Gniew Boży a gniew ludzki w świetle terminologii Pierwszej i Drugiej Księgi Machabejskiej

Grzegorz Baran

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Wydział Filozofii, Instytut Kulturoznawstwa , Polska
https://orcid.org/0000-0002-4160-8907


Abstrakt

Księgi Machabejskie, chociaż przynależą do ksiąg historycznych ST, zawierają wiele wątków teologicznych, a także antropologicznych. Pośród nich pojawia się zagadnienie gniewu Bożego i gniewu ludzkiego. Autorzy Ksiąg Machabejskich gniew opisują za pomocą dwóch terminów: orgḗ i thymós. Jak wynika ze statystyki omawianych terminów oraz ich odniesień, z osobą Boga zasadniczo został powiązany termin orgḗ, natomiast z człowiekiem zarówno orgḗ, jak i thymós. Analiza poszczególnych terminów w konkretnych kontekstach pozwala zauważyć specyfikę użycia obu terminów. Na kanwie tych analiz można określić natomiast, czy autorzy Ksiąg Machabejskich stosowali je z konkretną konsekwencją.

Słowa kluczowe:

1 Mch, 2 Mch, gniew Boży, gniew ludzki



Abel F.M., Les livres des Maccabées (Études Biblique), (Paris: Librairie Lecoffre J. Gabalda et Cie 1949).

Abramowiczówna Z., Słownik grecko-polski (Warszawa: PWN 1958-1965) I-IV.

Arystoteles, Etyka Nikomachejska. Etyka Wielka. Etyka Eudemejska. O cnotach i wadach (tłum. D. Gromska – L. Regner – W. Wróblewski) (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2002).

Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka (tłum. H. Podbielski) (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009).

Auerbach M. – Golias M., Gramatyka grecka (Warszawa: PWN 1985).

Baran G.M., „«Boże Moce» w obronie narodu żydowskiego w świetle Ksiąg Machabejskich”, Studia Ełckie 15/1 (2013) 51-76.

Baran G.M., „Bóg jako κύριος w przekazie Drugiej Księgi Machabejskiej”, Studia Antyczne i Mediewistyczne 14[49] (2016) 47-69.

Baran G.M., „Karanie narodu żydowskiego przez Boga jako wymiar Bożej παιδεία według Drugiej Księgi Machabejskiej”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 49/2 (2016) 408-429.

Baran G.M., „Obraz Boga w Pierwszej Księdze Machabejskiej”, Biblical Annals 4/2 (2014) 355-380.

Baran G.M., „Przesłanie ostatnich słów Matatiasza (1 Mch 2,49b-68)”, Studia Theologica Varsaviensia 51/1 (2013) 247-274.

Baran G.M., „Przesłanie «Pieśni pochwalnej» na cześć Judy Machabeusza (1 Mch 3,3-9)”, Studia Ełckie 16/4 (2014) 559-590.

Baran G.M., „W Hadesie Homera i Hezjoda. Śmierć i los człowieka po śmierci w wierzeniach ludów archaicznej kultury greckiej”, Roczniki Kulturoznawcze 1 (2010) 175-202.

Baran G.M., Życie i śmierć Antiocha IV Epifanesa w przekazach pozabiblijnych i biblijnych. Historia i teologia (Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos” 2015).

Bartlett J.R., The First and Second Books of the Maccabees. Commentary (The Cambridge Bible Commentary on the New English Bible; Cambridge: At the University Press 1973).

Behm J., „θύω, θυσία, θυσιαστήριον”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel; tł. G.W. Bromiley) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1984) III, 180-190.

Bertram G. et al., „ψυχή etc.”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel – G. Friedrich; tł. G.W. Bromiley) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1984) IX, 608-666.

Bon L., Psychologia tłumu (tłum. B. Kaprocki) (Biblioteka Europejska; Kęty: Wydawnictwo „Marek Drzewiecki” 2007).

Büchsel F., „θυμός etc.”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel; tł. G.W. Bromiley) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1984) III, 167-172.

Cremer H., Biblisch-theologisches Wörterbuch des Neutestamentlichen Griechisch (red. J. Kögel) (Stuttgart – Gotha: Verlag Friedrich Andreas Perthes A.-G. 1923).

Dancy J.C., A Commentary on 1 Maccabees (Oxford: Blackwell 1954).

Doran R., 2 Maccabees. A Critical Commentary (Minneapolis, MN: Fortress Press 2012).

