Koncepcja czasu w chrześcijaństwie orientalnym
Jan Witold Żelazny
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Teologiczny , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-3653-0639
Abstrakt
Koncepcja teologii orientalna często utożsamiana jest z tradycją małoazjatycką, choć wydaje się być to dużym uproszczeniem. Charakteryzuje się ona dużym naciskiem na materialny wymiar zbawienia, na realną, materialną odpłatę za dobro i zło. Czas dla semity jest realnie istniejący, choć jego bieg może być różny. Bóg wymyka się kategorii czasu (Efrem), choć ludzie tu i w eschatologicznej przyszłości podlegają jego prawom. Historia ma dla chrześcijan orientalnych walor zapisu odpowiedzi Boga na ludzkie wybory, a jej obserwacja pozwala zrozumieć, które nasze interpretacje były słuszne, a które nie. Zachowanie pokoju z Bogiem, życie w zgodzie z jego przykazaniami ma swoje potwierdzenie, prędzej czy później, w naszych dziejach w wymiarze tego świata. Ta zasada sprawiedliwości zostanie przeniesiona na rzeczywistość zbawionych. Stąd nacisk na historię i interpretację wydarzeń w kategoriach konfirmacji pax deorum w życiu wspólnot chrześcijańskich. W artykule, poprzez kolejnych autorów, podjęto próbę ukazania, jak taka postawa wobec czasu manifestowała się w literaturze chrześcijańskiej kręgu języka syryjskiego.
Słowa kluczowe:
Bardesanes, Afrahat, Efrem, wolność, zbawienie, czasBibliografia
Źródła
Afrahat, Demonstratio XXII: De morte et novissimis temporibus (Parologia Syriaca 1; Paris: Firmin-Didot 1894) 992–1049; tłum. A. Uciecha: Afrahat, „Mowa XXII O śmierci i czasach ostatecznych”, Vox Patrum 38/69 (2018) 797–815.
Bardesanes, Liber legum regionum, 8 (Patrologia Syriaca 2; Paris: Firmin-Didot 1907) 536–611; tłum. J. Woźniak: Bardesanes, „Księga praw narodów”, Polska syrologia (red. J. Woźniak) (Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2010) 231–252.
Ephraem Syrus, Hymnus de fide, XXXI, 3 (CSCO 154,105–108); tłum. J. Żelazny: „Święty Efrem Syryjski, Hymn XXXI o Wierze”, Vox Patrum 32/57 (2012) 890–893.
Epistula Barnabae (Sources Chrétiennes 172; Paryż: Cerf 1971); tłum. A. Świderkówna: Pierwsi świadkowie (red. M. Starowieyski) (Kraków: Wydawnictwo M 21998) 179–199.
Theodoretus Cyrensis, Philotheos historia; Théodoret de Cyr, Histoire des moines de Syrie, Histoire Philothée I-XIII (P. Canivet – A. Leroy-Molinghen) (Paris: Cerf 1977) I; Théodoret de Cyr, Histoire des moines de Syrie, Histoire Philothée (XIV-XXX), Traité sur la Charité (XXXI) et index (P. Canivet – A. Leroy-Molinghen) (Paris: Cerf 1979) II; tłum. K Augustyniak: Dzieje miłości Bożej (Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 1994).
Literatura
Brock S. (trans.), The Harp of the Spirit: Poems of St. Ephrem (Cambridge: The Institute for Orthodox Christian Stuides 32013).
Brock S., The Luminous Eye: The Spiritual Word Vision of St. Ephrem (Kalamazoo, MI: Cistercian Publications 1992).
Brock S.P. et al. (red.), Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage (Piscataway, NJ: Gorgias Press 2011). (Crossref)
Debié M., „L’héritage de l’historiographie grecque”, L’historiographie syriaque (red. M Debié) (Études syriaques 6; Paris: Geuthner 2009) 11–31. (Crossref)
Debié M., „Temps linéaire, temps circulaire: chronologie et histoire dans les chroniques syriaques”, Proche-Orient ancien. Temps vécu, temps pensé (red. F. Briquel-Chatonnet – H. Lozachmeur) (Antiquités sémitiques 3; Paris: Adrien Maisonneuve 1998) 177–196.
Debié M., „Writing History as ‘Histoires’: The Biographical Dimension of East Syriac Historiography”, Writing ‘True Stories’: Historians and Hagiographers in the Late Antique and Medieval Near East (Turnhout: Brepols 2010) 43–75. (Crossref)
Woźniak J., „Afrahats Metapherversteandnis im Lichte der Theorie von Black und Reinhardt”, IV Symposioum Syriacum 1984 (red. H.J.W. Drijvers – R. Lavenant – C. Molenberg – G.J. Reinink) (OCA 229; Roma: PIO 1987) 275–285.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Teologiczny
Ks. Jan Witold Żelazny, prezbiter archidiecezji krakowskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych, kierownik Katedry Patrologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Doktoryzował się z patrologii greckiej (Jan Chryzostom), a habilitował z eklezjologii syryjskiej (Biskup Ojcem. Zarys eklezjologii syryjskiej na podstawie Konstytucji Apostolskich, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2006). Specjalizuje się w patrologii orientalnej (język syriacki, czyli syryjski dialekt języka aramejskiego). Wśród autorów starożytnych, obok znanych, jak Efrem czy Afrahat, w kręgu jego zainteresowań są pisarze Kościołów przedchalcedońskich. Autor monografii Zarys literatury patrystycznej kręgu języka syryjskiego (Kraków: Unum 2011) oraz tłumaczenia Tymoteusz I, Listy I-VIII (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie 2015).
https://orcid.org/0000-0003-3653-0639Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
