Znaczenie przymiotnika αἰώνιος w Setpuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie w nawiązaniu do interpretacji Wacława Hryniewicza tekstu Mt 25,46
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie znaczenia przymiotnika αἰώνιος, które przyjmuje on w Septuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie. Inspiracją do napisania artykułu była interpretacja tekstu Mt 25,46 przez ks. prof. Wacława Hryniewicza. Dowodzi on, że omawiany przymiotnik – użyty dwa razy we wspomnianym wersecie – w syntagmie εἰς κόλασιν αἰώνιον znaczy „długotrwały”, tzn. trwający przez długi czas, ale mający koniec (Hryniewicz odnosi się do znaczenia analizowanego słowa, które przyjmuje ono w grece klasycznej), podczas gdy w εἰς ζωὴν αἰώνιον przyjmuje znaczenie „wieczny”, tzn. ma swój początek, ale nie ma końca. Na tej podstawie Hryniewicz uważa, że kara, o której mówi Mt 25,46, nie jest wieczna, lecz ograniczona w czasie (w jego mniemaniu interpretację tę potwierdza również rzeczownik κόλασιν rozumiany jako kara ukierunkowana na refleksję, której celem jest poprawa postępowania).
Artykuł analizuje znaczenie αἰώνιος w LXX, w pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie, wskazując na wyraźną ewolucję znaczenia tego słowa w powyższych tekstach. Zwłaszcza w pseudoepigrafach Starego Testamentu, posiadających apokaliptyczny charakter, przymiotnik ten przyjmuje znaczenie „wieczny” w tym sensie, że ma początek, ale nie ma końca (jest to tzw. wieczność względna). Przyczyną tej zmiany znaczenia była rodząca się wiara w życie pozagrobowe i nagrodę albo karę, która czeka na każdego po jego śmierci.
Zakończenie artykułu wskazuje na błędy i nieścisłości dotyczące refleksji Hryniewicza na temat kary wiecznej na podstawie Mt 25,46.
Słowa kluczowe:
αἰώνιος, wieczność, kara wieczna, życie wieczne, Mt 25:46Bibliografia
Abramowiczówna, Z. (red.), Słownik grecko-polski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958-1965) I-IV.
Alonso Schökel, L., Diccionario bíblico hebreo-español, wyd. 2 (Madrid: Trotta 1999).
Barclay, W., Ważniejsze słowa Nowego Testamentu (Warszawa: Słowo Prawdy 1988).
Beekes, R., Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series) (Leiden – Boston, MA: Brill 2010) I-II.
Burchard, C., „Joseph and Aseneth. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) II, 177-247.
Cavedo, R., „Vita”, Nuovo dizionario di teologia biblica (red. P. Rossano – G. Ravasi – A. Girlanda) (Cinisello Balsamo: San Paolo 1988) 1660-1680.
Collins, J.J., „Sibylline Oracles. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 317-472.
Davies, W.D. – Allison Jr D.C., A Critical Exegetical Commentary on the Gospel According Saint Matthew: III Commentary on Matthew XIX–XXVIII (London – New York: T&T Clark 2004).
Denis, A.-M., Concordance greque des pseudépigraphes d’Ancien Testament. Concordance, corpus des textes, indices (Louvain-la-Neuve: Université Catholique de Louvain. Institut Orientaliste 1987).
Fotiju, E., „’Bóg się nie mści, lecz karze ku pożytkowi’. Pedagogiczna koncepcja kary w Kobiercach Klemensa Aleksandryjskiego”, Ku duchowej integracji Europy (red. A. Kaim – P. Kantyka) (Teologia w Dialogu 11; Lublin: Wydawnictwo KUL 2005) 211-218.
Gaylord, H.E., „3 (Greek Apocalypse of) Baruch. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 653-679.
Ghiberti, G., „Vita/vita eterna”, Temi teologici della Bibbia (red. R. Penna – G. Perego – G. Ravasi) (Cinisello Balsamo: San Paolo 2010) 1516-1524.
Guhrt, J., „αἰών”, New International Dictionary of New Testament Theology (red. C. Brown) (Grand Rapids, MI: Paternoster Press 1992) III, 826-833.
Hatch, E. – Redpath H.A., A Concordance to the Septuagint. An the Other Greek Versions of the Old Testament (Including the Apocryphal Books), wyd. 2 (Grand Rapids, MI: Baker Books 1998).
Homerski, J., Ewangelia według św. Mateusza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu 3/1; Poznań: Pallottinum 2004).
Hryniewicz, W., Dlaczego głoszę nadzieję? (Warszawa: Verbinum 2004).
Hryniewicz, W., Dramat nadziei zbawienia (Warszawa: Verbinum 1996).
Hryniewicz, W., Nadzieja uczy inaczej. Medytacje eschatologiczne (Warszawa: Verbinum 2003).
Hryniewicz, W., Teraz trwa nadzieja (Warszawa: Verbinum 2006).
Isaac, E., „1 (Ethiopic Apocalypse of) Enoch. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 5-89.
Jasiński, A.S., „Αἰών w Nowym Testamencie”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 33/1 (1986) 79-99.
