„Bojaźń i lęk” (Rdz 9,2), czyli o zwierzętach, które wyszły z arki… Znaczenie regulacji dotyczących relacji między człowiekiem i zwierzętami w Rdz 9,1-7
Krzysztof Napora
Instytut Nauk Biblijnych KUL , PolskaAbstrakt
Nawet pobieżna lektura Rdz 9,1-7 odsłania niezwykłą złożoność i ogromne bogactwo tekstu. Poprzez swoje błogosławieństwo płodności Bóg obdarza Noego i jego synów skuteczną mocą, która zapewnia nie tylko liczebny wzrost ludzkości, ale również jej dywersyfikację według kryterium szczepów, języków, krajów i narodów. Boże błogosławieństwo wyznacza jasną granicę między człowiekiem i światem zwierząt. Ze strony zwierząt granicę tę stanowi lęk i bojaźń, które zwierzęta mają odczuwać w stosunku do człowieka. Ze strony człowieka granicę tę wyznacza panowanie nad światem zwierząt, panowanie, które zakłada również możliwość zabijania zwierząt w celach spożywczych. W ten sposób potęga przemocy, która doprowadziła już ludzkość na skraj unicestwienia i wciąż zagraża człowiekowi, zostaje skanalizowana. Pozwolenie na ubój zwierząt nie jest jednak jednoznaczne z niekontrolowaną erupcją chaotycznych sił przemocy w sferę relacji między człowiekiem a zwierzętami. Przemoc ta zostaje ograniczona przez jasne reguły prawa o charakterze rytualnym. To prawo o charakterze, wydawałoby się, czysto rytualnym, które odnosi się do relacji między człowiekiem i zwierzętami (9,4) otwiera drogę w stronę złożonego systemu odniesień międzyludzkich. W rzeczywistości pomiędzy 9,4 i 9,5-6 dokonuje się przejście od zagadnień dotyczących traktowania zwierząt do problemów czysto ludzkich, od krwi zwierząt do krwi człowieka, od wartości życia zwierzęcia do wartości ludzkiego życia. Najistotniejsze jednak, jak się wydaje, jest przejście między sferą obrzędu i sferą etyki. Poprzez metaforę prawa rytualnego zostaje odsłonięta ukryta natura śmierci, a człowiek jest zaproszony do odkrywania prawdy dotyczącej ludzkiej społeczności. Społeczność ta może być budowana tylko w oparciu o strukturę etyczną zbudowaną na fundamencie prawdy, że „Bóg uczynił człowieka na swój własny obraz” (Rdz 9,6).
Słowa kluczowe:
Rdz 9, 1-7, Prehistoria biblijna, opowiadanie o potopie, przykazania noahickie, zwierzęta, ubój rytualnyBibliografia
Beauchamp P., „Création et fondation de la loi en Gn 1, 1 - 2, 4a: le don de la nourriture végétale en Gn 1, 29s.”, La création dans l'Orient Ancien: Congrès de l'ACFEB, Lille (1985) (red. L. Derousseaux – F. Blanquart) (Lectio Divina 127; Paris: Cerf 1987) 139-182.
Beauchamp P., Création et séparation. Étude exégétique du chapitre premier de la Genèse (Lectio Divina 201; Paris: Cerf 2005).
Bright J., „The Apodictic Prohibition: Some Observations”, Journal of Biblical Literature 92 (1973) 185-204. (Crossref)
Brueggemann W., Genesis (Atlanta, GA: John Knox Press 1982).
Clines D.J.A., „Theme in Genesis 1-11”, Catholic Biblical Quarterly 38 (1976) 483-507.
Dequeker L., „Green Herbage”, Bijdragen 38 (1977) 118-127. (Crossref)
Dziadosz D., Tak było na początku… Izrael opowiada swoje dzieje. Literacka i teologiczna analiza wiodących tradycji Księgi Rodzaju (Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej 2011).
Gesenius W. – Kautzsch E., Gesenius’ Hebrew Grammar (tł. A.E. Cowley) (Oxford: Oxford University Press 1910).
Gilbert M.. „«Soyez féconds et multipliez» (Gn 1,28)”, Nouvelle revue théologique 96 (1974) 729-742.
Girard R., La Violence et le sacré (Paris: Éditions Bernard Grasset 1972).
Gorman F.H., The Ideology of Ritual: Space, Time and Status in the Priestly Theology (JSOT.S 91; Sheffield: JSOT Press 1990).
Hamilton V.P. The Book of Genesis: Chapters 1-17. (NICOT; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1990).
