Kogut w Biblii z uwzględnieniem jego narracyjnej funkcji pełnionej w Ewangeliach
Zbigniew Tadeusz Grochowski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydział Teologiczny , PolskaAbstrakt
Dziki ptak Gallus gallus, z czasem udomowiony (domesticus) i rozpowszechniony po świecie, stał się bardzo popularnym źródłem smacznego mięsa i jaj. Bogata symbolika z nim związana zainspirowała autorów ST do zauważenia w nim zdolności do odróżniania dnia od nocy (por. Hi 38,36; 3 Mch 5,23 LXX) oraz troskliwej (a także dumnej) opiekuńczości względem powierzonych mu kur (por. Prz 30,31 LXX). Jednak kogut najbardziej „zasłynął” z wydarzenia opisanego w NT: wpisał się w epizod związany z Męką Pańską, gdy – zgodnie z przepowiednią Jezusa (por. Mt 26,34; Mk 14,30; Łk 22,34; J 13,38) – swoim pianiem uwieńczył niechlubną postawę św. Piotra (por. Mt 26,69-75; Mk 14,66-72; Łk 22,54-62; J 18,15-27). Warto jednak zauważyć, że podczas gdy w Ewangeliach Synoptycznych kogut stał się znakiem rozpoznawczym (gnṓrisma) uświadamiającym Piotrowi popełniony błąd i wzywającym go skutecznie do wzbudzenia natychmiastowego żalu, tak u św. Jana jego pianie jawi się jako ironiczny i smutny „ostatni głos epizodu”, a dla czytelnika staje się znakiem wskazującym na Jezusa jako Proroka pełnego mocy w swym słowie. Dzięki temu rodzi się jednocześnie nadzieja, że skoro precyzyjnie zrealizowała się zapowiedź tego dramatycznego wydarzenia, tak też z pewnością dojdzie do skutku przepowiednia męczeństwa św. Piotra (J 13,36; 21,18-19). Dzięki niemu jego upadek będzie w pełni odpokutowany, a apostoł, który stanie się przez to autentycznym uczniem Jezusa – będzie zrehabilitowany.
Słowa kluczowe:
Kogut, pianie koguta, straż nocna, zaparcie się Piotra, skrucha, żal, gnorismaBibliografia
Abramowiczówna Z., „aléktōr”, Słownik grecko-polski (red. Z. Abramowiczówna) (Warszawa: PWN 1958) I, 83.
Abramowiczówna Z., „alektryṓn”, Słownik grecko-polski (red. Z. Abramowiczówna) (Warszawa: PWN 1958) I, 83.
Al-Nasser A. et al., „Overview of Chicken Taxonomy and Domestication”, World’s Poultry Science Journal 63/2 (2007) 285-300. (Crossref)
Aretius B., In Novum Testamentum Domini nostri Iesu Christi Commentarii Doctissimi Benedicti Aretii Bernesis Theologi praestantissimi, facili perspicuaque methodo conscripti (Genevae: Apud Petrum et Jacobum Chouët 1618).
Bauckham R., The Jewish World around the New Testament. Collected Essays (Grand Rapids, MI: Baker Academic, a Division of Baker Publishing Group 2010). (Crossref)
Behrouzi N., „Costume, Jewish”, Encyclopedia of Modern Jewish Culture (red. G. Abramson) (London – New York, NY: Routledge 2005) I, 264-271.
Brown R.E., The Death of the Messiah. From Gethsemane to the Grave. A Commentary on the Passion Narratives in the Four Gospels (New York, NY – London – Toronto – Sydney – Auckland: Doubleday 1994) I.
Cansdale G., Animals of Bible Lands (Sydney – Toronto – Auckland – Cape Town: The Paternoster Press 1970).
Cicero M.T., De Senectute. De Amicitia. De Divinatione. In Twenty-Eight Volumes. XX. with an English Translation by William Armistead Falconer (Loeb Classical Library 154; Cambridge, MA – London: Harvard University Press 1979).
Clines D.J.A., „geḇer”, The Dictionary of Classical Hebrew (red. D.J.A. Clines) (Sheffield: Sheffield Academic Press 1995) II, 313-314.
