Odtwarzanie utworów w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej w perspektywie prywatnoprawnej i publicznoprawnej
Abstrakt
Problem podjęty w niniejszym artykule ma charakter praktyczny. Wyrósł on na bazie konfliktu majątkowych interesów z jednej strony przedsiębiorców wspieranych przez konsumentów, z drugiej zaś - środowisk twórczych (w tym artystycznych i producenckich). W tej kwestii podstawowe znaczenie ma regulacja zawarta w polskiej Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. i Ustawie o zbiorowym zarzadzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi z 2018 r. Na podstawie tych unormowań organizacje zbiorowego zarządzania - działając na rzecz twórców, wykonawców, producentów utworów audiowizualnych oraz producentów fonogramów i wideogramów - zostały uznane za upoważnione do zezwalania (licencja) i pobierania wynagrodzenia w sferze wskazanego odtwarzania dóbr chronionych przez prawo autorskie i prawa pokrewne. Powszechny, nieprawniczy i krytyczny odbiór tego systemu funkcjonującego w praktyce – przede wszystkim sposobu zawierania umów, kalkulacji opłat i ich inkasowania - wskazuje nieprawidłowo na publicznoprawną jego naturę. Dostrzega się, że nierzadkie egocentryczne i dominujące zachowania organizacji zbiorowego zarządzania wobec kontrahentów, a czasami także nawet samych uprawnionych, odgrywa znacząca role pogłębiającą ten problem. W rzeczywistości, ze ściśle prawnego punktu widzenia, instytucja o jakiej mowa, ma w swej istocie czysto prywatnoprawną naturę. Jednakże polski ustawodawca wprowadził w tę dziedzinę pewne instrumenty administracyjnoprawne (w sferze kompetencji Ministra Kultury), które w praktyce mogłyby doprowadzić do przywrócenia równości stron i równowagi ich interesów.
Słowa kluczowe:
prawo autorskie, prawa pokrewne, odtwarzanie utworów, licencja, wynagrodzenie, organizacja zbiorowego zarządzaniaBibliografia
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, tekst jedn,: Dz.U. 2018 poz. 1025
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1191 z późn. zm.
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, tekst jedn.: Dz.U. 2017 poz. 2168
Ustawa z dnia 6 marca 2018 - Prawo przedsiębiorców, Dz. U. z 2018 r., poz. 646 z późn. zm.
Ustawa z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, Dz. z 2018 r., poz. 1296
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym, Dz. Urz. UE L 84 z 20.03.2014, str. 72
Orzecznictwo
Wyrok SN z dnia 18 listopada 2004 r., V CK 243/04, OSP 2005, nr 11, poz. 129; Lex nr 126818
Wyrok SN z dnia 28 września 2005 r., I CK 164/05, MoP 2005, nr 20; Lex nr 356104
Postanowienie SN z dnia 2 lipca 2013 r., III SK 63/12, Lex nr 1391294
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 12 listopada 2003 r., I ACa 910/2003, Gazeta Prawna z 2003, nr 223
Wyrok SA w Warszawie z 8 dnia października 2004 r., VI ACa 62/04, Wok. 2005, nr 10; Lex nr 146668
Wyrok SA w Katowicach z dnia 14 marca 2008 r., I ACa 102/08, OSA w Katowicach 2008, nr 3, poz. 8; Lex nr 447157
Wyrok SA w Katowicach z dnia 13 kwietnia 2012 r., I ACa 129/12, Legalis; https://orzeczenia.ms.gov.pl.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 czerwca 2016 r., V ACa 926/15, Lex nr 2147341
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2008, III SA/Wa 301/08, Lex nr 484131
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 marca 2012, I SA/Wa 2057/11, Lex nr 1270836
Wyrok TSUE z dnia 7 grudnia 2006 r. w sprawie C-306/05 SGAE v. Rafael Hoteles SA, Zb. Orz. 2006, s. I-11519
Wyrok TSUE z dnia 4 października 2011 r. w połączonych sprawach C-403/08 i C-429/08 Football Association Premier League i inni v. QC Leisure i inni oraz Murphy v. Media Protection Services Ltd., Zb. Orz.2011, s. I-9083; Lex nr 951576
Wyrok TSUE z dnia 15 marca 2012 r., w sprawie C-135/10 Società Consortile Fonografici (SCF) v. Marco Del Corso, Zb. Orz. 2012, s. 140; Lex nr 1122808
Wyrok TSUE z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie C-162/10, Phonographic Performance (Ireland) Limited v. Ireland, Legalis; http://curia.europa.eu/juris/celex.
