Czas w podwójnym dziele Łukasza
Krzysztof Bieliński
Pontificia Università LateranenseAccademia Alfonsiana, Istituto Superiore di Teologia Morale , Włochyhttps://orcid.org/0000-0001-6052-4242
Abstrakt
Artykuł przedstawia specyfikę czasu w podwójnym dziele Łukasza. W pierwszym punkcie zarysowana została biblijna, linearna koncepcja czasu. Przypomniano, że gdy chodzi o pojmowanie czasu to Nowy Testament zakłada dane starotestamentowe, lecz wraz z przyjściem Jezusa Chrystusa dokonało się przesunięcie centralnego punktu dziejów na inaugurację ery mesjańskiej, eonu eschatologicznego. W punkcie drugim przedstawiono dwie fundamentalne teorie dotyczące specyficznej koncepcji czasu, a tym samym historii w opus Lucanum: Chrystus jako nowe centrum czasu i historii (Cullmann) oraz czas Jezusa jako „środek czasu” (Conzelmann). Czterem specyficznym określeniom czasu, których używa Łukasz, dedykowano uwagę w trzecim, centralnym punkcie artykułu. Uwzględniając mikro- i makrokontekst perykop, w których one występują, określono treść terminów: „czas łaski Pana” (Łk 13, 8 i 4,19); „dzień i dni Syna Człowieczego” (Łk 17, 22–37); „czasy narodów” (Łk 21,24); „dni ostatnie” (Dz 2,17). Analiza pokazała iż opus Lucanum postrzegać można również jako próbę nowej interpretacji czasu rozciągającego się pomiędzy faktem wniebowstąpienia Jezusa Chrystusa a realizacją zapowiedzi Jego paruzji. Celem jakim wydał się kierować ewangelista była konieczność podtrzymania gorliwego oczekiwania dopełnienia się nowych czasów, żywej nadziei na pełną realizację królestwa Bożego, zainaugurowanego przyjściem i zbawczym czynem Jezusa, ale znajdującego się jeszcze w procesie stawania się.
Słowa kluczowe:
czas, opus Lucanum, ἐνιαυτός κυρίου δεκτός, eschatologia, dni ostatnie, paruzjaBibliografia
Angers D., L’“aujourd’hui” en Luc-Actes, chez Paul et en Hébreux: itinéraires et associations d’un motif deutéronomique (BZNW 215; Berlin – Boston: De Gruyter 2018). (Crossref)
Bielecki S., Καιρός chrześcijanina w ujęciu listów św. Pawła (Lublin: RW KUL1996).
Bottini G.C., Introduzione all’opera di Luca. Aspetti teologici (Milano: Edizioni Terra Santa 2011).
Conzelmann H., Die Mitte der Zeit. Studien zur Theologie des Lukas (BHTh 17; Tübingen: Mohr Siebeck 51964).
Cullmann O., Cristo e il tempo. La concezione del tempo e della storia nel Cristianesimo primitivo (Bologna: Il Mulino 1965).
Díaz y Díaz M., „Escatologia”, Enciclopedia della Bibbia (Torino: Elledici 1970) III, 44-47.
Dupont J., Teologia della Chiesa negli Atti degli Apostoli (Bologna: EDB 2015).
Fray J., „Zeit / Zeitvorstellung, II. Biblisch”, Religion in Geschichte und Gegenwart. Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft (red. H.D. Betz – D.S. Browning – B. Janowski – E. Jüngel) (Tübingen: Mohr Siebeck 42005) VIII, 1802-1805.
Gillner J., Gericht bei Lukas (WUNT II 401; Tübingen: Mohr Siebeck 2015). (Crossref)
Gnilka J., Teologia Nowego Testamentu (Kraków: Wydawnictwo „M” 2002).
Heller M., Granice nauki (Kraków: Copernicus Center 2014).
Jankowski A., Biblijna teologia czasu (Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 22018).
Jankowski A., Eschatologia biblijna Nowego Testamentu (Kraków: Polskie Wydawnictwo Teologiczne 1987).
Keener C.S., Acts. An Exegetical Commentary. Volume I. Introduction and 1:1–2:47 (Michigan: Baker Academic 2012).
Kim Y.H., Die Parusie bei Lukas. Eine literarisch-exegetische Untersuchung zu den Parusieaussagen im lukanischen Doppelwerk (BZNW 127; Berlin – Boston: De Gruyter 2016). (Crossref)
Lambert M.J. – Grelot P., „Czas”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Leon-Dufour) (Poznań: Pallotinum 31990) 173-182.
Lisiecki B., „Królestwo Boże wewnątrz nas czy pośród nas?”, Colloquia Theologica Ottoniana 2 (2017) 127-144. (Crossref)
Marucci C., „Tempo ed eternità nel Nuovo Testamento: un tentativo di sintesi”, Tempo ed eternità. In dialogo con Ugo Vanni S.I. (red. A. Casalegno) (Cinisello Balsamo: San Paolo 2002) 141-163.
Mickiewicz F., Ewangelia według świętego Łukasza rozdziały 12–24. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (NKBNT III/2; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2012).
Mickiewicz F., „Zbawczy wymiar czasu w literaturze biblijnej”, Communio 6 (2001) 51-69.
Nelson W.B., „Eschatologia”, Słownik wiedzy biblijnej (red. B.M. Metzger – M.D. Coogan) (Warszawa: Vocatio 1996) 150-152.
Pàttaro G., „Pojmowanie czasu w chrześcijaństwie”, Czas w kulturze (red. A. Zajączkowski) (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987) 291-329.
Pawłowski S., „Pytanie o czas”, Communio 6 (2001) 3-23.
Prete B., L’opera di Luca. Contenuti e prospettive (Torino: Editrice Elledici 1986).
Rossé G., „La crono-teologia Lucana”, Parola, Spirito e Vità 47 (2002) 121-134.
Strong J., „ἐντὸς”, Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego (tłum. A. Czwojdrak) (Warszawa: Vocatio 2015).
Wolter M., Das Lukasevangelium (HzNT 5; Tübingen: Mohr Siebeck 2008).
Zedda S., L'escatologia biblica (Brescia: Paideia 1972).
Zmijewski J., Atti degli Apostoli (Brescia: Morcelliana 2006).
Pontificia Università LateranenseAccademia Alfonsiana, Istituto Superiore di Teologia Morale
Krzysztof Bieliński, prezbiter Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela (redemptoryści), doktor teologii biblijnej Uniwersytetu Ludwika Maximiliana w Monachium w Niemczech (2001), profesore stabile w Akademii Alfonsjańskiej – Instytucie Wyższym Teologii Moralnej Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie, członek rady programowej Itinera Spiritualia oraz redakcji Verbum Vitae i Studia Moralia; zajmuje się nauczaniem moralnym w podwójnym dziele Łukasza i Corpus Paulinum; autor książki Jesus vor Herodes in Lukas 23,6-12: eine narrativ-sozialgeschichtliche Untersuchung (Stuttgarter Biblische Beiträge 50; Stuttgart: Katholisches Bibelwerk 2003), redaktor serii publikacji z I-III Międzynarodowych Kongresów (Toruń: Wydawnictwo WSKSiM 2008–2010).
https://orcid.org/0000-0001-6052-4242Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
