Akty homoseksualne w ocenie pisarzy wczesnochrześcijańskich
Bogdan Stanisław Czyżewski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-6040-5523
Abstrakt
Pisarze wczesnochrześcijańscy, oprócz poruszania problemów natury doktrynalnej i egzegetycznej, wypowiadali się także na tematy etyczne, a wśród nich dokonywali oceny aktów homoseksualnych. Nie poświęcili im osobnych dzieł, raczej były to głosy okazjonalne, co nie oznacza, że w Kościele pierwszych wieków problem ten nie istniał i go bagatelizowano. Najczęściej ocena aktów homoseksualnych pojawiała się w literaturze patrystycznej w związku z komentowaniem tekstów biblijnych, w których tego rodzaju zachowania były wspominane, i zawsze była zdecydowanie negatywna. Temat ten występuje także w regułach zakonnych, w których jednoznacznie homoseksualizm był potępiany. W artykule zostaną zanalizowane teksty wybranych pisarzy Kościoła wschodniego i zachodniego, w których dokonują oni oceny moralnej aktów homoseksualnych.
Słowa kluczowe:
Ojcowie Kościoła, homoseksualizm, ocena moralna, naturaBibliografia
Ambrosiaster, Commentaria in epistulam ad Romanos (PL 17, 45–184); tł. J. Sulowski: Ambrozjaster, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian (Źródła Myśli Teologicznej 19; Kraków: WAM 2000).
Ambroży z Mediolanu, Listy (tł. P. Nowak; red. J. Naumowicz) (Biblioteka Ojców Kościoła 9; Kraków: Wydawnictwo M 1997) I.
Apophthegmata Patrum. Alphabetikon (Gerontikon) (PG 65, 76–440); tł. M. Borkowska: Apoftegmaty Ojców pustyni. I. Gerontikon. Księga Starców (Źródła Monastyczne 4; Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 1994).
Augustinus, Contra Iulianum (PL 44, 641–874); tł. W. Eborowicz: Św. Augustyn, Przeciw Julianowi (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 19/2; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1977).
Augustinus, De civitate Dei (PL 41, 13–804); tł. W. Kornatowski: Święty Augustyn, O państwie Bożym (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1977) I–II.
Epistula Barnabae (red. P. Prigent – R.A. Kraft) (Sources chrétiennes 172; Paris: Cerf 1971); tł. A. Świderkówna: „List Barnaby”, Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, wyd. 2 (Biblioteka Ojców Kościoła 10; Kraków: Wydawnictwo M 2010) 179–204.
Basilius Magnus, Epistulae (PG 32, 220–1112); tł. W. Krzyżaniak: Św. Bazyli Wielki, Listy (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1972).
Cesarius ep. Arelatensis, Sermones (Sources chrétiennes 175, 243, 330; Paris: Cerf 1971, 1978, 1986) I–III; tłum. S. Ryznar, J. Pochwat: Św. Cezary z Arles, Kazania do ludu (Źródła Myśli Teologicznej 57; Kraków: WAM 2011).
Codex Theodosianus I-XV (Sources chrétiennes 531; Paris: Cerf 2009).
Didache (red. A. Tuilier – W. Rordorf) (Sources chrétiennes 248; Paris: Cerf 1978); tł. Świderkówna: „Didache”, Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, wyd. 2 (Biblioteka Ojców Kościoła 10; Kraków: Wydawnictwo M 2010) 33–44.
Fructuosus Bracarensis, „Regula monachorum”, Santos Padres Españoles (Biblioteca de autores cristianos 321; Madrid: Catolica 1971) II, 137–162; tł. P. Wygralak: „Świętego Fruktuoza Reguła mnichów”, Zachodnie reguły monastyczne (Źródła Monastyczne 50; Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2013) 1049–1076.
Hieronymus Stridonensis, Epistulae; tł. J. Czuj – M. Ożóg: Hieronim ze Strydonu, Listy. III. (80–115) (Źródła Myśli Teologicznej 61; Kraków: WAM 2011).
Ioannes Chrysostomus, In epistulam ad Romanos homiliae (PG 60, 391–682); tł. T. Sinko: Św. Jan Chryzostom, Homilie na List św. Pawła do Rzymian (Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 1995) I/1.
Marius Victorinus, Adversus Arium (PL 8, 1039–1140).
Origenes, Commentarii in Epistulam ad Romanos (PG 14, 833–1292); tł. S. Kalinkowski: Orygenes, Komentarz do Listu świętego Pawła do Rzymian (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 57; Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej 1994) I.
Origenes, Homiliae in Leviticum (Sources chrétiennes 286–287; Paris: Cerf 1981) I-II; tł. S. Kalinkowski: Orygenes, Homilie o Księdze Kapłańskiej (Źródła Myśli Teologicznej 69; Kraków: WAM 2013).