Jasiński, A.S., Według postanowienia wiecznego Boga. Aionios w Nowym Testamencie (Rozprawy i Opracowania 5; Opole: [s.n.] 1991).
Jastrow, M., A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature (New York: The Judaic Press 1971).
Jenni, E., „ עוֹלׇםʽôlām eternity”, Theological Lexicon of the Old Testament (red. E. Jenni – C. Westermann) (Peabody, MA: Hendrickson 1997) II, 852-862.
Johnston, P.S., Cienie Szeolu. Śmierć i zaświaty w biblijnej tradycji żydowskiej (Kraków: Wydawnictwo WAM 2010).
Jurewicz, O., Słownik grecko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2000) I-II.
Kee, H.C., „Testament of the Twelve Patriarchs”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 775-828.
Koehler, L. – Baumgartner, W. – Stamm, J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (Warszawa: Vocatio 2008) I.
Konkordanz zum Novum Testamentum Graece, wyd. 3 (Berlin – New York: Walter de Gruyter 1987).
Liddell, H.G. – Scott, R., A Greek-English Lexicon, wyd. 10 (Oxford: Clarendon Press 1996).
Lust, J. – Eynikel, E. – Hauspie, K., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1996) I-II.
Montanari, F., Vocabolario della lingua greca, wyd. 2 (Torino: Loescher 2004).
Muraoka, T., A Greek-Hebrew/Aramaic Two-Way Index to the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters 2010).
Muraoka, T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters, 2009).
Nestle, E. & E. et al. (red.), Novum Testamentum Graece, wyd 28 (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2012).
Nickelsburg, G.W.E., 1 Henoch 1. A Commentary on the Book of 1 Enoch, Chapters 1–36; 81–108 (Hermeneia; Minneapolis: Fortress Press 2001).
Pitard, W.T. – White, S.A., „Życie pośmiertne i nieśmiertelność”, Słownik wiedzy biblijnej (red. B.M. Metzger – M.D. Coogan) (Warszawa: Vocatio 1996) 834-836.
Piwowar, A., Składnia języka greckiego Nowego Testamentu, wyd 2 (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 13; Lublin: Wydawnictwo KUL 2017).
Porter, S.E., „Wieczność, wieczny”, Słownik późnych ksiąg Nowego Testamentu i pism ojców apostolskich (red. R.P. Martin – P.H. Davids) (Warszawa: Vocatio 2014) 1064-1066.
Preuss, H.D., „עוֹלׇם ʽôlām; עׇלַם ʽālam”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren – H.-J. Fabry) (Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 1999) X, 530-545.
Rocci, L., Vocabolario greco italiano, wyd. 38 (Roma: Dante Alighieri 1995).
Romizi, R., Greco antico. Vocabolario greco italiano etimologico e ragionato, wyd 3 (Bologna: Zanichelli 2007).
Rubinkiewicz, R., Apokryfy Starego Testamentu, wyd. 4 (Warszawa: Vocatio 2000).
Rubinkiewicz, R., Eschatologia Hen 9–11 a Nowy Testament (Lublin: Wydawnictwo KUL 1984).
Sanders, E.P., „Testament of Abraham. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 871-902.
Sasse, H., „αἰών, αἰώνιος”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) I, 197-209.
Stone, M.E., „Greek Apocalypse of Ezra. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 561-579.
The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon. With an Appendix Containing the Biblical Aramaic (Peabody, MA: Hendrickson 1996).
Tomasino, A., „עוֹלׇם”, New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis (red. W.A. Van Gemeren) (Carlisle: Paternoster Press 1996) III, 345-351.
Trench, R.C., Trench’s Synonyms of the New Testament (Grand Rapids, MI: Hendrickson 2000).
Van Der Watt, J.G., „The Use of αἰώνιος in the Concept ζωὴ αἰώνιος in John’s Gospel”, Novum Testamentum 31/3 (1989) 217-228. (Crossref)
Viard, A.-A. – Guillet, J., „Życie”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Léon-Dufour) (Poznań: Pallottinum 1990) 1156-1161.
Wallace, D.B., Greek Grammar Beyond the Basics. An Exegetical Syntax of the New Testament (Grand Rapids, MI: Zondervan 1996).
Wright, R.B., „Psalms of Solomon. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1985) II, 639-670.
Zorell, F., Lexicon hebraicum Veteris Testamenti (Roma: Editrice Ponticifio Istituto Biblico 1989).
Instytut Nauk Biblijnych KUL
Ks. Andrzej Piwowar, prezbiter archidiecezji warmińskiej, doktor habilitowany teologii. Studiował pod kierunkiem prof. Maurice’a Gilberta SJ na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie (licencjat 2001) i Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (doktorat 2006). Jest adiunktem w Katedrze Egzegezy Ksiąg Historycznych, Prorockich i Sapiencjalnych Instytutu Nauk Biblijnych KUL oraz wykładowca języka greckiego Nowego Testamentu. Prowadzi badania nad księgami mądrościowymi Starego Testamentu. Ostatnio opublikował: Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 13; Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, wyd. 2 poprawione 2017).
https://orcid.org/0000-0001-9316-1791Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
