Motyw światła i ciemności w mistyce Pseudo-Makarego
Andrzej Uciecha
Abstrakt
Artykuł przybliża tematykę światła oraz jego roli w rozwoju dyscypliny ascetycznej i mistyki wczesnochrześcijańskiej na podstawie analizy tekstów wybranych z duchowej kolekcji Pseudo-Makarego. Jego teologia światła wyraźnie nawiązuje do myśli Orygenesa; widoczne są też wpływy innych pisarzy kościelnych reprezentujących dziedzictwo zarówno greckiej tradycji aleksandryjskiej, jak i myśli syryjskiej. Teologiczne przesłanie Symeona z Mezopotamii należy odczytywać w kontekście pneumatologicznym. Fundamentalną prawdą jego duchowych homilii jest komunia w Duchu Świętym i przyjęcie Jego pełni. W koncepcji naszego Autora odzwierciedla się tradycja duchowa nazwana przez badaczy une mystique pneumatique. Dzięki homiliom makariańskim ta mistyka pneumatologiczna rozprzestrzeniła się w świecie greckim, a później bizantyjskim. Interesujące wątki apologetyczne pojawiają się na marginesie głównej tematyki i omawiane są bardzo oszczędnie w kontekście ogólnej polemiki z herezjami.
Słowa kluczowe:
Pseudo-Makary, mistyka wczesnochrześcijańska, światło i ciemność, pneumatologiaBibliografia
Baehrens W.A. (red.), Origenes Werke (GCS 8; Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1925).
Collectio I: Sermones LXIV Makarios/Symeon. Reden und Briefe, Die Sammlung I des Vaticanus Graecus 694. I. Logoi 1-29; II. Logoi 30-64 (red. H. Berthold) (GCS I/1-2; Berlin: Akademie-Verlag, 1973).
Collectio II: Homiliae spiritales Die 50 geistlichen Homilien des Makarios (red. H. Dörries – E. Klostermann – H.M. Kroeger) (PTS 4; Berlin: De Gruyter, 1964 ) (PG 34, 449-822).
Collectio III: Sermones XLIII Neue Homilien des Makarius/Symeon (red. E.Klostermann – H. Berthold) (TU 72; Berlin: Akademie-Verlag, 1961) = Pseudo-Macaire, Oeuvres spirituelles. I. Homélies propres à la Collection III (tł. V. Desprez) (SCh 275; Paris: Cerf, 1980).
Collectio IV: ms. Parisinus Graecus 973 (X) [26 Logoi powtórzone w Collectio I] = 150 chaptires de saint Macaire (tł. J. Touraille) (Philocalie des Pères Neptiques 5; Bellefontaine: Abbaye de Bellefontaine, 1984).
Grzegorz z Nyssy, Homilie do Pieśni nad Pieśniami (tł., wstęp, przypisy M. Przyszychowska) (ŹMT 43; Kraków: WAM, 2007).
Grzegorz z Nyssy, In Canticum Canticorum (red. H. Langerbeck) (Gregorii Nysseni Opera 6; Leiden: Brill, 1960).
Grzegorz z Nyssy, In Canticum Canticorum Homiliae. Hom. 2 (PG 44, 805 CD. 808B).
Orygenes, Komentarz do Pieśni nad Pieśniami (Orygenes, Komentarz do Pieśni nad Pieśniami. Homilie o Pieśni nad Pieśniami [tł. S. Kalinkowski] [Kraków: WAM, 1994]).
Pseudo-Macarius, The Fifty Spiritual Homilies and the Great Letter (red. G.A. Maloney) (New York: Paulist Press, 1992).
Pseudo-Makary/Symeon Egipski, „Homilia IV (49). Chrześcijanie powinni z gorliwością i roztropnością biec w wyścigu życia na arenie tego świata (Collectio I et II, CPG 2410 et 2411: Cursum stadii huius mundi attente et accurante absolvere oportet christianos)” (tłum. A. Jasiewicz), Vox Patrum 30/55 (2010) 903-917. (Crossref)
Strothmann W. (red.), Die syrische Überlieferung der Schriften des Makarios. I-II. Syrischer Text und Übersetzung (Wiesbaden: Harrassowitz, 1981).
Strothmann W. (red.), Schriften des Makarios/Symeon unter dem Namen des Ephraem (Wiesbaden: Harrassowitz, 1981).
Crouzel H., Orygenes (tłum. J. Margański) (Bydgoszcz: Homini, 1996).
Deschepper J.-P., [rec.] „Pseudo-Macaire, Oeuvres spirituelles. I. Homélies propres à la Collection III (wstęp, tł. i komentarz V. Desprez) (SCh 275; Paris: Cerf, 1980)”, Revue Philosophique de Louvain. Quatrième Série 82/54 (1984) 269-270.
Desprez V., Początki monastycyzmu (tł. J. Dembska) (ŹM 22; Kraków: Tyniec, 1999).
Guillaumont A., „Situation et signification du ‘Liber Graduum’ dans la spiritualité syriaque”, Symposium Syriacum 1972, célébré dans les jours 26-31 octobre 1972 à l’Institut Pontifical Oriental de Rome. Rapports et Communications (Orientalia Christiana Analecta 197; Rome: Pontificium Institutum Orientalium Studiorum, 1974) 311-322.
Gribomont J., „Macaire (Syméon)”, Dictionnaire encyclopédique du christianisme ancien (red. A. Di Berardino) (Paris: Cerf, 1990) II, 1509-1510.
Miquel P., „Les caractères de l’expérience spirituelle selon le Pseudo-Macaire”, Irénikon 39 (1966) 497-513.
Maloney G.A., Why Not Become Totally Fire? Power of Fiery Prayer (New York and Mahawah, N.J.: Paulist Press, 1989).
Przeździecki J., „Anapausis w pismach Pseudo-Makarego”, Vox Patrum 28/52 (2008) 893-906.
Szczur P., „Symeon z Mezopotamii, Makary z Mezopotamii, Pseudo-Makary”, Encyklopedia katolicka (red. E. Giglewicz et al.) (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2013) XVIII, 1308-1310.
Klostermann R.A., Die slavische Überlieferung der Makariusschriften (Göteborg: Elander, 1950).
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
