is to explore Sirach’s teaching on the subject of borrowing and lending of material goods. As a preliminary matter, the issue of borrowing in the setting of the ancient Near East and in biblical Israel is presented in a highly synthetic manner. Next, the boundaries of the literary unit that is the subject of the presented analyses and its structure are defined. In the remainder of the article, the Greek text of Sir 29:1–7 (the Hebrew version of this pericope is not known) is exegetically analyzed drawing on the historical-critical method. The examined literary unit is divided into two main parts. The first is a discussion of the general rules concerning lending and borrowing, i.e. based on the texts of the Torah, the obligation to grant a loan also reminds one of the obligation to return the debt according to the terms agreed upon. The second part of the pericope depicts the difficulties associated with not returning borrowed goods on the part of dishonest borrowers (delay in returning the loan, making excuses, even aggression towards the creditor). Fundamental to the sage’s teaching on the subject of borrowing are the texts of the Pentateuch saying that one should give loans. However, the author is a realist and therefore devotes much of his reflection on the issue to the difficulties involved in returning borrowed goods, with a view to encouraging his disciples to adopt an attitude of prudence and caution lest they suffer the loss of some of their possessions. Yet, despite these risks, he encourages them to support those in need with loans.
Słowa kluczowe:
Book of Sirach, Sir 29:1–7, loan, lending and borrowing in the Old TestamentBibliografia
Aitken, J.K., “The Literary Attainment of the Translator of Greek Sirach,” The Texts and Versions of the Book of Ben Sira. Transmission and Interpretation (eds. J.-S. Rey – J. Joosten; Supplements to the Journal for the Study of Judaism 150; Leiden – Boston, MA: Brill 2011) 95–126. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004207189_007.
Alonso Schökel, L., Proverbios y Eclesiastico (Los Libros Sagrados 11; Madrid: Cristiandad 1968).
Anderson, G.A., “Almsgiving as an Expression of Faith,” Emotions from Ben Sira to Paul (eds. R. Egger-Wenzel – J. Corley; Deuterocanonical and Cognate Literature Yearbook; Berlin – Boston, MA: De Gruyter 2012) 121–131.
Arndt, W. – Gingrich, F.W. (eds.), A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature (2 ed.; Chicago, IL – London: University of Chicago Press 1979).
Baranowski, M., Księga Powtórzonego Prawa (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 5; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2022).
Beentjes, P.C., The Book of Ben Sira in Hebrew. A Text Edition of all Extant Hebrew Manuscripts and a Synopsis of all Parallel Hebrew Ben Sira Texts (Supplements to Vetus Testamentum 68; Leiden – New York – Köln: Brill 1997).
Blass, F. – Debrunner, A., A Greek Grammar of the New Testament and Other Early Christian Literature (Cambridge – Chicago, IL: University of Chicago Press 1961).
Boccaccio, P. – Berardi, G., Ecclesiasticus. Textus hebraeus secundum fragmenta reperta (Roma: Pontificio Istituto Biblico 1986).
The Book of Ben Sira. Text, Concordance and an Analysis of the Vocabulary (The Historical Dictionary of the Hebrew Language; Jerusalem: The Academy of the Hebrew Language and the Shrine of the Book 1973).
Calduch-Benages, N. – Ferrer, J. – Liesen, J., La Sabiduría del Escriba / Wisdom of the Scribe (Biblioteca Midrásica 26; Estella: Verbo Divino 2003).
Christensen, D.L., Deuteronomy 1:1–21:9 (Revised ed.; Word Biblical Commentary 6A; Nashville, TN: Nelson 2001).
Christensen, D.L., Deuteronomy 21:10–34:12 (Word Biblical Commentary 6B; Nashville, TN: Nelson 2002).
Craigie, P.C., The Book of Deuteronomy (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1976).
Delling, G., “καιρός, ἄκαιρος, ἀκαιρέω, εὔκαιρος, εὐκαιρία, πρόσκαιρος,” Theological Dictionary of the New Testament (eds. G. Kittel – G. Friedrich; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) III, 455–464.
Duesberg, H. – Fransen, P.I., Ecclesiastico (La Sacra Bibbia. Antico Testamento; Torino – Roma: Marietti 1966).
Dziadosz, D., “‘Nie wymieniaj przyjaciela za pieniądze, ani brata prawdziwego za złoto z Ofiru’ (Syr 7,18). Pieniądz w Biblii,” Ethos 31/1 (2018) 67–86.
