Żaby w Biblii na tle innych antycznych tradycji
Łukasz Laskowski
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wyższy Instytut Teologiczny im. NMP Stolicy Mądrości w Częstochowie; Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej; Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej , PolskaAbstrakt
Tekst analizuje obecność żab w Biblii (16 razy) na tle ich symboliki antycznej. Pozwala ona bowiem lepiej dostrzec podobieństwa i różnice między tekstem biblijnym a kulturowym środowiskiem narodów ościennych wobec Żydów. W historii wyjścia żaby są wykonawcami kary Bożej. Septuaginta dokonuje interpretacji, ściślej wiążąc żaby z działaniem Boga zapewne wskutek związku tych zwierząt z magią. Reinterpretacja drugiej plagi w księgach dydaktycznych Starego Testamentu ma charakter aktualizującej modlitwy. W Nowym Testamencie żaby pojawiają się jedynie w Apokalipsie w kontekście demonologicznym, w niejasnym i prawdopodobnie związanym z magią. Jako zwierzęta nieczyste służą zobrazowaniu działania złych duchów.
Słowa kluczowe:
żaby, exodus, bałwochwalstwo, magia, druga plaga, psalmy, Księga Mądrości, demon, Apokalipsa św. JanaBibliografia
Biblia Hebraica Stuttgartensia (red. A. Alt – O. Eissfeldt – P. Kahle – R. Kittel) (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1983).
Septuaginta. Id est Vetus Testmentum graece iuxta LXX interpretes (red. A. Rahlfs) (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2006).
Novum Testamentum Graece (red. B. Aland – K. Aland – J. Karavidopulos – C.M. Martini – B.M. Metzger) (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 282012).
Claudius Aelianus, De natura animalium (ed. M. García Valdés – L.A. Llera Fueyo – L. Rodríguez-Noriega Guillén) (Bibliotheca Teubneriana; Berolini et Novi Eboraci: Teubneri 2006).
Claudius Aelianus, De natura animalium libri xvii, Varia historia, Epistulae, fragmenta (ed. R. Hercher) (Bibliotheca Teubneriana; Lipsiae: Teubneri 1866) II.
Aratus, Phaenomena (ed. D. Kidd) (Cambridge Classical Texts and Commentaries 34; Cambridge: Cambridge University Press 1997).
Marcus Tullius Cicero, Epistulae ad Atticum (ed. D.R. Shackleton Bailey) (Bibliotheca Teubneriana; Stutgardiae: Teubneri 1986).
Marcus Tullius Cicero, De divinatione. De fato. Timaeus (ed. W. Ax) (Bibliotheca Teubneriana; Stutgardiae: Teubneri 1998).
Plinius Maior, Historia naturalis [w:] Pline l’Ancien, Histoire naturelle. Livre XVIII (tł. H. Le Bonniec – A. Le Boeuffle) (Collection des Universités de France; Paris: Les Belles Lettres 1972).
Theophrastus, De signis [w:] Enquiry into Plants. II. Books 6-9. On Odours. Weather Signs (tł. A.F. Hort) (Loeb Classical Library 79; Cambridge: Harvard University Press 1926).
Vergilius, Georgica [w:] P. Vergili Maronis Opera (red. R.A.B. Mynors) (Oxford Classical Texts; Oxonii: e typographeo Clarendoniano 1969).
Bator W., Religia starożytnego Egiptu. Perspektywa religioznawcza (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012).
Biguzzi G., „Giovanni di Patmos e la cultura ellenistica”, Percorsi nell’Apocalisse di Giovanni (red. E. Bosetti – A. Colacrai) (Commenti e Studi Biblici; Assisi: Cittadella 2005) 93-126.
Biguzzi G., Apocalisse. Nuova versione, introduzione e commento (I Libri Biblici. Nuovo Testamento; Milano: Paoline 22011).
Borowski W., Psalmy. Komentarz biblijno-ascetyczny (Kraków: Wydawnictwo oo. Karmelitów Bosych 1983).
Cassuto U., A Commentary on the Book of Exodus (Jerusalem: The Magnes Press 1983).
Charbonneau-Lassay L., Il bestiario del Cristo. La misteriosa problematica di Gesù Cristo (Roma: Arkeios 1994) I.
Childs B.S., The Book of Exodus. A Critical, Theological Commentary (Lousville, KY: Westminster Press 1974).