Clines D.J.A., „śeḵwî”, The Dictionary of Classical Hebrew (red. D.J.A. Clines) (Sheffield: Sheffield Phoenix Press 2011) VIII, 148.
Clines D.J.A., „zarzîr”, The Dictionary of Classical Hebrew (red. D.J.A. Clines) (Sheffield: Sheffield Academic Press 1996) III, 137.
Cooper J.C., Zwierzęta symboliczne i mityczne (Poznań: Dom Wydawniczy Rebis 1998).
Derrett J. – Duncan M., „The Reason for the Cock-Crowings”, New Testament Studies 29 (1983) 142-144. (Crossref)
Ellis P.F., The Genius of John. A Composition-Critical Commentary on the Fourth Gospel (Collegeville, MN: Liturgical Press 1984).
Escaffre B., „Pierre et Jésus dans la cour du grand prêtre (Jn 18,12-27)”, Revue Théologique de Louvain 31 (2000) 43-67. (Crossref)
Feliks J., The Animal World of the Bible (Tel Aviv: Sinai 1962).
Feliks J., „Chicken”, Encyclopaedia Judaica (red. F. Skolnik – M. Berenbaum) (Detroit et al.: Thomson Gale 22007) IV, 613.
Firmage E., „Zoology”, The Anchor Bible Dictionary (red. D.N. Freedman et al.) (New York: Doubleday 1992) VI, 1109-1167. (Crossref)
France P., An Encyclopaedia of Bible Animals (Tel Aviv: Steimatzky 1986).
Ginzberg L., The Legends of the Jews, I: Bible Times and Characters from the Creation to Jacob (tłum. H. Szold) (Philadelphia: The Jewish Publication Society of America 1909).
Grochowski Z., Il discepolo di Gesù nell’ora della prova (Gv 18–19), luogo di rivelazione del Maestro (Studia Biblica Lublinensia 13; Lublin: Wydawnictwo KUL 2015).
Grochowski Z., „Nawrócenie św. Piotra w czwartej Ewangelii (J 21,1-19). «Rehabilitacja» ucznia po trzykrotnym zaparciu się Mistrza”, Studia z biblistyki. Tom 9 (red. R. Bartnicki) (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2016) 51-72.
Jeremias J., Jerusalem zur Zeit Jesu. Kulturgeschichtliche Untersuchung zur neutestamentlichen Zeitgeschichte (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 21958).
Kittel G., „akolouthéō”, Grande Lessico del Nuovo Testamento (red. G. Kittel – G. Friedrich; tłum. F. Montagnini – G. Scarpat) (Brescia: Paideia 1965) I, 567-579.
Kobielus S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze (Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2002).
Kosmala H., „The Time of the Cock-Crow”, Annual of the Swedish Theological Institute (in Jerusalem) 2 (1963) 118-120.
Kosmala H., „The Time of the Cock-Crow (II)”, Annual of the Swedish Theological Institute (in Jerusalem) 6 (1968) 132-134.
Kowzan J., „Kogut, czyli przyczynek do pewnej zwierzęcej ambiwalencji w kulturze”, Bestie, żywy inwentarz i bracia mniejsi. Motywy zwierzęce w mitologiach, sztuce i życiu codziennym (red. P. Kowalski – K. Łeńska-Bąk – M. Sztandara) (Stromata Anthropologica 1; Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2007) 121-132.
Lagrange M.J., Évangile selon Saint Marc (Études Bibliques; Paris: Gabalda 51929).
Lagrange M.J., L’Évangile de Jésus-Christ avec la synopse évangélique (Études Bibliques; Paris: Gabalda 1954).
Lasota-Moskalewska A., Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2005).
Lattey C., „A Note on Cockcrow”, Scripture 6 (1954) 53-55.
Liddell H.G. – Scott R. – Jones H.S. – McKenzie R., A Greek-English Lexicon. With a Revised Supplement (Oxford: Clarendon Press 1996).
