Świat zwierząt w anonimowym "Commentarii in Job"
Magdalena Jóźwiak
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu/ Uniwersytet Wrocławski , PolskaAbstrakt
Zwierzęta od najdawniejszych czasów występują w symbolice biblijnej i tradycji chrześcijańskiej. Wśród starożytnych egzegetów, którzy oddawali się komentowaniu ksiąg Pisma Świętego, rodziły się pytania dotyczące cech charakterystycznych oraz autentyczności zwierząt, które napotykali w poszczególnych perykopach biblijnych. Dla wielu Ojców Kościoła i pisarzy chrześcijańskich zwierzęta były impulsem do wyprowadzania egzegezy alegorycznej oraz symboliki. Z takimi praktykami możemy się spotkać, czytając starożytny anonimowy komentarz do Księgi Hioba zachowany pod tytułem Commentarii in Job (PL 26, 619-802). W niniejszym artykule postanowiliśmy zaprezentować rozważania autora Commentarii in Job dotyczące wybranych przez nas zwierząt, które pojawiają się w Księdze Hioba. Spośród zwierząt realnych omówiliśmy: strusia, węża, koguta, kruka i czaplę, z fantastycznych zaś: mrówkolwa, jednorożca, Behemota i Lewiatana. Fragmenty z omawianego komentarza podajemy w tłumaczeniu własnym, ponieważ poza naszą monografią i artykułami nie posiadamy na gruncie polskim ani międzynarodowym szczegółowych opracowań dotyczących anonimowego Commentarii in Job.
Słowa kluczowe:
starożytne komentarze do Księgi Hioba, Commentarii in Job, zwierzęta w Księdze Hioba, symbolizm biblijnyBibliografia
Aulus Gellius, Noctes Atticae, I [w:] Noctes Atticae. Libri I-X (ed. P.K. Marshall – A. Gellii) (Oxford 1968).
Gregorius Magnus, Moralia sive Expositio in Librum Job, I; tł. polskie: Grzegorz Wielki, Moralia. Komentarz do Księgi Hioba – list, przedmowa, księgi (tł. T. Fabiszak – A. Strzelecka – R. Wójcik) (Źródła Monastyczne 39; Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 2013) I-IV.
Gregorius Magnus, Moralia sive Expositio in Librum Job, IV; tł. polskie: Grzegorz Wielki, Moralia. Komentarz do Księgi Hioba – księgi XVII-XXII (tł. E. Buszewicz – A. Wilczyński) (Źródła Monastyczne 63; Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 2013).
Hieronymus, Breviarium in Psalmos (PL 26,821-1270).
Hieronymus, Commentarii in Evangelium Matthaei; tł. polskie: Hieronim ze Strydonu, Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza (tł. J. Korczak) (Źródła Myśli Teologicznej 46; Kraków: WAM 2008).
Hieronymus, Commentarii in Hiezechielem (ed. F. Glorie) (CCL 75; Turnhout: Brepols 1964).
Hieronymus, Commentaria in Michaeam (PL 25,1151-1230).
Hieronymus, Liber interpretationis hebraicorum nominum (PL 23,771-858).
Origenes, De principiis (red. H. Crouzel – M. Simonetti) (SCh 252-253; Paris: Cerf 1978); tł. polskie: Orygenes, O zasadach (tł. S. Kalinkowski) (Źródła Myśli Teologicznej 1; Kraków: WAM 1996).
Physiologos; tł. polskie: Fizjolog (tł. K. Jażdżewska) (Biblioteka Antyczna; Warszawa: Prószyński i S-ka 2003).
Pseudo-Hieronymus, Commentarii in Job (PL 26,619-802).
Aharoni I., „On Some Animals Mentioned in the Bible”, Osiris 5 (1938) 461-478. (Crossref)
Blair J.M., De-demonising the Old Testament. An Investigation of Azazel, Lilith, Deber, Qeteb and Reshef in the Hebrew Bible (Forschungen zum Alten Testament 37; Tübingen: Mohr Siebeck Verlag 2009).
