Katecheza w ponowoczesności – przestrzenie dialogu
Abstrakt
Katecheza zawsze odbywa się w konkretnych warunkach i w konkretnych czasach. Nie może być oderwana od rzeczywistości, nie może „rozmijać” się z problemami przeżywanymi przez katechizowanych. W tym znaczeniu ponowoczesność i cechujący ją sekularyzm stawiają katechezę w nowych warunkach, w sytuacji, która wymaga rozpoznania, a następnie rozeznania, jak w tej nowej rzeczywistości możliwe jest głoszenie katechezy, jak możliwe jest dotarcie z Ewangelią do współczesnego człowieka. Artykuł podejmuje namysł nad możliwościami dialogu katechetycznego z człowiekiem żyjącym w ponowoczesności, którą charakteryzuje zjawisko sekularyzacji. Refleksja przeprowadzona będzie w dwóch punktach. Najpierw ukazany zostanie kontekst, w którym zarysowuje się współczesny dialog katechetyczny. Następnie wyartykułowane zostaną konkretne zagadnienia, które mogą stanowić swoistą przestrzeń spotkania (konieczną do zaistnienia dialogu) z człowiekiem ponowoczesności. Całość zakończy krytyczne podsumowanie.
Słowa kluczowe:
ponowoczesność, Kościół, katecheza, dialogBibliografia
Bauman, Zygmunt. 1997. “O ponowoczesnych pożytkach z seksu.” Studia Socjologiczne 147 (4): 87–106.
Bauman, Zygmunt. 2000. Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Bauman, Zygmunt. 2006. Moralność w niestabilnym świecie. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha.
Bauman, Zygmunt. 2008. Wspólnota. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bąk, Urszula. 2015. “Postmodernizm a religia.” Konteksty Społeczne 3 (1): 109–20.
Bokwa, Ignacy. 2010. Teologia w warunkach nowoczesności i ponowoczesności. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Sandomierz.
Bronk, Andrzej. 1996. “Krajobraz postmodernistyczny.” Ethos 9 (1–2): 79–100.
Brzezińska, Joanna. 2021. “Terroryzm z perspektywy nauczania trzech papieży — Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka.” Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 43 (1): 243–61. https://doi.org/10.19195/2300-7249.43.1.16. (Crossref)
Dziewiecki, Marek. 2004. “Ponowoczesność, media i ewangelizacja.” Kieleckie Studia Teologiczne 3: 23–47.
Dziewiecki, Marek. 2013. “Kościół i młodzież w ponowoczesności.” Zeszyty Formacji Katechetów 49 (1): 57–64.
Dziewulski, Grzegorz. 2013. “Wyzwania postmodernizmu wobec Kościoła i teologii fundamentalnej.” In Wiarygodność chrześcijaństwa w dyskusji z postmodernizmem, 27–58. Biblioteka Teologii Fundamentalnej 8. Bydgoszcz: Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce.
Franciszek. 2013. Adhortacja apostolska Evangelii gaudium (= EG).
Franciszek. 2015. Encyklika Laudato si’ (= LS).
Franciszek. 2016. Adhortacja apostolska Amoris laetitia (= AL).
Franciszek. 2018. Adhortacja apostolska Gaudete et exsultate (= GE).
Franciszek and Wielki Imam Al-Azharr. 2019. Dokument o ludzkim braterstwie dla pokoju światowego i współistnienia. http://www.vatican.va/content/francesco/pl/travels/2019/outside/documents/papa-francesco_20190204_documento-fratellanza-umana.html.
Góźdź, Krzysztof, Janusz Chyła, and Sławomir Kunka, eds. 2012. Teologia wobec nurtu ponowoczesności. Pelplin: Bernardinum.
Grabowska, Mirosława. 2022. Dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła? Komunikat z Badań CBOS 105. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_105_22.PDF.
Halík, Tomáš. 2016. Cierpliwość wobec Boga: Spotkanie wiary z niewiarą. Translated by Andrzej Babuchowski. 3rd ed. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Kaucha, Krzysztof. 2013. “Czy może być co dobrego w postmodernizmie?” In Wiarygodność chrześcijaństwa w dyskusji z postmodernizmem, 73–86. Biblioteka Teologii Fundamentalnej 8. Bydgoszcz: Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce.
Kowalczyk, Dariusz. 2018. “«Cóż to jest prawda? – Ja jestem prawdą». Teologiczne meandry i nadzieje dialogu kultur i religii.” In Dialog wielokulturowości i prawda, edited by Helena Czakowska and Mariusz Kuciński, 132–42. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy.
Kowalczyk, Dariusz. 2019. “«Zły» i «dobry» postmodernizm, czyli w jakich czasach żyje współczesny teolog.” Warszawskie Studia Teologiczne 32 (3): 18–35. https://doi.org/10.30439/wst.2019.3.2. (Crossref)
Krajewski, Piotr. 2011. “Edukacja ekologiczna w dokumentach Kościoła oraz prawie kanonicznym.” Paedagogia Christiana 28 (2): 145–63. https://doi.org/10.12775/pch.2011.009. (Crossref)
Krysztofik, Janusz, and Anna Walulik. 2016. “Edukacja religijna i jej miejsce w ponowoczesności.” Studia Katechetyczne 12: 35–50.
