Kulawy starzec, pokorny kamieniarz i szpetni zakonnicy… czyli o spotkaniu Żeromskiego z bratem Albertem
Grażyna Legutko
Abstrakt
Główny problem szkicu dotyczy korespondencji myślowej Stefana Żeromskiego z postawą Brata Alberta, który stał prototypem „kulawego starca” w pierwszej części trylogii powieściowej Walka z szatanem. Autorka zastanawia się, czy pisarz poznał osobiście Brata Alberta, dlaczego Nawracanie Judasza nie zrobiło na nim najlepszego wrażenia, a także nad kwestią, na ile postawa głównego bohatera Nawracania Judasza jest konsekwencją światopoglądowych przekonań twórcy, a na ile pewne rysy osobowości postaci literackiej zostały wykreowane pod wpływem zaciekawienia Żeromskiego intrygującą historią życia Adama Chmielowskiego-Brata Alberta.
Słowa kluczowe:
Brat Albert, walka ze złem, miłosierdzie, Stefan Żeromski, Nawracanie JudaszaBibliografia
1) ABC księdza Twardowskiego. Rok A. Kazania najkrótsze, wybór i oprac. A. Iwanowska, Warszawa 2002, s. 89.
2) Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego, wyd. 7, Warszawa 198.
3) Brat Albert, Przewodnik (większy) do reguły III-go Zakonu Św. Franciszka Serafickiego, opracowany na podstawie „Manuale tertii Ordinis etc.” o. Hilarego, doktora św. Teologii i Prawa Kanonicznego ze zgromadzenia paryskiego OO. Kapucynów, wydał Brat Albert III-go zakonu św. Franciszka, Kraków 1888, s. X.
4) Burek T., Żeromski – rozdarta świadomość, w: Stefan Żeromski. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci. Studia i szkice, red. Z. Goliński, Warszawa 1977, s. 62.
5) Chmielowski A., O istocie sztuki, „Ateneum” 1876, t. 2, s. 431.
6) Dobraczyński B., Inteligencja religijna, czyli człowiek zdolny do najwyższej troski, http://www.katolik.pl/ inteligencja-religijna,1124,416,cz.html [dostęp: 13.05.2017].
7) Gabryś M., Metafizyczne niepokoje. Bóg w twórczości Stefana Żeromskiego, Lublin 2011, s. 174–175.
8) Janaszek-Ivaničkova H., Świat jako zadanie inteligencji. Studium o Stefanie Żeromskim, Warszawa 1971, s. 222.
9) Januszewicz M., Brat Albert i jego czasy w trylogii powieściowej Stefana Żeromskiego „Walka z szatanem”, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda i H.J. Sobeczko, Opole 1998, s. 451.
10) Kluz W., Adam Chmielowski. Brat Albert, Kraków 1986, s. 211.
11) Koteja S.A. i B.M. Bartoś, Br. Leon Mazurkiewicz. Rozmowa ze Stefanem Żeromskim, „Którędy” 2009, nr 5 (41), http://www.albertynki.pl/Ktoredy_5_2009.pdf [dostęp: 01.10.2017].
12) Maciejewska I., Franciszkanizm, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska i in., Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, s. 304.
13) Majda J., Tatrzańskim szlakiem literatury. Szkice literackie, Kraków 1987, s. 115.
14) Michalski K., Brat Albert, wyd. 2, Poznań 1978, s. 40.
15) Nowaczyński A., Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia. Brat Albert, wyd. 2, Poznań [1936], s. 54.
16) Okońska A., Adam Chmielowski. Brat Albert, wyd. 2, Warszawa 1999, s. 282-283.
17) Sokolnicki M., Czternaście lat, Warszawa 1936, s. 140.
18) Sokołowski C., Problemat nawrócenia w najnowszej powieści Żeromskiego, Warszawa 1917, s. 7–12.
19) Śliwka Z., Postawa wolnomyślicielska Stefana Żeromskiego, Kielce1964, s. 26.
20) Toporowski W., Brat Albert, Żeromski i Sienkiewicz, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1989, nr 295, s. 2.
21) Toporowski W., Stefan Żeromski i brat Albert, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1997, nr 43, s. 5.
22) Witkiewiczówna M., Adam Chmielowski (Brat Albert), Kraków 1933, s. 10.
23) Wojtanowicz M., Stylizacja biblijna w powieściach Stefana Żeromskiego, w: Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, red. H. Filipkowska i S. Fita, Lublin 1999, s. 190.
24) Żeromski S., Listy 1884–1892, oprac. Z.J. Adamczyk, w: tenże, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 34, Seria VI: Listy, Warszawa 2001, s. 239.
25) Żeromski S., Nawracanie Judasza, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 16: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 1, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2014.
26) Żeromski S., Promień, w: tegoż, Dzieła, red. S. Pigoń, t. 2: Powieści, Warszawa 1956, s. 22.
27) Żeromski S., Zamieć, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 17: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 2, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2015, s. 230.
2) Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego, wyd. 7, Warszawa 198.
3) Brat Albert, Przewodnik (większy) do reguły III-go Zakonu Św. Franciszka Serafickiego, opracowany na podstawie „Manuale tertii Ordinis etc.” o. Hilarego, doktora św. Teologii i Prawa Kanonicznego ze zgromadzenia paryskiego OO. Kapucynów, wydał Brat Albert III-go zakonu św. Franciszka, Kraków 1888, s. X.
4) Burek T., Żeromski – rozdarta świadomość, w: Stefan Żeromski. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci. Studia i szkice, red. Z. Goliński, Warszawa 1977, s. 62.
5) Chmielowski A., O istocie sztuki, „Ateneum” 1876, t. 2, s. 431.
6) Dobraczyński B., Inteligencja religijna, czyli człowiek zdolny do najwyższej troski, http://www.katolik.pl/ inteligencja-religijna,1124,416,cz.html [dostęp: 13.05.2017].
7) Gabryś M., Metafizyczne niepokoje. Bóg w twórczości Stefana Żeromskiego, Lublin 2011, s. 174–175.
8) Janaszek-Ivaničkova H., Świat jako zadanie inteligencji. Studium o Stefanie Żeromskim, Warszawa 1971, s. 222.
9) Januszewicz M., Brat Albert i jego czasy w trylogii powieściowej Stefana Żeromskiego „Walka z szatanem”, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda i H.J. Sobeczko, Opole 1998, s. 451.
10) Kluz W., Adam Chmielowski. Brat Albert, Kraków 1986, s. 211.
11) Koteja S.A. i B.M. Bartoś, Br. Leon Mazurkiewicz. Rozmowa ze Stefanem Żeromskim, „Którędy” 2009, nr 5 (41), http://www.albertynki.pl/Ktoredy_5_2009.pdf [dostęp: 01.10.2017].
12) Maciejewska I., Franciszkanizm, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska i in., Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, s. 304.
13) Majda J., Tatrzańskim szlakiem literatury. Szkice literackie, Kraków 1987, s. 115.
14) Michalski K., Brat Albert, wyd. 2, Poznań 1978, s. 40.
15) Nowaczyński A., Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia. Brat Albert, wyd. 2, Poznań [1936], s. 54.
16) Okońska A., Adam Chmielowski. Brat Albert, wyd. 2, Warszawa 1999, s. 282-283.
17) Sokolnicki M., Czternaście lat, Warszawa 1936, s. 140.
18) Sokołowski C., Problemat nawrócenia w najnowszej powieści Żeromskiego, Warszawa 1917, s. 7–12.
19) Śliwka Z., Postawa wolnomyślicielska Stefana Żeromskiego, Kielce1964, s. 26.
20) Toporowski W., Brat Albert, Żeromski i Sienkiewicz, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1989, nr 295, s. 2.
21) Toporowski W., Stefan Żeromski i brat Albert, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1997, nr 43, s. 5.
22) Witkiewiczówna M., Adam Chmielowski (Brat Albert), Kraków 1933, s. 10.
23) Wojtanowicz M., Stylizacja biblijna w powieściach Stefana Żeromskiego, w: Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, red. H. Filipkowska i S. Fita, Lublin 1999, s. 190.
24) Żeromski S., Listy 1884–1892, oprac. Z.J. Adamczyk, w: tenże, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 34, Seria VI: Listy, Warszawa 2001, s. 239.
25) Żeromski S., Nawracanie Judasza, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 16: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 1, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2014.
26) Żeromski S., Promień, w: tegoż, Dzieła, red. S. Pigoń, t. 2: Powieści, Warszawa 1956, s. 22.
27) Żeromski S., Zamieć, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 17: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 2, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2015, s. 230.
Legutko, G. (2020). Kulawy starzec, pokorny kamieniarz i szpetni zakonnicy… czyli o spotkaniu Żeromskiego z bratem Albertem. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(2), 63–86. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.2.63-86
Grażyna Legutko
grazyna.legutko@ujk.edu.pl
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