Liu Y.P. et al., „Multiple Maternal Origins of Chickens: Out of the Asian Jungles”, Molecular Phylogenetics and Evolution 38/1 (2006) 12-19. (Crossref)
Manns F., „Les mots à double entente. Antécédents et function herméneutique d’un procédé johannique”, L’Évangile de Jean à la lumière du Judaïsme (red. F. Manns) (Studii Biblici Franciscani Analecta 33; Jerusalem: Franciscan Printing Press 1991) 289-306.
Mayo C.H., „St. Peter’s Token of the Cock Crow”, Journal of Tamil Studies 22 (1921) 367-370. (Crossref)
Martin T.W., „Watch during the Watches (Mark 13:35)”, Journal of Biblical Literature 120/4 (2001) 685-701. (Crossref)
Mędala S., Ewangelia według świętego Jana. Rozdziały 13-21 (Nowy Komentarz Biblijny Nowy Testament 4b; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2010).
Moloney F.J., The Gospel of John (Sacra Pagina Series 4; Collegeville, MN: Liturgical Press 1998).
Montanari F., „aléktōr”,Vocabolario della lingua greca (red. F. Montanari) (Torino: Loescher 1995) 123.
Montanari F., „aléksō”,Vocabolario della lingua greca (red. F. Montanari) (Torino: Loescher 1995) 123-124.
Morris L., The Gospel According to John. Revised Edition (New International Commentary on the New Testament; Grand Rapids, MI: Eerdmans Publishing Company 1995).
Moulton J.H. – Howard W.F., A Grammar of New Testament Greek, Vol. II: Accidence and Word-Formation with the Appendix on Semitisms in the New Testament (Edinburgh: T&T Clark 1996).
Neirynck F., „L’epanalepsis et la critique littéraire. À propos de l’Évangile de Jean”, Ephemerides Theologicae Lovanienses 56 (1980) 303-338.
Paczkowski M.C., „Czujny zwiastun brzasku i zmartwychwstania. Kogut w symbolice starochrześcijańskiej”, Biblica et Patristica Thoruniensia 7/4 (2014) 77-95. (Crossref)
Perry-Gal L. – Erlich A. – Gilboa A. – Bar-Oz G., „Earliest Economic Exploitation of Chicken outside East Asia: Evidence from the Hellenistic Southern Levant”, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 112/32 (2015) 9849-9854. (Crossref)
Pesch R., Il vangelo di Marco. Parte seconda. Testo greco e traduzione. Commento ai capp. 8,27–16,20 (red. O. Soffritti; tłum. M. Soffritti) (Commentario Teologico del Nuovo Testamento II/2; Brescia: Paideia 1982).
Rocci L., „aléktōr”, Vocabolario greco italiano (red. L. Rocci) (Roma: Società Editrice Danti Alighieri 371993) 66.
Rocci L., „aléksō”, Vocabolario greco italiano (red. L. Rocci) (Roma: Società Editrice Danti Alighieri 371993) 67.
Romizi R., „aléktōr”, Greco antico. Vocabolario Greco italiano etimologico e ragionato (red. R. Romizi) (Bologna: Zanichelli 32007) 57.
Scherman N. – Goldwurm H. – Gold A., Jom Kippur – Its Significance, Laws, and Prayers. A Presentation Anthologized from Talmudic and Traditional Sources (Artscroll Mesorah Series; New York, NY: Mesorah Publications 1989).
Spiciarich A. – Gadot Y. – Sapir-Hen L., „The Faunal Evidence from Early Roman Jerusalem: The People behind the Garbage”, Tel Aviv 44/1 (2017) 98-117. (Crossref)
Tixier-Boichard M. – Bed’hom B. – Rognon X., „Chicken domestication: From archeology to genomics”, Comptes Rendus Biologies 334/3 (2011) 197-204. (Crossref)
Wajda A.M., „Wybrane zagadnienia z ornitologii biblijnej na warsztacie tłumacza i egzegety”, Zeszyty Naukowe Stowarzyszenia Biblistów Polskich 14 (2017) 453-476.
West B. – Zhou B.X., „Did Chickens Go North? New Evidence for Domestication”, Journal of Archaeological Science 15/5 (1988) 515-533. (Crossref)
Worcester J., Correspondences of the Bible. The Animals (Boston, MA: Massachusetts New Church Union 1926).
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydział Teologiczny
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
