Edukacja wielokulturowa i międzykulturowa – wyzwaniem XXI wieku
Małgorzata Łobacz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1476-8278
Katarzyna Drop
Katolicki Universytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-6485-3238
Mariola Janiszewska
Uniwersytet Medyczny w Lublinie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-7116-6783
Abstrakt
We współczesnej przestrzeni europejskiej edukacja jawi się jako ważny fundament, na którym budowany jest model społeczeństwa opartego na wiedzy. W swoim referacie przybliżę problem edukacji wielokulturowej i międzykulturowej stanowiącej swoiste wyzwanie w XXI wieku. W dzisiejszej rzeczywistości, w której mamy do czynienia z przemieszczaniem się ludzi różnych narodowości bardzo ważne jest kształtowanie odpowiednich postaw już od najmłodszych lat. Z jednej strony – postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, z drugiej zaś – postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoła winna podejmować odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji. Kształtowaniu postawy rozumienia odmienności kulturowych, służy m. in. edukacja międzykulturowa. Jej celem jest poszerzanie własnej tożsamości jednostkowej i społecznej przez kontakt z innymi kulturami oraz propagowanie postaw tolerancji i dialogu. Edukacja wielokulturowa natomiast zmierza do wypracowania szacunku dla różnorodności w środowisku lokalnym, narodowym i międzynarodowym. Wskazuje na kulturowe, etniczne, rasowe i językowe różnice. Omówiony zostanie także problem stereotypów i uprzedzeń oraz niebezpieczeństw wynikających z braku odpowiedniej edukacji wielokulturowej i międzykulturowej.
Słowa kluczowe:
edukacja międzykulturowa, edukacja wielokulturowa, stereotyp, szacunekBibliografia
Bartz B., Idea wielokulturowego wychowania w nowoczesnych społeczeństwach, Duisburg-Radom 1997.
Bartz B., Wizja współżycia i edukacji w wielokulturowym społeczeństwie. Prezentacje, „Przegląd Edukacyjny” 4 (76).
Błeszyńska K., Constructing Intercultural Education, „Intercultural Education”, vol. 19, no. 6, p. 539–547.
Błeszyńska K., Teoretyczny status edukacji międzykulturowej, w: Pogranicze. Studia społeczne red. J. Nikitorowicz, A. Sadowski, D. Misiejuk, vol. 17, part. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2011.
Bokszański Z., Stereotype and culture, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wrocław 1997.
CBOS, Polacy wobec problemu uchodźstwa, komunikat z badań nr 81/2015, Warszawa 2015.
CBOS, Społeczne postawy wobec uchodźców i migrantów zarobkowych, komunikat z badań BS/403/100/92, Warszawa 1992.
CBOS, Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców, komunikat z badań nr 24/2016, Warszawa 2016.
Chlewiński Z., Stereotyp: struktura, funkcje, geneza, w: Kolokwia psychologiczne, red. Z. Chlewiński, I. Kurcz, T. 1, Instytut Psychologii PAN, Warszawa 1992.
Deklaracja europejskich ministrów edukacji na temat edukacji międzykulturowej, za: M. Badowska, Programy szkoły wielokulturowej w kontekście zwiększania integracji społecznej i komunikacji międzykulturowej, „Edukacja Międzykulturowa” 2015, p. 267-288.
Galarowicz J., Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 1992.
Giddens A., Socjologia, tłum. A. Szulżycka, Wyd. PWN, Warszawa 2004.
Golka M., Oblicza wielokulturowości, w: U progu wielokulturowości, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997.
Jan Paweł II, Przemówienie w UNESCO, 02.06.1980, „Ateneum Kapłańskie” 1989, no 481.
Jan Paweł II, Wiara i kultura – dokumenty, przemówienia, homilie, Wyd. RW KUL, Rzym-Lublin, 1988.
Kapuściński R., Spotkanie z Innym jako wyzwanie XXI wieku. Wykład wygłoszony 1 października 2004 roku z okazji przyznania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Universitas”, Kraków 2004.
Kawula S., Wielorakość kultur w dyskursie pedagogiki społecznej, Episteme, Olsztyn 2008.
Kofta M., Wprowadzenie do psychologii stereotypów i uprzedzeń, w: Podstawy życia społecznego w Polsce, red. M. Marody, E. Gucwa-Leśny, Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1996.
Kozieł B., Kształtujemy poczucie zakorzenienia w kulturze i postawy społeczne wobec Innego (przeciwdziałamy stereotypom i uprzedzeniom, budujemy postawy tolerancyjne), w: Dzieci i młodzież w procesie kształtowania postaw kulturowych. Przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wielo- i międzykulturowej, red. T. Lewowicki, J. Suchodolska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Cieszyn – Warszawa – Kraków 2012.
M. Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, Wyd. RW KUL, Lublin 2000.
Markowska D., Teoretyczne podstawy edukacji międzykulturowej, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1990, no 4, p. 109-117.
Mikulska-Jolles A., Młodzi Polacy a uchodźcy – co już na ten temat wiemy?, w: Uprzedzenia, strach czy niewiedza? Młodzi Polacy o powodach niechęci do przyjmowania uchodźców, red. D. Hall, A. Mikulska-Jolles, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2016.
Nikitorowicz J., Edukacja międzykulturowa wobec dylematów kształtowania tożsamości w społeczeństwach wielokulturowych, w: Edukacja wobec ładu globalnego, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2002, p. 33-55.
Nikitorowicz J., Edukacja regionalna i międzykulturowa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Nikitorowicz J., Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, GWP, Gdańsk 2005.
Powszechna deklaracja UNESCO o różnorodności kulturalnej, art. 2, „Rzeczpospolita”, 2 czerwca 2004 r. (dodatek Dialog cywilizacji) p. 6–7.
Raport dla UNESCO Międzynarodowej komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku pod przewodnictwem Jacques’a Delorsa, Edukacja, jest w niej ukryty skarb, Warszawa 1998.
Rodziński A., Karola Wojtyły – Jana Pawła II komunionistyczna wizja kultury, „Roczniki Filozoficzne” 1985-1986, Tom XXXIII-XXXIV, z. 2, p. 121-140.
Sartori G., Homo Videns. Telewizja i post-myślenie, tłum. J. Muszyński, Wyd. Telewizja Polska S. A., Warszawa 2005.
Sreberski A., Nadzieja na miłosierdzie jako wyzwanie współczesnej pedagogiki społecznej, w: Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy socjalnej, red. K. Marzec-Holka, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2005.
Szczęsna A., Tożsamość przyszłych pedagogów w aspekcie edukacji międzykulturowej, w: G. Gajewska, A. Szczęsna, E. Rewińska, Wychowanie do tolerancji. Teoretyczno-metodyczne aspekty warsztatu pedagoga. Scenariusz zajęć wychowawczych, t. 9, Zielona Góra 2006.
Szudra A., Personalistyczna filozofia wychowania jako fundament pedagogiki dialogu, (praca doktorska), KUL 2007r. (archiwum KUL).
Walczak A., Koncepcja rozumienia Innego w kategorii spotkania, w: E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, vol. I, Wyd. PWN, Warszawa 2006.
Wojtyła K., Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, TN KUL, Lublin 1994.
Zwoliński A., W trosce o kulturę narodową, „Wychowawca” 2004, no 4, p. 12-14.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-1476-8278
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
