Prawo w umyśle. Kilka uwag o teorii Leona Petrażyckiego w kontekście neurolaw
Abstrakt
Pionierskie teorie Leona Petrażyckiego dotyczące prawa i emocji nie doczekały się szerokiej recepcji na Zachodzie, jednak okazuje się, że autorzy z nurtu neurolaw, czyli interdyscyplinarnych studiów nad prawem, wykorzystujących metody neuronaukowe proponują podobne pomysły dotyczące istoty prawa. W szczególności dotyczy to ujęcia prawa przede wszystkim jako przeżycia psychicznego, które podlega badaniu za pomocą metod naukowych. Taka teoria naraża się na zarzut redukcjonizmu, który jednak przezwyciężyć można, nadając jej uspołeczniony, wielopoziomowy kontekst. Co więcej, przedstawiona przez Petrażyckiego idea, iż emocje pełnią szczególnie istotną rolę w motywacji etycznej i mają dwustronny, kognitywno-konatywny charakter, jest dziś szczególnie istotna w dyskusjach filozoficzno-psychologicznych.
Słowa kluczowe:
Leon Petrażycki, neurolaw, naturalizacja prawa, prawo; emocje, psychologiczna teoria prawaBibliografia
Abrams K., Keren H., Who’s Afraid of Law and the Emotions?, “Minnesota Law Review” 2010, No. 94(6), p. 1997–2074.
Banakar R., Who Needs the Classics? On the Relevance of Classical Legal Sociology for the Study of Current Social and Legal Problems, in: Retssociologi, ed. O. Hammerslev, M. Madsen, Copenhagen 2012 (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2140775 accessed on: 02.05.2018).
Brożek B., Emocje jako fundament prawa. Uwagi o teorii Leona Petrażyckiego, w: Naturalizm prawniczy. Stanowiska, ed. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, K. Eliasz, Warszawa 2015, p. 253–265.
Brożek B., Neuroscience and the Ontology of Law, “Polish Law Review” 2017, No. 3(1), p. 90–105.
Brożek B., Normatywność prawa, Warszawa 2013.
Brożek B., Some remarks on the naturalization of law, w: J. Stelmach, B. Brożek, M. Soniewicka, Studies in the Philosophy of Law 5: Law and Biology, Kraków 2010, p. 73–82.
Fittipaldi E., Everyday Legal Ontology, Milan 2012.
Fittipaldi E., Leon Petrażycki’s Theory of Law, w: A Treatise of Legal Philosophy and General Jurisprudence. Volume 12. Legal Philosophy in the Twentieth Century: The Civil Law World, Tome 2: Main Orientations and Topics, ed. E. Pattaro, C. Roversi, Holandia 2016, p. 443–503.
Giaro T., Petrażycki jako prekursor law & economics, “Studia Iuridica” 2018, No. 74, p. 135–154.
Gazzaniga M., Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?, Smak Słowa, Sopot 2013.
Goodale M., Westwood D., An evolving view of duplex vision: separate but interacting cortical pathways for perception and action, “Current Opinion in Neurobiology” 2004, No. 14, p. 203–211.
Goodenough O. R., Mapping Cortical Areas Associated with Legal Reasoning and with Moral Intuition, “Jurimetrics” 2001, No. 41(4), p. 432–434.
Haidt J., Prawy umysł, Sopot 2014.
Humberstone L., Direction of Fit, “Mind” 1992, No. 101, p. 59–83.
James W., What is an emotion?, “Mind” 1884, No. 34(9), p. 188–205.
Kalat J. W., Biologiczne podstawy psychologii, Warszawa 2006.
Kojder A., Idee społeczno-prawne Leona Petrażyckiego i ich współczesne kontynuacje, in: Klasyczna socjologia polska i jej współczesna recepcja, ed. J. Mucha, W. Wincławski, Toruń 2006, p. 57–90.
Kojder A., Mizerne resztki? Raz jeszcze o normie prawnej i normie moralnej u Petrażyckiego, in: “Profilaktyka społeczna i resocjalizacja” 2011, No. 17, p. 55–82.
Konorski J., Integrative activity of the brain. An interdisciplinary approach, Chicago 1967.
Lande J., Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959.
Leiter B., Etchemendy M., Naturalism in Legal Philosophy, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2017 Edition), ed. E. Zalta (https://plato.stanford.edu/entries/lawphil-naturalism/ accessed on: 02.05.2018).
Małecka M., O behawioralnym podejściu do badania prawa, paradoksie, do którego prowadzi i sposobie jego przezwyciężenia, “Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2013, No. 1 (41), p. 19–42.
Maoz U., Yaffe G., What does recent neuroscience tell us about criminal responsibility? “Journal of Law and the Biosciences” 2016, No. 3(1), 120–139.