Cepeda Calzada P., „El Leviatán, simbolo biblico. El Caos frente a la idea de ley en Job”, Crisis 21 (1974) 49-68.
Charlesworth J.H., „Phenomenology, symbology and lexicography the amazingly rich vocabulary for «serpent» in Ancient Greek”, Revue Biblique 111/4 (2004) 499-515.
Ciccarese M.P., „Una esegesi «double face». Introduzione all’ «Expositio in Iob» del presbitero Filippo”, Annali di storia dell’ esegesi 9 (1992) 483-492.
Couroyer B., „Qui est Béhémot?”, Revue Biblique 82 (1975) 418-443.
Jóźwiak M., „Elihu jako mędrzec w historii egzegezy Księgi Hioba na przykładzie anonimowego «Commentarii in Job»” (artykuł oddany do druku).
Jóźwiak M., „«Komentarz do historii Hioba» Filipa Prezbitera a epitoma tego dzieła. Przyczynek do badań porównawczych nad tymi tekstami”, Vox Patrum 34 (2014) 185-195. (Crossref)
Jóźwiak M., „Komentarz do historii Hioba” Filipa Prezbitera (Wrocław: Bibliotheca Biblica 2015).
Jóźwiak M., „Idea niezawinionego cierpienia w «Komentarzu do historii Hioba» Filipa Prezbitera”, Collectanea Theologica 85/2 (2015) 83-93. (Crossref)
Jóźwiak M., „«Job figuram Christi portavit». Typologia Hiob-Chrystus w anonimowym «Commentarii in Job» na przykładzie komentarza do Hi 29–30” (Rozprawa doktorska. Papieski Wydział Teologiczny; Wrocław 2015) (w przygotowaniu do druku).
Jóźwiak M., „Typologia żony Hioba w «Komentarzu do historii Hioba» Filipa Prezbitera na tle wybranych patrystycznych dzieł egzegetycznych”, „Niewiastę dzielną kto znajdzie?" (Prz 31,10). Rola kobiet w biblijnej historii zbawienia (red. A. Kubiś – K. Napora) (Analecta Biblica Lublinensia 14; Lublin: Wydawnictwo KUL 2016) 159-169.
Kelly H.A., „The metamorphosis of the Eden serpent during the Middle Ages and Renaissance”, Viator 2 (1971) 301-327. (Crossref)
Kinnier Wilson J.V., „A return to the problems of Behemot and Lewiatan”, Vetus Testamentum 25 (1975) 1-14. (Crossref)
Kobielus S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 2002).
Malinowski G., Agatarchides z Knidos. „Dzieje” (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2007).
Morta K., Świat egzotycznych zwierząt u Solinusa (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2004).
Morta K., „Z badań nad źródłami opisów zwierząt u Solinusa”, Classica Wratislaviensia 27 (2007) 77-88.
Plezia M., Słownik łacińsko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007) I-V.
Ravasi G., Hiob. Dramat Boga i człowieka (tł. B. Rzepka) (Kraków: Wydawnictwo SALWATOR 2004) I-II.
Ronnenberg K.C, Mythos bei Hieronymus. Zur christlichen Transformation paganer Erzählungen in der Spätantike (Stuttgart: Hermes – Einzelschriften 2015).
Shirmann J., „The Battle between Behemoth and Leviatan: according to an ancient Hebrew piyyut”, Israel Academy of Sciences and Humanities Proceedings 4/13 (1970) 327-369.
Soggin J.A., Introduzione all’ Antico Testamento (Brescia: Paideia Editrice 1974).
Solignac A., „Le serpent du paradis”, Bibliothèque Augustinienne 49 (1972) 553-555.
Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (red. L. Koehler – W. Baumgartner – J.J. Stamm) (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 2008) I-II.
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu/ Uniwersytet Wrocławski
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
