Socjologiczne rozumienie wartości w aspekcie relacjonistycznym
Jan Szymczyk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2595-6936
Abstrakt
Celem niniejszego tekstu jest zaprezentowanie najpierw, z podmiotowo-przedmiotowej (psychospołecznej) perspektywy, ontologicznego aspektu wartości, a następnie ukazanie jej waloru aplikacyjnego (przedmiotem analizy są korelacje zachodzące między wartościami i interesami, oraz kategoriami aksjologicznymi i więziami sąsiedzkimi Polaków). Walor stosowania perspektywy relacjonistycznej, w odniesieniu do sfery aksjologicznej (wartości) i pragmatycznej (interesy), polega na tym, że umożliwia ona bardziej adekwatne w sensie epistemologicznym oglądy badanych podmiotów czy fenomenów życia społecznego (np. relacji sąsiedzkich). Ujmowanie wartości czy interesów, z psychospołecznego punktu widzenia, pozwala również opisać ich znaczenie w procesach integracji społecznej, pełnienia przez nie funkcji motywatorów i regulatorów ludzkich zachowań i działań, ale i tzw. fenomenu maski czy fasady (wartości są tylko rytualnymi formułami ukrywającymi rzeczywiste przyczyny dokonywanych opcji czy podejmowanych decyzji).
Słowa kluczowe:
wartości, perspektywa relacjonistyczna, interesy, relacje sąsiedzkieBibliografia
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
Donati P., Sociologia della relazione, Società editrice il Mulino, Bologna 2013.
Galarowicz J., Powołani do odpowiedzialności. Elementarz etyczny, Oficyna Literacka i Naukowa T.I.C., Kraków 1993.
Gołaszewska M., Internalizacja wartości, „Etyka” 1978, t. 16, s. 81-102.
Guzik A., Marzęcki R., Stach Ł., Pokolenie ’89. Aksjologia i aktywność młodych Polaków, Wyd. Naukowe UP, Kraków 2015.
Jałowiecki S., Struktura systemu wartości. Studium zróżnicowań międzygeneracyjnych, PWN, Warszawa-Wrocław 1978.
Koralewicz-Zębik J., System wartości a struktura społeczna, Ossolineum, Wrocław 1974.
Kowalczyk S., Człowiek w poszukiwaniu wartości. Elementy aksjologii personalistycznej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
Kryczka P., Społeczność osiedla mieszkaniowego w wielkim mieście. Ideologie i rzeczywistość, PWN, Warszawa 1981.
Mariański J., Godność ludzka w kontekście społecznym. Szkice ze społecznego nauczania Kościoła katolickiego, Gaudium, Lublin 2017.
Nowak S., Postawy, wartości i aspiracje społeczeństwa polskiego. Przesłanki do prognozy na tle przemian dotychczasowych, w: Społeczeństwo polskie czasu kryzysu. Przeobrażenia świadomości i warianty zachowań, red. S. Nowak, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1984, s. 182–230.
O nieufności i zaufaniu. Komunikat z badań, CBOS, nr 35/2018, Warszawa, marzec 2018.
Ossowski S., Urbanistyka i socjologia, w: tenże, Dzieła, t. 3: Z zagadnień psychologii społecznej, PWN, Warszawa 1967, s. 337-349.
Paleczny T., Socjologia tożsamości, Oficyna Wydawnicza AFM Kraków 2008.
Pluciński P., Kolonizacja świata życia a nowe ruchy społeczne. Postmaterializm po polsku, w: Własność i interesy w dobie transformacji ustrojowej, red. J. Tittenbrun, Wydawnictwo Rys, Poznań 2006, s. 215-239.
Relacje sąsiedzkie. Komunikat z badań, CBOS, nr 146/2017, Warszawa, listopad 2017.
Sąsiedztwa i mikroorganizacje w polskiej przestrzeni społecznej – próba diagnozy i rekomendacje. Badanie mikroorganizacji – grup sąsiedzkich, red. W. Łukowski, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Pożytku Publicznego, Warszawa 2009.
Sens życia – wczoraj i dziś. Komunikat z badań, CBOS, nr 41/2017, Warszawa, kwiecień 2017.
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa 1970.
Sztompka P., Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Wydawnictwo Znak Kraków 2016.
Świda H., Młodzież a wartości, WSiP, Warszawa 1979.
Thomas W. I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. l, LSW, Warszawa 1976.
Więzi rodzinne. Komunikat z badań, CBOS, nr 61/2019, Warszawa, kwiecień 2019.
Więzi społeczne. Komunikat z badań, CBOS, nr 151/2017, Warszawa, listopad 2017.
Wnuk-Lipiński E., Kształtowanie się nowego ładu instytucjonalnego, w: Społeczne konsekwencje transformacji ustrojowej, red M. Grabowska, K. Pankowski, E. Wnuk-Lipiński, ISP PAN, Warszawa 1994, s. 9-23.
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar Warszawa 2005.
Ziółkowski M., Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego. Teorie, tendencje, interpretacje, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2000.
Ziółkowski M., Wartości, w: Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002, s. 289-297.
Znaniecki F., Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, PWN, Warszawa 1992.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2595-6936
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