Doran R., „The First Book of Maccabees. Introduction, Commentary and Reflections”, The New Interpreter’s Bible (red. L.E. Keck) (Nashville, TN: Abingdon Press 1996) IV, 1-178.

Doran R., „The Second Book of Maccabees. Introduction, Commentary and Reflections”, The New Interpreter’s Bible (red. L.E. Keck) (Nashville, TN: Abingdon Press 1996) IV, 179-299.

Feuillet R., „Nerki”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Léon-Dufour; tłum. K. Romaniuk) (Poznań: Pallottimum 1994) 535-536.

Filipiak M., Biblia o człowieku. Zarys antropologii biblijnej Starego Testamentu (Rozprawy Wydziału Teologiczno-Kanonicznego 50; Lublin: TN KUL 1979).

Goldstein J.A., I Maccabees. A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 41; Garden City, NY: Doubleday&Company Inc. 1976).

Goldstein J.A., II Maccabees. A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 41A; Garden City, NY: Doubleday&Company Inc. 1983).

Grecko-polski Stary Testament. Księgi greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych (tłum. M. Wojciechowski) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 2008).

Gryglewicz F., Księgi Machabejskie. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu VI/4; Poznań: Pallottinium 1961).

Homerski J., Pierwsza i Druga Księga Machabejska. Wstęp, przekład i komentarz (Biblia Lubelska; Lublin: RW KUL 2001).

Jurewicz O., Słownik grecko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2000-2001) I-II.

Kleinknecht H. et al., „ὀργή etc.”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel – G. Friedrich; tł. G.W. Bromiley) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1983) V, 382-447.

Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (red. wyd. pol. P. Dec) (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 2008) I-II.

Krzak-Ziółek M., „Gniew”, Powszechna encyklopedia filozofii (red. A. Maryniarczyk et al.) (Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2002) III, 801-802.

Liddell E.G. – Scott R. – Jones H.S., Greek-English Lexicon. With a revised supplement (Oxford: Clarendon Press 1996).

Michaelis W., „κράτος etc.”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel; tł. G.W. Bromiley) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1984) III, 905-915.

Miggelbrink R., Gniew Boży. Znaczenie pewnej gorszącej tradycji biblijnej (Myśl Teologiczna 49; Kraków: Wydawnictwo WAM 2005).

Muraoka T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole: Peeters 2009).

Nawrot J., Kryzys religijny w Judei za Antiocha IV Epifanesa. Teologia historii w 1 Mch 1,1 – 2,26 (Studia i Materiały 151; Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny. Redakcja Wydawnictw 2012).

Nawrot J., Pierwsza Księga Machabejska. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament XIV/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2016) I.

Paciorek A., Elementy składniowe biblijnego języka greckiego (Studia Biblica 2; Kielce: Instytut Teologii Biblijnej „Verbum” 2001).

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych ze wstępami i komentarzami (red. M. Peter – M. Wolniewicz; tłum. J. Drozd et al.) (Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 2003) I [Biblia Poznańska].

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem (oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła) (Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2008) [Biblia Edycji Świętego Pawła].

Rubinkiewicz R., „Księgi Machabejskie”, Nowy słownik teologii biblijnej (red. H. Witczyk) (Lublin: TN KUL – Kielce: „Jedność” 2017) 482-485.

Schwartz D.R., 2 Maccabees (Commentaries on Early Jewish Literature; Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 2008).

Septuaginta, czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami (tłum. R. Popowski) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 2013).

Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (red. L. Ryken – J.C. Wilhoit – T. Longman III) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 1998).

Tuszyńska-Maciejewska K., Izokrates jako twórca parenezy w prozie greckiej (Filologia Klasyczna 27; Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2004).

Zawiszewski E., „Księgi Machabejskie”, Wstęp do Starego Testamentu (red. L. Stachowiak et al.) (Wstęp do Pisma Świętego II; Poznań: Pallottinum 1990) 227-234.

Pobierz

Opublikowane
2018-03-05


Baran, G. (2018). Gniew Boży a gniew ludzki w świetle terminologii Pierwszej i Drugiej Księgi Machabejskiej. Verbum Vitae, 33, 59–92. https://doi.org/10.31743/vv.2018.33.04

Grzegorz Baran  mariusz.grzegorz@wp.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Wydział Filozofii, Instytut Kulturoznawstwa https://orcid.org/0000-0002-4160-8907



Licencja

Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU