Κόλασις w literaturze helleńskiej: od Tukidydesa do Pseudo-Timajosa

Ewa Osek

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-9407-4435


Abstrakt

Tematem artykułu jest analiza semantyczna greckiego rzeczownika odsłownego κόλασις w literaturze helleńskiej od jej początków do czasów powstawania Nowego Testamentu. Cześć pierwsza artykułu przedstawia definicje słownikowe i etymologię κόλασις. Część druga analizuje znaczenie κόλασις w okresie klasycznym. Część trzecia omawia sens terminu w okresie hellenistycznym. Część czwarta zawiera konkluzję podsumowującą wszystkie analizowane wystąpienia i klasyfikującą znaczenia wyrazu. Analiza semantyczna użycia κόλασις w prozie helleńskiej okresów klasycznego i hellenistycznego pozwala na wyodrębnienie tuzina jego znaczeń. Są one następujące: sankcje polityczno-gospodarcze; okrzesywanie drzewa; represje; kary lub nagrody, które motywują ludzi; dyscyplinowanie, wychowanie; ukaranie przez prawo; kara naprawcza, tj. chłosta, grzywna, utrata przywilejów; kara odstraszająca, tj. banicja, decymacja, egzekucja; zemsta, odwet, tj. tortury, głodzenie; kara doczesna; kara eschatologiczna; kara boska. Na 140 wystąpień zaledwie osiem pozycji odnosi się do kar eschatologicznych, z czego dwa (odnotowane u Klearcha z Soloj i Diodora Sycylijskiego) oznaczają karę boską, która potencjalnie może być wieczna.

Słowa kluczowe:

semantyka, literatura helleńska, okres klasyczny (510-323 p.n.e.), okres hellenistyczny (323-31 p.n.e.), κόλασις (kolasis)



Abel, E., Scholia recentia in Pindari Epinicia. III. Scholia in Olympia et Pythia (Budapestini – Berolini: Calvary 1891).

Adler, A., Suidae Lexicon (Lexicographi Graeci 1; Lipsiae: Teubneri 1928-1938) I-V.

Allen, D.S., The World of Prometheus: The Politics of Punishing in Democratic Athens (Princeton, NJ – Oxford, UK: Princeton University Press 2000).

Allen, D.S., „Envisaging the Body of the Condemned: The Power of Platonic Symbols”, Classical Philology 95 (2000) 133-150. (Crossref)

Amigues, S., Théophraste: recherches sur les plantes (Collection des Universités de France, Série grecque 446; Paris: Belles Lettres 1988-2006) I-V.

Amigues, S., Théophraste: Les causes des phénomènes végétaux (Collection des Universités de France, Série grecque 490, 513, 529; Paris: Belles Lettres 2012-2017) I-III.

von Arnim, I., Stoicorum veterum fragmenta (Stutgardiae: Teubneri 1903-1924) I-IV (=SVF).

Aujac, G., Denys d’Halicarnasse: Opuscules rhétoriques (Collection des Universités de France, Série grecque; Paris: Belles Lettres 1978-1992) I-V.

Bauer, W. – Danker, F.W. – Arndt, W.F. – Gingrich, F.W., A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, wyd. 4 (Chicago, IL: University of Chicago Press – Cambridge, UK: Cambridge University Press 1959) (=BDAG).

Beckby, H., Anthologia Graeca, wyd. 2 (Tusculum; München: Heimeran 1957-1958) I-IV.

Beekes, R.S., Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series 10; Leiden: Brill 2010).

Bethe, E., Pollucis Onomasticon (Lexicographi Graeci 9; Leipzig: Teubner 1900-1931) I-II.

Boissevain, U.P., Excerpta historica iussu imp. Constantini Porphyrogeniti confecta. IV. Excerpta de Sententiis (Berolini: apud Weidmannos 1906).

Büttner-Wobst, Th., Polybii Historiae, wyd. 2 (BSGRT; Stutgardiae: Teubneri 1993-2001) I-V.

Carnuth, O., Aristonici Περὶ σημείων Ὀδυσσείας: religuiae emendatiores (Lipsiae: Hirzelium 1869).

Chantraine, P. et al., Dictionnaire étymologique de la langue grecque: histoire des mots (Paris: Klincksieck 1968-1980) I-IV.

Diels, H. – Kranz, W., Die Fragmente der Vorsokratiker, wyd. 6 (Berlin: Weidmann 1951-1952) I-III (=D-K).

Diller, A., The Tradition of the Minor Greek Geographers (Philological Monographs of the American Philological Association 14; New York: American Philological Association 1952).

Diller, A., „The Authors Named Pausanias”, Transactions and Proceedings of the American Philological Association 86 (1955) 268-279. (Crossref)

Dilts, M.R., Scholia Demosthenica (BSGRT; Leipzig: Teubner 1983-1986) I-II. (Crossref)

Goukowsky, P. – Cohen-Skalli, A., Diodore de Sicile: Bibliothèque historique: Fragments (Collection des Universités de France, Série grecque; Paris: Belles Lettres 2006-2014) I-IV (=DS frs.).

Greene, W.C., Scholia Platonica (Philological Monographs 8; Haverfordiae: Societas Philologica Americana 1938).

Hammer, S. – Brożek, M., Polibiusz: Dzieje (Biblioteka Przekładów z Literatury Antycznej 3-4; Wrocław: Ossolineum 1957-1962) I-II.

Hammond, N.G.L., Dzieje Grecji (tłum. A. Świderkówna) (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973).

Hansen, P.A. – Cunningham, I.C., Hesychii Alexandrini Lexicon (Sammlung griechischer und lateinischer Grammatiker 11; Berlin: de Gruyter 2005-2009) III-IV. (Crossref)

Hornblower, S., A Commentary on Thucydides (Oxford: Clarendon Press 1991-2008) I-III.

Hude, C., Scholia in Thucydidem ad optimos codices collata (BSGRT; Lipsiae: Teubneri 1927).

Hunter, V., „Plato's Prisons”, Greece & Rome 55 (2008) 193-201. (Crossref)

Jacoby, C., Dionysii Halicarnasei Antiquitatum romanarum quae supersunt, wyd. 2 (BSGRT; Stutgardiae – Lipsiae: 1995-1998) I-V (=DH). (Crossref)

Jacoby, F. et al., Die Fragmente der griechischen Historiker (Berlin: Weidmann 1923- ) I-. (=FGrHist).

Kahn, C., „On the Relative Date of the Gorgias and the Protagoras”, Oxford Studies in Ancient Philosophy (red. J. Annas) (Oxford: Clarendon Press 1988) VI, 69-102.

Kalamakis, D., Λεξικὰ τῶν ἐπῶν τοῦ Γρηγορίου τοῦ θεολόγου μετὰ γενικῆς θεωρήσεως τῆς πατερικῆς λεξικογραφίας (Athens: Papadakis 1992).

Keaney, J.J., Harpocration: Lexeis of the Ten Orators (Amsterdam: Hakkert 1991).

Kittel, G., Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (Stuttgart: Kohlhammer 1938) III (=TWNT III).

Krońska, I. et al., Diogenes Laertios: Żywoty i poglądy słynnych filozofów, wyd. 3 (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984).

Latte, K., Hesychii Alexandrini Lexicon (Hauniae: Munksgaard 1953-1966) I-II.

Leśniak, K. et al., Arystoteles: Dzieła wszystkie (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001-2003) IV-VI (=DW).

Liddell, H.G. – Scott, R. – Jones, H.S., Greek-English Lexicon, wyd. 9 (Oxford: Clarendon 1996) (=LSJ).

Littré, É., Oeuvres complètes d'Hippocrate (Paris: Baillière 1839-1861) I-IX.

Long, A.G., „Subtexts, Connections and Open Opposition”, Plato and the Stoics (red. A.G. Long) (Cambridge: Cambridge University Press 2013) 106-127. (Crossref)

Mackenzie, M.M., Plato on Punishment (Berkeley, CA: University of California Press 1985).

Marcovich, M., Hippolytus: Refutatio omnium haeresium (Patristische Texte und Studien 25; Berlin – New York: de Gruyter 1986). (Crossref)

Meliadò, C., „Mythography”, Brill’s Companion to Ancient Greek Scholarship (red. F. Montanari – S. Matthaios – A. Rengakos) (Brill’s Companions in Classical Studies; Leiden: Brill 2015) II 1057-1089.

Montanari, F. et al., The Brill Dictionary of Ancient Greek (Leiden: Brill 2015) (=Montanari).

Mullachius, F.G.A., Fragmenta philosophorum Graecorum (Paris: Didot 1860-1881) I-III. (=FPhGr).

Mutschmann, H., Divisiones quae vulgo dicuntur Aristoteleae (BSGRT; Leipzig: Teubner 1906).

Müllerus, C., Fragmenta historicorum Graecorum (Paris: Didot 1841-1884) I-V (=FHG).