Harland P.J., The Value of Human Life: A Study of the Story of the Flood (Genesis 6-9) (VT.S 64; Leiden: Brill 1996). (Crossref)
L’Hour J., Genèse 1-2,4a. Commentaire (Louven – Paris – Bristol, CT: Peeters 2016).
Jacob B., Das erste Buch der Tora: Genesis (Giessen: Schocken 1934).
Kaminski C.M., From Noah to Israel: Realization of the Primaeval Blessing after the Flood (LHB/OTS 413; London – New York, NY: T & T Clark 2004).
Kselman J.S., „The Recovery of Poetic Fragments from the Pentateuchal Priestly Source”, Journal of Biblical Literature 97 (1978) 161-173. (Crossref)
Laskowski Ł., Motyw potopu jako nowego stworzenia w Biblii (Studia Biblica Lublinensia 7; Lublin: Wydawnictwo KUL 2010).
Lemański J., Księga Rodzaju. Rozdziały 1-11. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (NKB ST 1/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013).
Łach S., Księga Rodzaju. Wprowadzenie. Przekład z oryginału. Komentarz (PŚST I/1; Poznań: Pallotinum 1962).
Marín i Torner J.R., „«Demanaré comptes de la vostra sang». La sang i la vida humana en Gn 9,1-7”, La violència en la Bí¬blia (red. A.P. i Tàrrech) (Scripta Biblica 9; Tarragona [Barcelone]: Associació Bí¬blica de Catalunya i Publicacions de l’Abadia de Montserrat 2009) 33-65.
McEvenue S.E., The Narrative Style of the Priestly Writer (AnBib 50; Roma: Pontificio Istituto Biblico/Biblical Institute Press 1971).
Milgrom J., „A Prolegomenon to Leviticus 17:11”, Journal of Biblical Literature 90 (1971) 149-156. (Crossref)
Mulzac K., „Genesis 9:1-7: Its Theological Connections with the Creation Motif”, Journal of the Adventist Theological Society 12/1 (2001) 65-77.
Muraoka T., Emphatic Words and Structure in Biblical Hebrew (Jerusalem: Magnes – Leiden: Brill 1985). (Crossref)
Napora K., „«Dam wam serce nowe» (Ez 36,26). Bóg Starego Testamentu wobec ludzkiego serca”, Sympozjum 18/2.27 (2014) 9-26.
Napora K., „Obraz świata po potopie wg Rdz 8,22”, Verbum Vitae 31 (2017) 46-67. (Crossref)
Pawłowski Z., Opowiadanie, Bóg i początek. Teologia narracyjna Rdz 1-3 (Rozprawy i studia biblijne 13; Warszawa: Vocatio 2003).
Porten B. – Rappaport U., „Poetic Structure in Genesis IX 7”, Vetus Testamentum 21 (1971) 363-369. (Crossref)
von Rad G., Der Heilige Krieg im alten Israel (AThANT 20; Zürich: Zwingli-Verlag 1951).
von Rad G., Old Testament Theology. I. The Theology of Israel’s Historical Traditions. II. The Theology of Israel’s Prophetic Traditions (tł. D.M.G. Stalker) (London: SCM Press 1975).
Ross A.P., Creation and Blessing: A Guide to the Study and Exposition of the Book of Genesis (Grand Rapids, MI: Baker Book House 1988).
Sperling S.D., „Blood”, The Anchor Yale Bible Dictionary (red. D.N. Freedman) (New York: Doubleday 1992) I, 761-764. (Crossref)
Stachowiak L., Potop biblijny: Tworzywo literackie. Treść opowiadania. Teologia (Jak rozumieć Pismo Święte 4; Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1996).
Szymik S., „«Czyńcie sobie ziemię poddaną» (Rdz 1,28). Cywilizacyjny postęp ludzkości w świetle Rdz 1–11”, Verbum Vitae 31 (2017) 21-44. (Crossref)
Vawter B., On Genesis: A New Reading (Garden City, NY: Doubleday 1977).
Wenham G.J., Genesis 1-15 (WBC 1; Waco, TX: Word Books 1987).
Wenham G.J., Story as Torah: Reading the Old Testament Ethically (OTS; Edinburgh: T & T Clark 2000).
Westermann C., Genesis 1-11 (tł. J. Scullion) (A Continental Commentary; Minneapolis, MN: Fortress Press 1994).
Wolff H.W.. Anthropologie des Alten Testaments (München: Chr. Kaiser Verlag 1973).
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