Pachomius Tabennensis, Pachomiana latina (PL 23, 65–90); tłum. A. Bober, M. Starowieyski: „Reguła świętego Pachomiusza”, Pachomiana latina (Źródła Monastyczne 11; Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 1996) 123–172.
Pelagius, Expositiones XIII epistularum Pauli. Ad Romanos (PL 1, 1110–1181); tł. A. Baron – F. Czarnota – T. Górski: Pelagiusz, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian (Źródła Myśli Teologicznej 15; Kraków: WAM 1999).
Theodoretus Cyrensis, Interpretatio in XII epistulas s. Pauli. Ad Corinthios (PG 82, 225–272); tł. S. Kalinkowski: Teodoret z Cyru, Komentarz do I i II Listu do Koryntian (Źródła Myśli Teologicznej 9; Kraków: WAM 1998).
Theodoretus Cyrensis, Interpretatio in XII epistulas s. Pauli. Ad Romanos (PG 82, 43–226); tł. S. Kalinkowski: Teodoret z Cyru, Komentarz do Listu św. Pawła Apostoła do Rzymian (Źródła Myśli Teologicznej 5; Kraków: WAM 1997).
Theodoretus Cyrensis, Interpretatio in XII epistulas s. Pauli. Ad Timotheum (PG 82, 787–830); tł. S. Kalinkowski: Teodoret z Cyru, Komentarz do Listów Pawłowych do Tesaloniczan, Tymoteusza, Tytusa, Filemona i Hebrajczyków (Źródła Myśli Teologicznej 20; Kraków: Wydawnictwo WAM 2001) 135–162.
Titus Flavius Clemens, Paedagogus (PG 8, 247–684); tł. M. Szarmach: Klemens Aleksandryjski, Wychowawca (Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2012).
Titus Flavius Clemens, Stromata (PG 8, 689 – 9, 602); tł. J. Niemirska-Pliszczyńska: Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX – Akademia Teologii Katolickiej 1994) I–II.
Altaner, B. – Stuiber, A., Patrologia (tł. P. Pachciarek) (Warszawa: PAX 1990).
Brooten, B.J., „Patristic Interpretations of Romans 1:26”, Studia Patristica 18 (1985) 287–291.
Brown, P., Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie
(tł. I. Kania) (Kraków: Homini 2006).
de Bruyn, T., Pelagius’s Commentary on St Paul’s Epistle to the Romans (Oxford: Clarendon 1998).
de Bruyn, T., „Ambrosiaster’s Interpretations of Romans 1:26–27”, Vigiliae christianae 65/5 (2011) 463–483. (Crossref)
Kowalski, M., „Apokaliptyczny gniew Boga i jego miejsce w Ewangelii Pawła (Rz 1,18-32)”, Verbum Vitae 33 (2018) 203–249. https://doi.org/10.31743/vv.2018.33.09 (Crossref)
Martini, C., Ambrosiaster. De auctore, operibus, theologia (Romae: Pontificium Athenaeum Antonianum 1944).
Morin, G., „Hilarius l’Ambrosiaster”, Revue Bénédictine 20 (1903) 113–121. (Crossref)
Morin, G., „La critique dans une impase: á propos du cas d‘Ambrosisater”, Revue Bénédictine 40 (1928) 251–255. (Crossref)
Morin, G., „Qui est l’Ambrosiaster? Solution nouvelle”, Revue Bénédictine 31 (1914) 1–34. (Crossref)
Naumowicz, J., „Okresy życia ludzkiego według Ojców Kościoła”, Vox Patrum 56 (2011) 249–259. (Crossref)
Oden, T.C., „The Classic Christian Exegesis on Romans 1:22–28”, Staying the Course. Supporting the Church’s Position on Homosexuality (red. M.D. Dunnam – H.N. Maloney) (Nashville, TN: Abingdon Press 2003) 85–96.
Petersen, W.L., „On the Study of ‘Homosexuality’ in Patristic Sources”, Studia Patristica 20 (1989) 283–288.
Starowieyski, M., „Wstęp”, Księga Starców (Gerontikon) (Ojcowie Żywi 5; Kraków: Znak 1983) 5–39.
Starowieyski, M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa (Poznań: Święty Wojciech 2018).
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ks. Bogdan Czyżewski, prezbiter archidiecezji gnieźnieńskiej, profesor nauk teologicznych, wykładowca patrologii, historii Kościoła starożytnego i języków klasycznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierownik Zakładu Teologii Historycznej WT UAM, prezes Sekcji Patrystycznej przy Komisji ds. Nauki Katolickiej Konferencji Episkopatu Polski.
https://orcid.org/0000-0002-6040-5523Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