Mariański, Janusz. 2010. Religia w społeczeństwie ponowoczesnym: Studium socjologiczne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mariański, Janusz. 2015. “Sekularyzacja albo desekularyzacja – fałszywa alternatywa.” In Ponowoczesne przestrzenie oddziaływań wychowawczo-formacyjnych Kościoła i „ziemie niczyje”, edited by Renata Jasnos and Ewa Miśkowiec, 41–68. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Mariański, Janusz. 2023. Religijność młodzieży polskiej w procesie przemian w XXI wieku (analizy socjologiczne). Lublin: Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie, Akademia Nauk Stosowanych.
Mąkosa, Paweł. 2018. “Przyszłość ewangelizacji i katechezy wobec przemian kulturowych.” In Wychowanie i katecheza w służbie Polakom w kraju i na emigracji, edited by Paweł Mąkosa, 8–19. Lublin: Pronoia.
Mąkosa, Paweł. 2019. “Znaki czasu dla katechezy w Polsce.” Verbum Vitae 35: 459–75. https://doi.org/10.31743/vv.1936. (Crossref)
Myszka, Lucyna. 2014. “Obraz ponowoczesnego świata z perspektywy współczesnej młodzieży.” Kultura – Społeczeństwo – Edukacja 6 (2): 153–73. (Crossref)
Pankalla, Andrzej. 2015. “(Trans?)religijna tożsamość naszych czasów z perspektywy psychologii realnej.” In Homo religiosus a psychologia, edited by Andrzej Pankalla, 117–37. Poznań: Kunke Poligrafia.
Pankalla, Andrzej, and Anna Wieradzka. 2014. “Ponowoczesna tożsamość religijna młodych Polaków z perspektywy koncepcji Jamesa Marcii i Koena Luyckxa.” Studia Sociologica 1 (6): 163–77.
Panuś, Tadeusz. 2022. “Postmodernizm.” In Leksykon katechetyczny, 559–63. Kielce: Jedność.
Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. 2020. Dyrektorium o katechizacji. Kielce: Jedność (= DK).
Piwowarski, Władysław. 2000. Socjologia religii. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Rzeszowski, Wojciech. 2012. “Katecheza Kościoła wobec wezwań współczesnego świata.” Studia Elbląskie 13: 213–26.
Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (= KDK).
Słomski, Wojciech, and Paweł Czarnecki. 2018. “Wstęp do filozofii Jean-François Lyotarda.” Prosopon 25 (4): 119–42.
Sroczyńska, Maria. 2018. “O potrzebie religii w ponowoczesnym świecie (refleksje socjologa).” Chrześcijaństwo, Świat, Polityka, no. 22: 166–75. https://doi.org/10.21697/csp.2018.22.1.10. (Crossref)
Starnawski, Witold. 2011. “Dialog jako metoda, postawa, sposób życia.” In Pedagogika dialogu: Nauczyciele dialogu, edited by Dorota Jankowska, 55–62, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Torzewski, Antoni. 2021. “Możliwość religii w obliczu współczesnego pluralizmu.” Humaniora. Czasopismo Internetowe 34 (2): 31–45. https://doi.org/10.14746/h.2021.2.2. (Crossref)
Węcławski, Tomasz. 1996. “Postmodernizm i teologia. (Kilka wstępnych uwag o tym, co jest możliwe).” Ethos 9 (1–2): 133–40.
Wieradzka-Pilarczyk, Anna. 2015. Tożsamość religijna młodych Polaków. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny. Redakcja Wydawnictw.
Woźniak, Robert. 2012. “Teologia w ponowoczesności.” In Teologia wobec nurtu ponowoczesności, edited by Krzysztof Góźdź, Janusz Chyła, and Sławomir Kunka, 169–79. Pelplin: Bernardinum.
Zellma, Anna. 2003. “Edukacja ekologiczna katechizowanej młodzieży w kontekście zmian programowych szkolnego nauczania religii.” Studia Elbląskie 5: 255
Akademia Katolicka w Warszawie
Kamilla Frejusz, doktor nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej, doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Katedrze Teologii Duchowości i Teologii Pastoralnej Akademii Katolickiej w Warszawie Collegium Bobolanum, nauczyciel religii, współautorka podręczników do nauczania religii, rzeczoznawca ds. oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych Komisji Wychowania Katolickiego KEP, członek Stowarzyszenia Katechetyków Polskich oraz Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej Komitetu Nauk Pedagogicznych Państwowej Akademii Nauk. Autorka artykułów naukowych o tematyce katechetycznej i pedagogicznej oraz książek „Religie niechrześcijańskie i dialog międzyreligijny w wybranych polskich podręcznikach do nauki religii dla młodzieży” (2019), „Wychowanie jako «dialog i spotkanie» w myśli pedagogicznej Janusza Tarnowskiego. Studium hermeneutyczno-krytyczne” (2020).
https://orcid.org/0000-0001-7620-6599Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