Długosz A., Katechetyczne przesłanie znaków Starego Testamentu. Studium biblijno-katechetyczne (Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy 1994).
Frazer J.G., Złota gałąź. Studia z magii i religii (Warszawa: Wydawnictwo KR 2002).
Gadotti A., Gilgamesh, Enkidu, and the Netherworld and the Sumerian Gilgamesh Cycle (Boston, MA – Berlin: De Gruyter 2014). (Crossref)
Gimbutas M., The Living Goddesses (Berkeley, CA: University of California Press 2001).
Gurtner D., Exodus. A Commentary on the Greek Text of Codex Vaticanus (Leiden – Boston, MA: Brill 2013). (Crossref)
Hamilton V.P., Exodus. An Exegetical Commentary (Grand Rapids, MI: Baker Academic 2011).
Hyatt J.P., Commentary on Exodus (New Century Bible Commentary Series; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1983).
Kitchell K.L. jr., Animals In the Ancient World from A to Z (London – New York, NY: Routledge 2014). (Crossref)
Lemański J., Księga Wyjścia. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament II; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
Lerner B.D., „Short Note Crying Out About Frogs”, Vetus Testamentum 60 (2010) 662-663. (Crossref)
Łach S., Księga Psalmów. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz – Ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu VII/2; Poznań: Pallottinum 1990).
Łach S., Księga Wyjścia. Wstęp – Przekład z oryginału – Komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu I/2; Poznań: Pallottinum 1964).
Malina B.J., Die Offenbarung des Johannes. Sternvisionen und Himmelsreisen (Stuttgart: Kohlhammer 2002).
Collected Works of Erasmus (red. Mann Phillips M. – Mynors R.A.B.) (Toronto: University of Toronto Press 1982).
Mazzinghi L., Notte di paura e di luce. Esegesi di Sap 17,1–18,4 (Analecta Biblica 134; Roma: Editrice Pontificio Istituto Biblico 1995).
Poniży B., Księga Mądrości (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament XX; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2012).
Poniży B., Motyw Wyjścia w Biblii. Od historii do teologii (Biblioteka Pomocy Naukowych 19; Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny, Redakcja Wydawnictw 2001).
Poniży B., Reinterpretacja wyjścia Izraelitów z Egiptu w ujęciu Księgi Mądrości (Studia i materiały 8; Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 21991).
Rosłon J., Zammeru maskil. Filologiczny komentarz do Księgi Psalmów, ze słownikiem hebrajsko-polskim i łacińskim oraz konkordancją i zarysem reguł gramatycznych (Warszawa: ATK 1985).
Slifkin N., „Tzefarde’a: Frogs or Crocodiles?” Jewish Bible Quarterly 38/4 (2010) 251-254.
Słownik grecko-polski (red. Z. Abramowiczówna) (Warszawa: PWN 1958) I.
The Greek Magical Papyri in Translation, Including the Demotic Spells (ed. H.D. Betz) (Chicago, IL – London: University of Chicago Press 21992) I.
Tresidder J., Symbols and Their Meaning (New York, NY: Barnes and Noble 2006).
Tronina A., Teologia Psalmów. Wprowadzenie do lektury Psałterza (Jak rozumieć Pismo Święte 8; Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995).
Uniwersalny leksykon bóstw (red. A.M. Kempiński) (Poznań: Oficyna Wydawnicza Atena 1998).
van Rooden P.T., „Die antike Elementarlehre und der Aufbau von Sapientia Salomonis 11–19”, Tradition and Reinterpretation in Jewish and Early Christian Literature. Essays in Honor of J.C.H. Lebram (red. J.W. van Henten – H.J. de Jonge – P.T. van Rooden – J.W. Wesselius) (Leiden: Brill 1986) 81-96.
Waschke E.J., „šrṣ“, Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament (Stuttgart: Kohlhammer 1995) VII, 472-475.
Wilkinson T.A.H., Early Dynastic Egypt (London – New York, NY: Routledge 1999). (Crossref)
Wojciechowski M., Apokalipsa świętego Jana. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament XX; Częstochowa: Święty Paweł 2012).
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie - Wyższy Instytut Teologiczny im. NMP Stolicy Mądrości w Częstochowie; Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej; Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej
Ks. Łukasz Laskowski, prezbiter Archidiecezji Częstochowskiej (2001), lic. nauk biblijnych, dr teologii biblijnej, dr nauk humanistycznych, biblista i filolog klasyczny.
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