Motyka K., Amerykańskie petrażycjana: “Law and Morality” w oczach krytyki, in: Prawo i ład społeczny, ed. G. Polkowska, Warszawa 2000, p. 314–328.
Motyka K., Wpływ Leona Petrażyckiego na polską teorię i socjologię prawa, Lublin 1993.
Motyka K., Leon Petrażycki: Challenge to Legal Orthodoxy, Lublin 2007.
Petrażycki L., Nowe podstawy logiki i klasyfikacja umiejętności, Warszawa 1939.
Petrażycki L., O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego, Warszawa 1925.
Petrażycki L., O pobudkach postępowania i o istocie moralności i prawa, Warszawa 2002.
Petrażycki L., Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959.
Pietrzykowski T., John R. Searle i ontologia prawa, “Studia Prawnicze” 2009, z. 1–2 (179–180), p. 7–41.
Pietrzykowski T., Intuicja prawnicza, Warszawa 2012.
Podgórecki A., Unrecognized Father of Sociology of Law: Leon Petrażycki. Reflections based on Jan Gorecki’s “Sociology and Jurisprudence of Leon Petrażycki, “Law & Society Review” 1980/1981, No. 15, p. 183–202.
Prinz J., Is the mind really modular?, in: ed. R. Stainton, Contemporary Debates in Cognitive Science, Malden 2006, p. 22–36.
Radcliffe E., Hume on the Generation of Motives: Why Beliefs Alone Never Motivate, “Hume Studies” 1999, No. 1–2(25), p. 101–122.
Reisenzein R., A structuralist reconstruction of Wundt’s three-dimensional theory of emotion, in: d. H. Westmeyer, The structuralist program in psychology: Foundations and applications, Toronto 1992, p. 141–189.
Robbins P., Modularity of Mind, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition), ed. E. Zalta, (https://seop.illc.uva.nl/entries/modularity-mind/ accessed on 02.05.2018).
Searle J. R., Umysł. Krótkie wprowadzenie, Poznań 2010.
Shen F.X., The Law and Neuroscience Bibliography: Navigating the Emerging Field of Neurolaw, “International Journal of Legal Information” 2010, No. 38, p. 352–399.
Shen F.X., The overlooked history of neurolaw, “Fordham Law Review” 2016, No. 85, p. 667–695.
Wilson E., Konsiliencja. Jedność wiedzy, Poznań 2011.
Załuski W., Ewolucjonizm w badaniach nad prawem, in: Wielka Encyklopedia Prawa, t. VII. Teoria i filozofia prawa, ed. A. Bator, J. Zajadło, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2016, p. 141–145.
Zangwill N., Besires and the Motivation Debate, “Theoria” 2008, No. 74, p. 50–59.
Zyzik R., Czy Leon Petrażycki był prekursorem behawioralnej ekonomicznej analizy prawa?, “Forum Prawnicze” 2017, No. 1(39), p. 21–33.
Banakar R., Who Needs the Classics? On the Relevance of Classical Legal Sociology for the Study of Current Social and Legal Problems, in: Retssociologi, ed. O. Hammerslev, M. Madsen, Copenhagen 2012 (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2140775 accessed on: 02.05.2018).
Brożek B., Emocje jako fundament prawa. Uwagi o teorii Leona Petrażyckiego, w: Naturalizm prawniczy. Stanowiska, ed. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, K. Eliasz, Warszawa 2015, p. 253–265.
Brożek B., Neuroscience and the Ontology of Law, “Polish Law Review” 2017, No. 3(1), p. 90–105.
Brożek B., Normatywność prawa, Warszawa 2013.
Brożek B., Some remarks on the naturalization of law, w: J. Stelmach, B. Brożek, M. Soniewicka, Studies in the Philosophy of Law 5: Law and Biology, Kraków 2010, p. 73–82.
Fittipaldi E., Everyday Legal Ontology, Milan 2012.
Fittipaldi E., Leon Petrażycki’s Theory of Law, w: A Treatise of Legal Philosophy and General Jurisprudence. Volume 12. Legal Philosophy in the Twentieth Century: The Civil Law World, Tome 2: Main Orientations and Topics, ed. E. Pattaro, C. Roversi, Holandia 2016, p. 443–503.
Giaro T., Petrażycki jako prekursor law & economics, “Studia Iuridica” 2018, No. 74, p. 135–154.
Gazzaniga M., Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?, Smak Słowa, Sopot 2013.
Goodale M., Westwood D., An evolving view of duplex vision: separate but interacting cortical pathways for perception and action, “Current Opinion in Neurobiology” 2004, No. 14, p. 203–211.
Goodenough O. R., Mapping Cortical Areas Associated with Legal Reasoning and with Moral Intuition, “Jurimetrics” 2001, No. 41(4), p. 432–434.
