"Homerocentony" jako najbardziej skrajna próba hellenizacji chrześcijaństwa
Marek Gilski
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4588-2038
Abstrakt
Artykuł prezentuje i ocenia jedną z prób hellenizacji chrześcijaństwa. Chodzi o Homerocentony, powstające w kręgach chrześcijańskich od IV wieku utwory, przekazujące przesłanie Ewangelii niemal wyłącznie za pomocą słownictwa Iliady i Odysei. Tekst zawiera omówienie techniki tworzenia tych dzieł, ich treść, formę i teologię. Analiza Homerocentonów prowadzi do następujących wniosków: a) nie da się zrozumieć i właściwie zinterpretować chrześcijaństwa bez znajomości poematów homeryckich; b) Ewangelia jest tylko nową interpretacją Iliady i Odysei; c) chrześcijaństwo nie wnosi nowych treści, a jedynie porządkuje to, co dostępne w kulturze.
Słowa kluczowe:
Homerocentony, hellenizacja, chrześcijaństwoBibliografia
Baron, A. – Pietras, H. (red.), Dokumenty synodów od 431 do 504 roku (Kraków: WAM 2011).
Clark, E.A. – Hatch, D.F., The Golden Bough. The Oaken Cross. The Virgilian Cento of Faltonia Betitia Proba (Chico, CA: Scholars Press 1981).
Droge, A.J., Homer or Moses? Early Christian Interpretations of the History of Culture (Tübingen: Mohr Siebeck 1989).
Drzyżdżyk, S., „Demonologia Homerocentonów”, Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne 17 (2016) 89–98.
Drzyżdżyk, S., „Homerocentos and the Ontology of Christ”, Analecta Cracoviensia 50 (2018) 11–22. (Crossref)
Drzyżdżyk, S., „Protologia Homerocentonów – w poszukiwaniu natury pierwotnej winy”, Studia Gnesniensia 33 (2019) 115–126.
Drzyżdżyk, S., Chrystologia w perspektywie Mitu Trojańskiego (Kraków: Scriptum 2017).
Gilski, M., Koncepcja wzroku w poematach homeryckich (Kraków: Scriptum 2010).
Gilski, M., Mariologia centonów (Kraków: Scriptum 2015).
Green, R.P.H., „Proba’s Cento: Its Date, Purpose, and Reception”, Classical Quarterly 45/2 (1995) 551–563. (Crossref)
Hock, R.F., „Homer in Greco-Roman Education”, Mimesis and Intertextuality in Antiquity and Christianity (red. D.R. MacDonald) (Harrisburg, PA: Trinity Press 2001) 56–77.
Holum, K.G., Theodosian Empresses. Women and Imperial Dominion in Late Antiquity (Berkeley, CA: University of California Press 1982).
Irenaeus, Adversus haereses, tł. pol. W. Myszor: Ireneusz z Lyonu i gnostycy. Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy. Tłumaczenie: Adversus haereses. Księga I i II (Katowice: Księgarnia św. Jacka 2016).
Lamberton, R., „Introduction”, Homer’s Ancient Readers. The Hermeneutics of Greek Epic’s Earliest Exegetes (red. R. Lamberton – J.J. Keaney) (Princeton, NJ: Princeton University Press 1992) VII–XXIV.
MacDonald, D.R., Christianizing Homer. The Odyssey, Plato, and The Acts of Andrew (New York – Oxford: Oxford University Press 1994).
MacDonald, D.R., Does the New Testament Imitate Homer? Four Cases from the Acts of Apostles (New Haven, CT – London: Yale University Press 2003). (Crossref)
MacDonald, D.R., The Homeric Epics and the Gospel of Mark (New Haven, CT – London: Yale University Press 2000).
McGill, S., „Virgil, Christianity, and the Cento Probae”, Texts and Culture in Late Antiquity. Inheritance, Authority, and Change (red. J.H.D. Scourfield) (Swansea: Classical Press of Wales 2007) 173–193. (Crossref)
Patricius – Eudocie – Optimus Côme de Jérusalem, Centons Homérique (Homerocentra) (introduction, texte critique, traduction, notes et index A.-L. Rey) (Sources chrétiennes 437, Paris: Cerf 1998), tł. pol. D. Piasecki: Centony Homeryckie (Kraków: Scriptum 2017).
Piasecki, D., „Centony Homeryckie. Wczesnochrześcijańskie parafrazy literackie”, Sosnowieckie Studia Teologiczne 12 (2015) 275–285.
Piasecki, D., „Eucharystia u Homera?”, Vox Patrum 69 (2018) 561–572. (Crossref)
Piasecki, D., „Hermeneutyka Centonu Homeryckiego – studium przypadku”, Littera Antiqua 2 (2011) 121–136.
Piasecki, D., „Pochodzenie nazw własnych w Centonach Homeryckich”, Littera Antiqua 5 (2012) 101–114.
Piasecki, D., Centony Homeryckie. Spotkanie tradycji pogańskiej z chrześcijańską (Kraków: Scriptum 2014).
Prieto Domínguez, O., De Alieno Nostrum. El Centón profano en el mundo griego (Acta Salmanticensia. Estudios filológicos 328; Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca 2010).
Prieto Domínguez, O., „Historia del centón griego”, Cuadernos de filología clásica. Estudios griegos e indoeuropeos 19 (2009) 217–232.
Rahner, H., Griechische Mythen in christlicher Deutung (Basel: Herder 1984).
Sandnes, K.O., The Challenge of Homer. School, Pagan Poets and Early Christianity (London: Clark 2009).
Sandnes, K.O., The Gospel ‘According to Homer and Virgil’. Cento and Canon (Leiden – Boston, MA: Brill 2011). (Crossref)
Schembra, R. (red.), Homerocentones (Turnhout: Brepols 2007).
Schembra, R., La prima redazione dei centoni omerici. Traduzione e commento (Alessandria: Edizioni dell’Orso 2006).
Schembra, R., La seconda redazione dei centoni omerici. Traduzione e commento (Alessandria: Edizioni dell’Orso 2007).
Usher, M.D., Homeric Stitchings. The Homeric Centos of the Empress Eudocia (Lanham, MD: Rowman & Littlefield 1998).
West, M.L., Wschodnie oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie (Kraków: Homini 2008).
Wilken, R.L., „The Homeric Cento in Irenaeus ‘Adversus haereses’ I, 9, 4”, Vigiliae Christianae 21 (1967) 25–33. (Crossref)
Ziółkowski, J.M. – Putnam, M.C.J., The Virgilian Tradition. The First Fifteen Hundred Years (New Haven, CT – London: Yale University Press 2008).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Ks. Marek Gilski, prezbiter archidiecezji krakowskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych, doktor filologii klasycznej, pracownik katedry Charytologii, Mariologii i Sakramentologii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
https://orcid.org/0000-0003-4588-2038Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
