Działalność opiekuńcza jako czynnik wychowawczy na ziemiach polskich pod zaborami
Wiesław Partyka
Abstrakt
Opieka nad drugim człowiekiem zawarta jest w prawie naturalnym i należy do elementarnych funkcji społecznych. Przez stulecia działalność opiekuńcza prowadzona była przez Kościół i opierała się na ewangelicznym nakazie miłości bliźniego. Z czasem pod wpływem idei oświeceniowych, zaczęła w coraz większym stopniu angażować ludzi świeckich. W okresie rozbiorów organizacje opiekuńcze nie tylko zapewniały pomoc ludziom w potrzebie, ale miały również dużo szersze znaczenie. Działalność opiekuńcza miała znaczący wpływ na wychowanie oraz budowała poczucie wspólnoty i odpowiedzialności za innych w oparciu o pewien system wartości. Budowano w ten sposób solidarność społeczną i wychowywano młode pokolenie w duchu wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka.
Słowa kluczowe:
opieka społeczna, wychowanie, RozbioryBibliografia
Archiwum Państwowe in Lublin, Kancelaria Marszałka Szlachty Guberni Lubelskiej, ref. no. 35, Akta tyczące się zaprowadzenia i budowy szpitala w Hrubieszowie 1849-1858.
Barnaś-Baran E., Dobroczynny nurt opieki, wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży w Galicji – stan badań, in: Galicja 1772-1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, eds. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, vol. 1, Rzeszów 2011, pp. 274-295.
Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI-XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998.
Dąbrowski Z., Terminologia pedagogiki opiekuńczej, w: Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, eds. E. Jundziłł, R. Pawłowska, Gdańsk 2008, pp. 423-473.
Dola K., Opieka społeczna Kościoła, in: Historia Kościoła w Polsce, eds. B. Kumor, Z. Obertyński, vol. II, part 1, Poznań-Warszawa 1979, pp. 343-345, 699-712.
Dola K., Szpitale w średniowiecznej Polsce pod zarządem kościelnym, w: Studia i Materiały, Rzym 1972, pp. 173-212.
Geremek B., Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia, Warszawa 1989.
Glemma T., Z dziejów miłosierdzia chrześcijańskiego w Polsce, Kraków 1947.
Horoch E., Koprukowniak A., Szczygieł R., Dzieje Parczewa 1401-2001, Parczew-Lublin 2001.
Huszał G., Przygotowanie do śmierci w XVII w., Roczniki Humanistyczne, 1983, 31, no. 2, p. 105-149.
Kępski C., Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności (1815-1952), Lublin 1990.
Kępski C., Towarzystwa dobroczynności w Królestwie Polskim (1815-1914), Lublin 1993.
Kurdybacha Ł., Staropolski ideał wychowawczy, Lwów 1938.
Lewalski K., Kościół rzymskokatolicki a władze carskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Gdańsk 2008.
Litak S., Historia wychowania, Kraków 2005.
Łobocki M., Altruizm a wychowanie, Lublin 2004.
Markiewiczowa H., Charytatywna działalność duchowieństwa na ziemiach polskich pod zaborami, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2005, no. 7, pp. 51-55.
Mazur E., Szpitale w Królestwie Polskim w XIX wieku, Warszawa 2008.
Mazur E., Zmiana funkcji szpitala w XIX wieku (na przykładzie szpitali warszawskich), in: Szpitalnictwo w dawnej Polsce, eds. M. Dąbrowska, J. Kruppé, Warszawa 1998, pp. 221-240.
Partyka W., Opieka społeczna w Ordynacji Zamojskiej w XVII-XVIII wieku, Lublin 2008.
Piotrowska-Marchewa M., Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815-1863, Toruń 2004.
Przegaliński A., Społeczna działalność ziemiaństwa lubelskiego w latach 1864-1914, Lublin 2009.
Radwan-Pragłowski J., Frysztacki K., Społeczne dzieje pomocy człowiekowi: od filantropii greckiej do pracy socjalnej, Katowice 1998.
Senkowa-Gluck M., Żyć po rewolucji. Przemiany mentalności i obyczaju w napoleońskiej Francji, Wrocław-Warszawa 1994.
Smolińska-Theiss B., Źródła do pracy socjalnej. Od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demokracji, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1994, no 5, pp. 3-10.
Surdacki M., Ustrój polskich szpitali potrydenckich, Roczniki Humanistyczne, 2000, 48, no. 2, pp. 543-560.
Śmidoda F., Szpitalnictwo Polski przedrozbiorowej w opiece Kościoła, Caritas, 1948, no. 4, pp. 94-97.
Urbanek B., Idea opieki nad chorymi na ziemiach polskich w latach 1809-1914, Wrocław 2001.
Wójcik W., Z dziejów kościelnego szpitalnictwa. Archidiakonat sandomierski, „Ateneum Kapłańskie”, 1949, 41, no. 51, pp. 265-274.
Zych A., Dobroczynność, in: Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, eds. D. Lalak, T. Pilch, Warszawa 1999, p. 55.
Żołądź-Strzelczyk D., Wychowanie dziecka w świetle staropolskiej teorii pedagogicznej, in: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, part 1: Od średniowiecza do wieku XVIII, eds. M. Dąbrowska, A. Klonder, Warszawa 2002, pp. 96-108.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
