Symbolika światła w literaturze dydaktycznej Starego Testamentu
Łukasz Laskowski
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wyższy Instytut Teologiczny im. NMP Stolicy Mądrości w Częstochowie; Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej; Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej ,Abstrakt
Artykuł analizuje metaforę światłości w księgach dydaktycznych Biblii. W biblijnej tradycji oznacza ona najpierw życie doczesne. Psalmy teofanijne opisują Boga jako źródło światłości, nawet jeśli towarzyszy Mu ciemność osłaniająca Jego świętość i zapewniająca ludziom bezpieczeństwo. Światłość wiąże się z Bogiem jako stwórcą świata, a także podkreśla Jego królewską godność. Również naród wybrany jako całość, a także każdy z Izraelitów osobiście, dzięki doświadczeniu Bożej pomocy może wyznać, że Bóg jest światłością. Metaforą światłości wyraża się również prośby o to, by Bóg okazał swoją pomoc i udzielił błogosławieństwa. Kolejnym sposobem jej zastosowania jest rozumienie Prawa Bożego jako światłości prowadzącej ku Bogu. Ten element wiąże się z teologią uprawianą w nurcie tradycji mądrościowej i oznaczającą mądrość i prawdę. Metafora światłości przechodzi więc od mitologicznych obrazów korzystających z tradycji bliskowschodniej po ujęcia właściwe późniejszym księgom biblijnym.
Słowa kluczowe:
Psalmy, Hiob, teofania, słowo Boże, światłość, mądrość, życie, prawdaBibliografia
Aalen S., Die Begriffe „Licht” und „Finsternis” im Alten Testament, im Spätjudentum und im Rabbinismus (Oslo: Dybwad, 1951).
Aalen S., „ʼôr”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1977) I, 160-167.
Beauchamp P., Psalmy nocą i dniem (Biblioteka Przeglądu Powszechnego; Warszawa: Wydawnictwo Przeglądu Powszechnego, 1985).
Borowski W., Psalmy. Komentarz biblijno-ascetyczny (Kraków: Wydawnictwo OO. Karmelitów Bosych, 1983).
Brown W.P., Seeing the Psalms. A Theology of Metaphor (Louisville KY – London: John Knox Press, 2002).
Cazelles H., „ʼašrê”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1977) I, 445-448.
Crenshaw J.L., „Impossible Questions, Sayings, and Task”, Semeia 17 (1980) 19-34.
Dahood M., Psalms III, 101-150. Introduction, Translation, and Notes (The Anchor Bible
A; New York: Doubleday, 1970).
Declaissé-Walford N.– Jacobson R.A. – LaNeel Tanner B., The Book of Psalms (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI – Cambridge, UK: Eerdmans, 2014).
Fox M.V., Proverbs 1–9. A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Bible 18A; New Haven – London: Yale University Press, 2000). (Crossref)
Franken H.J., The Mystical Communion with Jhwh in the Book of Psalms (Leiden: Brill, 1954).
Freedman D.N. – Geoghegan J.C. – Welch A., The Exaltation of Torah (Biblical and Judaic Studies 6; Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 1999).
Gerstenberger E.S., Psalms, Part 2, and Lamentations (The Forms of the Old Testament Literature 15; Grand Rapids, MI: Eerdmans, 2001).
Hilber J.W., Cultic Prophecy in the Psalms (BZAW 352; Berlin – New York: Walter de Gruyter, 2005). (Crossref)
James E.O., Starożytni bogowie. Historia rozwoju i rozpowszechniania się religii starożytnych na Bliskim Wschodzie i w basenie śródziemnomorskim (Warszawa: PWN, 1970).
Jędrzejewski S, „Prawo dawcą życia w świetle Ps 119”, Roczniki Teologiczne 45 (1998) 37-53.
Klein A., „ Half Way between Psalm 119 and Ben Sira: Wisdom and Torah in Psalm 19”, Wisdom and Torah. The Reception of ‘Torah’ in Wisdom Literature of the Second Temple Period (red. B.U. Schipper – D.A. Teeter) (Leiden – Boston: Brill, 2013) 137-156. (Crossref)
Kokot M., „Obłok w Starym Testamencie jako znak zbawczej mocy Boga działającego w historii Izraela”, Seminare 5 (1981) 5-21.
Keel O., Die Welt der altorientalischen Symbolik und das Alte Testament. Am Beispiel der Psalmen (Göttingen: Vanderhoeck & Rupprecht, 1996).
Langer B., Gott als „Licht“ in Israel und Mesopotamien. Eine Studie zu Jes 60,1-3.19f (Österreichische Biblische Studien 7; Klosterneuburg: Verlag österreichisches Katholisches Bibelwerk, 1989).
Laskowski Ł., „Bóg jako światłość osnuta ciemnością znakiem miłosierdzia”, Veritati et Caritati 5 (2015) 13-27.
Lemański J., Księga Wyjścia (NKB.ST 2; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych (Poznań: Pallottinum, 1987).
Łach S., Księga Psalmów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (PŚST 7/2; Poznań: Pallottinum, 1990).
Miller P.D., The Lord of the Psalms (Louisville, KE: Westminster John Knox Press, 2013).
Mulder M.J., „ʽărāpel”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 2001) XI, 371-375.
Perdue L.G., Proverbi (Collana Strumenti – Commentari 55; Torino: Claudiana, 2000).
Preder B., Perła Psałterza. Psalm zmieniający historię (Częstochowa: „Educator”, 2007).
Prosksch O., „legō”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Kittel – G. Friedrich, Stuttgart: Kohlhammer, 1990) IV, 69-145
Ravasi G., Psalmy modlitwą ludu Bożego (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 1998).
Rosłon J., Zammeru maskil. Filologiczny komentarz do Księgi Psalmów (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1985).
Rosłon J., Zbawienie człowieka w Starym Testamencie (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1970).
Schwankl O., Licht und Finsternis. Ein metaphorisches Paradigma in den johanneischen Schriften (Herders Biblische Studien 5; Freiburg im Breisgau: Herder, 1995).
Strzałkowska B., Mowy Elihu (Hi 32–37) oraz ich reinterpretacja w Biblii Greckiej (Rozprawy i Studia Biblijne 35; Warszawa: Vocatio, 2009).
Sun Myung Liu, Righteousness in the Book of Proverbs (Forschungen zum Alten Testament 2/55; Tübingen: Mohr Siebeck, 2012).
Szczepaniak M., Symbolika światła w apokalipsach Starego Testamentu i w Apokalipsie św. Jana. Studium źródłowo-porównawcze (Studia i Materiały 45; Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2001).
Tronina A., Bóg przybywa ze Synaju. Staroizraelskie formuły teofanijne a początki religii Izraela (Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1989).
Tronina A., „Teofania w burzy (Ps 18,8-16)”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 34 (1987) 27-37.
Tronina A., Teologia Psalmów (Jak Rozumieć Pismo Święte 8; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995).
Tronina A., „Wierność Boga w świetle Psałterza”, Obraz Boga w Psałterzu (red. A. Eckmann – S. Łach – A. Tronina) (Studia Teologiczne 3; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1982) 65-83.
Wiggins S.A., Weathering the Psalms. A Meteorotheological Survey (Eugene, OR: Cascade Books, 2014).
Witczyk H., Teofania w Psalmach (Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1985).
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wyższy Instytut Teologiczny im. NMP Stolicy Mądrości w Częstochowie; Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej; Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