Wyrok TSUE z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie C-351/12 OSA v. Léčebné lázně Mariánské Lázně a.s., MoP 2014, nr 7; http://curia.europa.eu/juris/celex.
Literatura
E. Adamczyk, Po co dentysta słucha muzyki?, Rzeczpospolita PCD z 2012 r., nr 7
J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2016
J. Błeszyński, Glosa do wyroku sądu apelacyjnego z dnia 4 kwietnia 2000 r., I ACa 239/00, PUG 2003 r., nr 6
M. Bukowski, Komentarz do art. 11012 pr. aut. (w:) D. Flisak (red.) Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, LEX, 2015, nr 10561
M. Czajkowska-Dąbrowska, Glosa do wyroku SN z 18.11.2004 r., V CK 243/2004, OSP z 2005 r., nr 11, poz. 129
M. Czajkowska-Dąbrowska (w:) J. Gudowski, K. Weitz (red.) Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom II, LexisNexis 2011, nr 284081
M. Czajkowska-Dąbrowska (w:) J. Barta (red.) System Prawa Prywatnego. Tom 13. Prawo autorskie, Warszawa 2017
K. Gienas (w:) E. Ferenc-Szydełko (red.) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2011
M. Kępiński, B. Kleban (w:) J. Barta (red.) System Prawa Prywatnego. Tom 13. Prawo autorskie, Warszawa 2017
P. Lewandowski, Dozwolony użytek z art. 24 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w świetle wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 sierpnia 2014 r. (tzw. sprawa fryzjera), PUG 2015, nr 10
M. Poźniak-Niedzielska (w:) M. Poźniak-Niedzielska, J. Szczotka, M. Mozgawa, Prawo autorskie i prawa pokrewne. Zarys wykładu, Bydgoszcz-Warszawa-Lublin 2007
J. Preussner-Zamorska, J. Marcinkowska, E. Laskowska (w:) J. Barta (red.) System Prawa Prywatnego. Tom 13. Prawo autorskie, Warszawa 2017
S. Stanisławska-Kloc, Komentarz do art. 24 (w:) D. Flisak (red.) Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, LEX, 2015, nr 10561
J. Szczotka, Odbiór nadawanych utworów w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, PUG 2009, nr 9
J. Szczotka, Najem i użyczenie egzemplarzy utworu jako odrębne pola eksploatacji, Warszawa 2013
P. Ślęzak, Wynagrodzenie twórców filmowych i artystów wykonawców z tytułu rozpowszechniania utworu, PiP 2008, nr 10
S. Tomczyk (w:) E. Ferenc-Szydełko (red.) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2011
E. Traple (w:) J. Barta, R. Markiewicz (red.) Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2011
E. Traple (w:) J. Barta (red.) System Prawa Prywatnego. Tom 13. Prawo autorskie, Warszawa 2017
Inne materiały
Pismo Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 stycznia 1996 r., DPA.024/313/96, Lex nr 2953
Pismo Ministra Kultury z dnia 10 września 2002 r., DP/WPA.024/355, Lex nr 3034
Pismo Ministra Kultury z dnia 17 października 2002 r., DP/WPA.024/324, Lex nr 3033
Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji MKiDN o udzieleniu i o cofnięciu zezwoleń na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, M.P. z 2009 r., nr 21, poz. 270
Orzeczenie Komisji Prawa Autorskiego z dnia 10 lipca 2013 r., sygn. akt DWIM.PZ-006/1-5/12
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0003-2197-8406
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
