Koncepcja sprawiedliwości Leona Petrażyckiego na tle współczesnej filozofii prawa
Piotr Szymaniec
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5415-9215
Abstrakt
Celem pracy jest z jednej strony rekonstrukcja poglądów Leona Petrażyckiego dotyczących sprawiedliwości, z drugiej zaś odniesienie ich do współczesnej dyskusji na ten temat. Analizy Petrażyckiego dotyczące sprawiedliwości mają charakter czysto opisowy, gdyż pokazują, jaki charakter ma sprawiedliwość i dlaczego należy ją zaliczyć do zjawisk prawnych. Tym, co stanowi szczególną siłę rozważań Petrażyckiego, jest ich element krytyczny. Polski filozof prawa z niezwykłą jasnością pokazał, dlaczego uważał sprawiedliwość nie tylko za czysto subiektywną kategorię psychiki prawnej (a zatem należącą do sfery prawa intuicyjnego), ale wynik projekcji emocjonalnej, co oznacza, że według niego wszystkie sądy przypisujące sprawiedliwość określonym tworom legislacyjnym bądź decyzjom stosowania prawa opierały się na swoistej iluzji. Petrażycki nie przyjął jednak stanowiska relatywistycznego, gdyż wprowadził do swojej teorii ideał powszechnej miłości.
Słowa kluczowe:
Petrażycki, sprawiedliwość, filozofia prawaBibliografia
Borawski Z., Podstawy teorii Adama Smitha w świetle teorii Leona Petrażyckiego. Nadbitka z „Teki Bejruckiej”, Bejrut 1949.
Dworkin R., Imperium prawa, przł. J. Winczorek, Warszawa 2006.
Epstein Z., Book reviews. Law and Morality by Leon Petrażycki, „Notre Dame Lawyer”, 1955, vol. 31.
Finnis J., Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, przeł. K. Lossman, Warszawa 2001.
Giaro T., Leon Petrażycki i ekonomiczna analiza prawa. Materiały do dalszych rozważań, [w:] H. Izdebski (red.), Nauka i nauczanie prawa. Tradycja i przyszłość, Warszawa 2009.
Gorecki J. (ed.), Sociology and Jurisprudence of Leon Petrażycki, University of Illinois Press, Urbana–Chicago–London 1975.
Groszyk H., Korybski A., O programie tworzenia nauki polityki prawa Leona Petrażyckiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 1981, vol. 28 (zeszyt specjalny).
Leszczyna H., Petrażycki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974.
Unger R.M., Ruch studiów krytycznych nad prawem, przeł. P. Maciejko, Warszawa 2005.
Matraszek L., Ekonomiczne aspekty teorii Leona Petrażyckiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 1981, vol. 28 (zeszyt specjalny).
Motyka K., Prawo naturalne bez natury, bez prawa i bez Boga? Teoria prawa naturalnego Johna Finnisa, [w:] R. Tokarczyk, K. Motyka (red.), Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, Zakamycze, Kraków 2002.
Nowacki J., Koncepcja sprawiedliwości Leona Petrażyckiego, [w:] Z zagadnień teorii prawa i teorii nauki Leona Petrażyckiego. Studia opracowane dla upamiętnienia stulecia urodzin, red. K. Opałek, Warszawa 1969.
Nowacki J., Sprawiedliwość legalna a „wymiar sprawiedliwości”, [w:] Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała, red. P. Hofmański, K. Zgryzek, Katowice 2003.
Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Warszawa 1999.
Ossowski J., Ważniejsze formy przystosowania i doboru społecznego: prawo, moralność i religja, [w:] Prace socjologiczne, R. 1, Warszawa 1935.
Perelman C., O sprawiedliwości, przeł. W. Bieńkowska, Warszawa 1959.
Petrażycki L., O ideale społecznym i odrodzeniu prawa naturalnego, Warszawa 1925.
Petrażycki L., O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, Warszawa 1985.
Petrażycki L., O pobudkach postępowania i o istocie moralności i prawa, Warszawa, [brw].
Petrażycki L., Polityka prawa cywilnego i ekonomia polityczna, przeł. P. Kosiński, Warszawa 2017.
Petrażycki L., Teoria prawa i państwa w związku z teorią moralności, oprac. J. Lande, t. 1, Warszawa 1959.
Petrażycki L., Teoria prawa i państwa w związku z teorią moralności, oprac. W. Leśniewski, t. 2, Warszawa 1960.
Piętka H., Wstęp do nauki prawa, wyd. II, Warszawa 1949.
Posner R., Economic Analysis of Law, New York 1998.
Radbruch G., Filozofia prawa, przeł. E. Nowak, Warszawa 2009.
Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, przeł. C. Tarnogórski, [w:] M. Szyszkowska, Zarys europejskiej filozofii prawa, wyd. II, Białystok 2004.
Rudziński A.W., Petrazycki’s significance for contemporary legal and moral theory, „The American Journal of Jourisprudence” 1976, vol. 21.
Sands P., East West Street. On the Origins of Genocide and Crimes Against Humanity, London 2017.
Sarkowicz R., Critical Legal Studies, [w:] J. Stelmach, R. Sarkowicz, Filozofia prawa XIX i XX wieku, wydanie II, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
Smołka M., Leon Petrażycki o sprawiedliwym prawie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 1981, vol. 28 (zeszyt specjalny).
Soniewicka M., Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami, Warszawa 2010.
Sowa-Sikorska E., Leon Petrażycki, Pertrus, Kraków 2014.
Stammler R., Wirtschaft und Recht nach der materialistischen Geschichtsauffassung: Eine sozialphilosophische Untersuchung, Verlag von Veit & Comp., Leipzig 1896.
Stelmach J., Brożek B., Metody prawnicze. Logika. Analiza. Argumentacja. Hermeneutyka, Zakamycze–Kraków 2004.
Stelmach J., Soniewicka M. (red.), Analiza ekonomiczna w zastosowaniach prawniczych, Warszawa 2007.
Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008.
Szyszkowska M., Filozofia prawa i filozofia człowieka, Warszawa 1989.
Timasheff N.S., Introduction, [w:] . L. Petrażycki, Law and Morality, trans. H.W. Babb, Cambridge 1955.
Wojciechowski B., Golecki M.J. (red.), Rozdroża sprawiedliwości we współczesnej myśli filozoficznoprawnej, Toruń 2008.
Zajadło J., Dziedzictwo przeszłości. Gustaw Radbruch: portret filozofa, prawnika, polityka i humanisty, Gdańsk 2007.
Zajadło J., Odpowiedzialność za Mur. Procesy strzelców przy Murze Berlińskim, Gdańsk 2003.
Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008.
Zajadło J., Radbruch, Sopot 2016.
Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa https://orcid.org/0000-0002-5415-9215
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
