Metafory gniewu Bożego w Janowej Apokalipsie
Abstrakt
Gniew (thymos i orgē) Boży jest wątkiem wyraźnie obecnym w Janowej Apokalipsie. Został on ukazany przede wszystkim poprzez obecne w rozdziałach 14-19 metafory kielicha (potērion) z winem (oinos), tłoczni (lēnos) winogron i czar (phialē) z plagami. Autor księgi wykorzystał w sposób twórczy obrazy starotestamentalne i dodał własny, nowy. Zastosowanie przenośni pozwoliło na wieloaspektowe opisanie trudnego problemu Bożego oburzenia. Zwiększyło także siłę perswazji tekstu biblijnego. Czasze gniewu można rozumieć jako katastrofy dziejące się w historii i dające jeszcze szansę nawrócenia. Sąd końcowy, wyrażony w przenośniach kielicha i tłoczni wina, to definitywne zniszczenie nieprawości. Metafory gniewu ukazują z jednej strony odpowiedzialność człowieka za swoje decyzje, a z drugiej – Boga jako Pana historii. Gniew Boży okazuje się być adekwatną karą za grzechy, co podkreśla przenośne określenie grzechu jako wina pożądliwości nierządu. W końcu, wino, kielich, tłocznia i czasza gniewu są antytezami błogosławieństwa Bożego wyrażonego w Jego darach – owocach ziemi i łaskach płynących z kultu.
Słowa kluczowe:
Apokalipsa, gniew Boży, metafora, wino, kielich, tłocznia, czaszaBibliografia
Aune D.E., Revelation 1-5 (Word Biblical Commentary 52A; Dallas, TX: Word 1997).
Aune D.E., Revelation 6-16 (Word Biblical Commentary 52B; Nashville, TN: Thomas Nelson 1998).
Aune D.E., Revelation 17-22 (Word Biblical Commentary 52C; Nashville, TN: Thomas Nelson 1998).
Bauer W. – Danker F.W. – Arndt W.F. – Gingrich F.W., A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature (Chicago, IL; University of Chicago Press 2000) (=BDAG) [CD].
Beale G.K., The Book of Revelation (New International Greek Testament Commentary; Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 2013).
Büchsel F., „thymos”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Kittel) (Stuttgart: W. Kohlhammer 1950) III, 167-173.
Dobrzyńska T., Od słowa do sensu. Studia o metaforze (Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2012).
Drozd J., Księga Joela. Wstęp – przekład – komentarz, [w:] Księgi proroków mniejszych Ozeasza – Joela – Amosa – Abdiasza – Jonasza – Micheasza (Pismo Święte Starego Testamentu; Poznań: Pallotinum 1968) 119-157.
Fretheim T.E., „Theological Reflection on the Wrath of God in the Old Testament”, Horizons in Biblical Theology 24/2 (2002) 1-26.
Grether O. – J. Fichtner J. – Sählin G. et al., „orgē”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Friedrich) (Stuttgart: W. Kohlhammer 1954) V, 383-448.
Goppelt L., „potērion”, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Friedrich) (Stuttgart: W. Kohlhammer 1959) VI, 148-158.
Hanson A.T., The Wrath of the Lamb (London: Society for the Promotion of Christian Knowledge 1957).
Harrington J.H., Revelation (Sacra Pagina Series 16; Collegeville, MN: Liturgical Press 1993).
Irudayaraj D.S., Violence, Otherness and Identity in Isaiah 63:1-6. The Trampling One Coming from Edom (London – New York, NY: Bloomsbury Publishing 2017).
Jankowski A., Apokalipsa świętego Jana. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu; Poznań: Pallotinum 1959).
Jurewicz O., Słownik grecko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2000-2001) I-II.
Kaczmarek J., Tajemnica wielkiego dnia gniewu Baranka – przesłanie teologiczne szóstej pieczęci Apokalipsy (Ap 6, 12-7, 17) (UKSW 2001) [nieopublikowany].
Keener C.S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu (Warszawa: Vocatio 2010).
Kline M.G., „Double Trouble”, Journal of the Evangelical Theological Society 32/2 (1989) 171-179.
Kiejza A., „«Orgē tou arniou». Postać Baranka w Apokalipsie 6,1.16-17 na tle antropomorficznego obrazu gniewu Boga w Nowym Testamencie”, Collectanea Theologica 66/3 (1996) 31-42.
Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (Warszawa: Vocatio 2008) I-II.
Koester C.K., Revelation: A New Translation with Introduction and Commentary (The Anchor Yale Bible Commentaries; New Haven, CT – London: Yale University Press 2014).
Lakoff G. – Johnson M., Metafory w naszym życiu (Warszawa: Aletheia 2010).
Langkammer H., Apokalipsa. Tłumaczenie, komentarz i miejsca paralelne (Biblia lubelska; Lublin: Wydawnictwo KUL 2010).
Lemański J., Księga Wyjścia (NKB.ST; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
Louw J.P – Nida E.A., Greek-English Lexicon of the New Testament based on semantic domains (New York, NY: United Bible Societies 1988).
Mayenowa M.R., Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka (Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Ossolineum 1979).
Miggelbrink R., Gniew Boży. Znaczenie pewnej gorszącej tradycji biblijnej (Kraków: WAM 2005).
Mounce R.H., The Book of Revelation (NICNT; Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 1997).
Nowińska J., Motyw wojny dobra ze złem w Apokalipsie św. Jana (Rozprawy i Studia Biblijne; Warszawa: Vocatio 2006).
Osborne G.R., Revelation (Baker Exegetical Commentary on the New Testament; Grand Rapids, MI: Baker Academic 2002).
Rienecker F. – Maier G., Leksykon biblijny (Warszawa: Vocatio 1994).
Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (red. Ryken L. – Wilhoit J.C. – Longman T. III) (Warszawa: Vocatio 2003).
Stachowiak L., Księga Izajasza II-III, 40–66. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu; Poznań: Pallotinum 1996).
Stachowiak L., Księga Jeremiasza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu; Poznań: Pallotinum 1967).
Stern D.H., Komentarz żydowski do Nowego Testamentu (Warszawa: Vocatio 2008).
Thayer J.H., Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament (Peabody, MA: Hendrickson 2000).
Tronina A. Druga Księga Kronik (NKB.ST; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2016).
Walton J.H. – Matthews V.H. – Chavalas M.W., Komentarz historyczno-kulturowy do Starego Testamentu. Księgi protokanoniczne (Warszawa: Vocatio 2014).
Westermann C., Isaiah 40-66. A Commentary (Philadelphia, PA: Westminster John Knox Press 1969).
Witkowski S., „Wielki Babilon” w Janowej Apokalipsie jako kryptonim imperialnego Rzymu oraz wrogiego Bogu świata (Kraków: Wydawnictwo La Salette Księży Misjonarzy Saletynów 2012).
Wojciechowski M., Apokalipsa świętego Jana. Objawienie, nie tajemnica. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (NKB.NT; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2012).
Zbroja B., „«Naczynia» Bożego gniewu w Apokalipsie Janowej”, Polonia Sacra 8/14 (2004) 313-319.
Uniwersytet Śląski http://orcid.org/0000-0003-1816-7573
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