Egger-Wenzel, R., A Polyglot Edition of the Book of Ben Sira with a Synopsis of the Hebrew Manuscripts (Contributions to Biblical Exegesis and Theology 101; Leuven – Paris – Bristol, CT: Peeters 2022).
Eicher, B.L., “Pożyczka,” Encyklopedia biblijna (ed. P.J. Achtemeier; Warszawa: Vocatio – Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam” 1999) 991–992.
Falkenroth, U., “ὁ πλησίον (ho plēsion), the Neighbour,” New International Dictionary of New Testament Theology (ed. C. Brown; Carlisle – Grand Rapids, MI: Paternoster 1986) I, 258–259.
Fichtner, J., “B. πλησίον in the LXX and the Neighbour in the OT,” Theological Dictionary of the New Testament (eds. G. Kittel – G. Friedrich; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) VI, 312–315.
Frier, B.W., “Interest and Usury in the Greco-Roman Period,” The Anchor Bible Dictionary (ed. D.N. Freedman; New York – London – Toronto: Doubleday 1992) III, 423–424.
Gilbert, M., “God, Sin and Mercy: Sirach 15:11–18:14,” Ben Sira’s God. Proceedings of the International Ben Sira Conference, Durham – Ushaw College 2001 (ed. R. Egger-Wenzel; Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 321; Berlin: de Gruyter 2002) 118–135. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110901184.118.
Gilbert, M., Les cinq livres des Sages (Lire la Bible 129; Paris: Cerf 2003).
Gilbert, M., “Prêt, aumône et caution,” Der Einzelne und seine Gemeinschaft bei Ben Sira (eds. R. Egger-Wenzel – I. Krammer; Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 270; Berlin – New York: de Gruyter 1998) 179–189.
Gregory, B.C., Like an Everlasting Signet Ring. Generosity in the Book of Sirach (Deuterocanonical and Cognate Literature Studies 2; Berlin – Göttingen: De Gruyter 2010).
Hahn, H.-C., “καιρός,” New International Dictionary of New Testament Theology (ed. C. Brown; Carlisle – Grand Rapids, MI: Paternoster 1986) III, 833–845.
Harrington, D.J., Jesus Ben Sira of Jerusalem. A Biblical Guide to Living Wisely (Interfaces; Collegeville, MI: Liturgical Press 2005).
Hartley, J.E., Leviticus (Word Biblical Commentary 4; Dallas, TX: Word Books 1992).
Hatch, E. – Redpath, H.A., A Concordance to the Septuagint. And the Other Greek Versions of the Old Testament (Including the Apocryphal Books) (2 ed.; Grand Rapids, MI: Baker Books 1998).
Kowalczyk, E., “Lending in the Bible – Law’s Exemplars and Social Practice,” Prawo i Religia 1 (2007) 191–202.
Kraus, W. – Karrer, M. (eds.), Septuaginta Deutsch. Das griechische Alte Testament in deutscher Übersetzung (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2009).
Langkammer, H., Księga Syracha. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu 8/5; Poznań: Pallottinum 2020).
Lemański, J., Księga Wyjścia (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 2; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
Léon-Dufour, X., „Bliźni,” Słownik teologii biblijnej (ed. X. Léon-Dufour; Poznań: Pallottinum 1990) 75–76.
Liddell, H.G. – Scott, R., A Greek-English Lexicon (10 ed.; Oxford: Clarendon 1996).
Lipiński, E., “Contrats de prêt araméens du VIIe siècle av.n.è,” Rocznik Orientalistyczny 70/1 (2017) 99–129.
Lust, J. – Eynikel, E. – Hauspie, K., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1996) I–II.
Maloney, R.P., “Usury and Restrictions on Interest-Taking in the Ancient Near East,” Catholic Biblical Quarterly 36/1 (1974) 1–20.
Marböck, J., Jesus Sirach 1–23 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament; Freiburg – Basel – Wien: Herder 2010).
Milgrom, J., Leviticus 23–27 (The Anchor Bible 3B; New York – London – Toronto: Doubleday 2001).
Minissale, A., Siracide (Ecclesiastico) (Nuovissima Versione della Bibbia 23; 3 ed.; Cinisello Balsamo: San Paolo 2002).
Montanari, F., Vocabolario della lingua greca (2 ed.; Torino: Loescher 2004).
Mopsik, C., La Sagesse de ben Sira (Les dix paroles; Lagrasse: Verdier 2003).
Morla Asensio, V., Eclesiastico (El Mensaje del Antiguo Testamento 20; Estella: Sígueme 1992).
Morla Asensio, V., Los manuscritos hebreos de Ben Sira. Traducción y notas (Asociación Bíblica Española 59; Estella: Verbo Divino 2012).
Muraoka, T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters 2009).
Nelson, R.D., Deuteronomy. A Commentary (The Old Testament Library; Louisville, KY – London: Westminster John Knox 2002).
Palmisano, M.C., Siracide (Nuova Versione della Bibbia dai Testi Antichi 34; Cinisello Balsamo: San Paolo 2016).
Pérez Rodríguez, G., “Eclesiástico,” Biblia Comentada. IV. Libros Sapienciales (Biblioteca de Autores Cristianos 218; 2 ed.; Madrid: Editorial Catolica 1967) 1072–1307.
Pietersma, A. – Wright, B.G. (eds.), A New English Translation of the Septuagint. And the Other Greek Translations Traditionally Included under that Title (New York – Oxford: Oxford University Press 2007).
Piwowar, A., Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 13; 2 ed.; Lublin: Wydawnictwo KUL 2017).
Piwowar, A., “La storia testuale del Libro del Siracide,” Roczniki Teologiczne 55/1 (2008) 31–53.
Popowski, R. (trans.), Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Vocatio 2013).
Propp, W.C., Exodus 19–40. A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Yale Bible 2A; New York – London – Toronto: Doubleday 2006).
Romizi, R., Greco antico. Vocabolario greco italiano etimologico e ragionato (3 ed.; Bologna: Zanichelli 2007).
Sauer, G., Jesus Sirach / Ben Sira (Das Alte Testament Deutsch 1; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2000).
Seeligmann, I.L., “Darlehen, Bürgschaft und Zins in Recht und Gedankenwelt der Hebräischen Bibel,” I.L. Seeligmann, Gesammelte Studien zur Hebräischen Bibel (ed. E. Blum; Forschungen zum Alten Testament 41; Tübingen: Mohr Siebeck 2004) 319–348.
von Siebenthal, H., Ancient Greek Grammar for the Study of the New Testament (Oxford – Bern – Berlin: Lang 2019).
Skehan, P.W. – Di Lella, A.A., The Wisdom of Ben Sira (The Anchor Bible 39; New York: Doubleday 1987).
Snaith, J.G., Ecclesiasticus or The Wisdom of Jesus Son of Sirach (The Cambridge Bible Commentary; Cambridge: Cambridge University Press 1974).
Tronina, A., Księga Kapłańska (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 3; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2006).
de Vaux, R., Ancient Israel. Its Life and Institutions (Livonia, MI: Eerdmans 1997).
Vella, J., “Eclesiastico,” La Sagrada Escritura. Antiguo Testamento (Biblioteca de Autores Cristianos; Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos 1970) V, 1–217.
Vigini, G., Siracide (Bibbia Paoline 11; Milano: Paoline 2007).
Wenham, G.J., The Book of Leviticus (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1979).
Witaszek, G., “Biblijne podstawy własności prywatnej,” Życie społeczne w Biblii (ed. G. Witaszek; Lublin: Wydawnictwo KUL 1997) 23–41.
Wojciechowski, M. (trans.), Księgi greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Vocatio 2008).
Wright, B.G., No Small Difference. Sirach’s Relationship to Its Hebrew Parent Text (Septuagint and Cognate Studies 26; Atlanta, GA: Scholars Press 1989).
Zapff, B.M., Jesus Sirach 25–51 (Die Neue Echter Bibel 39; Würzburg: Echter 2010).
Ziegler, J., Sapientia Iesu Filii Sirach (Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Academiae Scientiarum Gotteingensis editum 12/2; 2 ed.; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1980).
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Ks. Andrzej Piwowar, prezbiter archidiecezji warmińskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych. Studiował pod kierunkiem prof. Maurice’a Gilberta SJ na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie (licencjat, 2001 r.) i Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (doktorat, 2006 r.). Jest adiunktem w Katedrze Egzegezy Ksiąg Historycznych, Prorockich i Sapiencjalnych Instytutu Nauk Biblijnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz wykładowcą języka greckiego Nowego Testamentu. Prowadzi badania nad księgami mądrościowymi Starego Testamentu i biblijnym językiem greckim. Ostatnio opublikował: Analiza składniowa greckiego tekstu Ewangelii według św. Marka. Część I-III: (Lublin: Wydawnictwo KUL 2021) oraz Język grecki Nowego Testamentu. Tom I: Gramatyka – indeksy. Tom II: Kucz do ćwiczeń – słownik – paradygmaty, (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 15; Lublin: Wydawnictwo KUL 2022).
https://orcid.org/0000-0001-9316-1791Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