Haidt J., Prawy umysł, Sopot 2014.
Humberstone L., Direction of Fit, “Mind” 1992, No. 101, p. 59–83.
James W., What is an emotion?, “Mind” 1884, No. 34(9), p. 188–205.
Kalat J. W., Biologiczne podstawy psychologii, Warszawa 2006.
Kojder A., Idee społeczno-prawne Leona Petrażyckiego i ich współczesne kontynuacje, in: Klasyczna socjologia polska i jej współczesna recepcja, ed. J. Mucha, W. Wincławski, Toruń 2006, p. 57–90.
Kojder A., Mizerne resztki? Raz jeszcze o normie prawnej i normie moralnej u Petrażyckiego, in: “Profilaktyka społeczna i resocjalizacja” 2011, No. 17, p. 55–82.
Konorski J., Integrative activity of the brain. An interdisciplinary approach, Chicago 1967.
Lande J., Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959.
Leiter B., Etchemendy M., Naturalism in Legal Philosophy, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2017 Edition), ed. E. Zalta (https://plato.stanford.edu/entries/lawphil-naturalism/ accessed on: 02.05.2018).
Małecka M., O behawioralnym podejściu do badania prawa, paradoksie, do którego prowadzi i sposobie jego przezwyciężenia, “Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2013, No. 1 (41), p. 19–42.
Maoz U., Yaffe G., What does recent neuroscience tell us about criminal responsibility? “Journal of Law and the Biosciences” 2016, No. 3(1), 120–139.
Motyka K., Amerykańskie petrażycjana: “Law and Morality” w oczach krytyki, in: Prawo i ład społeczny, ed. G. Polkowska, Warszawa 2000, p. 314–328.
Motyka K., Wpływ Leona Petrażyckiego na polską teorię i socjologię prawa, Lublin 1993.
Motyka K., Leon Petrażycki: Challenge to Legal Orthodoxy, Lublin 2007.
Petrażycki L., Nowe podstawy logiki i klasyfikacja umiejętności, Warszawa 1939.
Petrażycki L., O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego, Warszawa 1925.
Petrażycki L., O pobudkach postępowania i o istocie moralności i prawa, Warszawa 2002.
Petrażycki L., Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959.
Pietrzykowski T., John R. Searle i ontologia prawa, “Studia Prawnicze” 2009, z. 1–2 (179–180), p. 7–41.
Pietrzykowski T., Intuicja prawnicza, Warszawa 2012.
Podgórecki A., Unrecognized Father of Sociology of Law: Leon Petrażycki. Reflections based on Jan Gorecki’s “Sociology and Jurisprudence of Leon Petrażycki, “Law & Society Review” 1980/1981, No. 15, p. 183–202.
Prinz J., Is the mind really modular?, in: ed. R. Stainton, Contemporary Debates in Cognitive Science, Malden 2006, p. 22–36.
Radcliffe E., Hume on the Generation of Motives: Why Beliefs Alone Never Motivate, “Hume Studies” 1999, No. 1–2(25), p. 101–122.
Reisenzein R., A structuralist reconstruction of Wundt’s three-dimensional theory of emotion, in: d. H. Westmeyer, The structuralist program in psychology: Foundations and applications, Toronto 1992, p. 141–189.
Robbins P., Modularity of Mind, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition), ed. E. Zalta, (https://seop.illc.uva.nl/entries/modularity-mind/ accessed on 02.05.2018).
Searle J. R., Umysł. Krótkie wprowadzenie, Poznań 2010.
Shen F.X., The Law and Neuroscience Bibliography: Navigating the Emerging Field of Neurolaw, “International Journal of Legal Information” 2010, No. 38, p. 352–399.
Shen F.X., The overlooked history of neurolaw, “Fordham Law Review” 2016, No. 85, p. 667–695.
Wilson E., Konsiliencja. Jedność wiedzy, Poznań 2011.
Załuski W., Ewolucjonizm w badaniach nad prawem, in: Wielka Encyklopedia Prawa, t. VII. Teoria i filozofia prawa, ed. A. Bator, J. Zajadło, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2016, p. 141–145.
Zangwill N., Besires and the Motivation Debate, “Theoria” 2008, No. 74, p. 50–59.
Zyzik R., Czy Leon Petrażycki był prekursorem behawioralnej ekonomicznej analizy prawa?, “Forum Prawnicze” 2017, No. 1(39), p. 21–33.
Próchnicki, M. M. (2020). Prawo w umyśle. Kilka uwag o teorii Leona Petrażyckiego w kontekście neurolaw. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 62(2), 29–44. https://doi.org/10.31743/zn.2019.62.2.02
Maciej Michał Próchnicki
maciej.m.prochnicki@gmail.com
Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-2151-9915
Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-2151-9915
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