Nauck, A., Lexicon Vindobonense (Petropoli: Eggers – Lipsiae: Voss 1867).

Obbink, D., Philodemus On Piety (Oxford: Clarendon 1996) I.

Pacewicz, A., „Dionizjos z Halikarnasu: List do Gnejusza Pompejusza”, Studia Antyczne i Mediewistyczne 12 (2014) 19-35.

Parry, A., „Thucydides’ Use of Abstract Language”, Yale French Studies 45 (1970) 3-20. (Crossref)

Pepe, C., The Genres of Rhetorical Speeches in Greek and Roman Antiquity (International Studies in the History of Rhetoric 5; Leiden – Boston, MA: Brill 2013). (Crossref)

Radt, S., Strabons Geographika (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2002-2005) I-IV. (Crossref)

Rose, V., Aristotelis qui ferebantur librorum fragmenta (BSGRT; Leipzig: Teubner 1886).

Saunders, T.J., Plato’s Penal Code: Tradition, Controversy, and Reform in Greek Penology (Oxford: Clarendon Press 1991).

Schnayder, J., Teofrast: Badania nad roślinami (Kraków: Polska Akademia Nauk 1961).

Schuchhardt, C., Andronici Rhodii qui fertur libelli Περὶ παθῶν: Pars altera de virtutibus et vitiis (Darmstadiae: Winteri 1883).

Schwartz, E., Scholia in Euripidem (Berlin: Reimer 1887-1891) I-II.

Smith, W.D., Hippocrates: Pseudepigraphic Writings (Studies in Ancient Medicine 2; Leiden: Brill 1990). (Crossref)

Stalley, R.F., „Punishment in Plato’s Protagoras”, Phronesis 40 (1995) 1-19. (Crossref)

de Stefani, A., Etymologicum Gudianum quod vocatur (Lipsiae: G. Teubneri 1909-) I-.

Stern, M., Greek and Latin Authors on Jews and Judaism. I. From Herodotus to Plutarch (Publications of the Israel Academy of Sciences and Humanities; Jerusalem: Israel Academy of Sciences and Humanities 1976) (=GLAJJ I).

Theiler, W., Posidonios: Die Fragmente (Texte und Kommentare 10/1; Berlin: de Gruyter 1982) I. (Crossref)

Theodoridis, C., Die Fragmente des Grammatikers Philoxenos (Sammlung griechischer und lateinischer Grammatiker 2; Berlin – New York: de Gruyter 1976). (Crossref)

Thesleff, H., The Pythagorean Texts of the Hellenistic Period (Acta Academiae Aboensis. Ser. A, Humaniora 30/1; Åbo: Åbo Akademi 1965).

Valente, S., I lessici a Platone di Timeo Sofista e Pseudo-Didimo (Sammlung griechischer und lateinischer Grammatiker 14; Berlin: de Gruyter 2012). (Crossref)

Vogel, F. – Fischer, C.T., Diodorus: Bibliotheca historica, wyd. 3 (BSGRT; Stutgardiae: Teubneri 1985) I-V (=DS).

Walton, F.R., Diodorus of Sicily. XI. Fragments (Loeb Classical Library; London: Heinemann – Cambridge, MA: Harvard University Press 1957).

Wehrli, F., Die Schule des Aristoteles, wyd. 2 (Basel – Stuttgart: Schwabe 1967-1969) I-X.

Wójtowicz, H., Teofrast: Przyczyny powstawania i rozwoju roślin: Fizjologia roślin (Źródła i Monografie 242; Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2002).

Pobierz

Opublikowane
2019-12-27


Osek, E. (2019). Κόλασις w literaturze helleńskiej: od Tukidydesa do Pseudo-Timajosa. Verbum Vitae, 36, 335–372. https://doi.org/10.31743/vv.3317

Ewa Osek  ewaosek@wp.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Ewa Osek, filolog klasyczny, pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Literaturoznawstwa KUL, doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo, profesor nadzwyczajny KUL, członek International Society for Neoplatonic Studies. Główne obszary zainteresowań: filologia klasyczna, literatura starogrecka, religia w literaturze późnego antyku, tak zwana literatura orficka, neoplatonizm. Autorka kilku książek, kilkudziesięciu artykułów naukowych oraz kilkunastu tłumaczeń tekstów autorów starogreckich, m.in. Platona, Porfiriusza z Tyru, Marinusa z Samarii. Uczestniczyła czynnie w wielu konferencjach naukowych w Polsce i zagranicą.

https://orcid.org/0000-0002-9407-4435



Licencja

Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU