A Lame Old Man, a Humble Stonemason and Ugly Monks – Żeromski’s encounter with Brother Albert

Grażyna Legutko




Abstract

The main concept of the article concerns Stefan Zeromski’s exchange of thought with the attitudes of Brother Albert, who became a prototype of a “lame old man” in Żeromski’s first part of the trilogy Struggle with Satan. The author concerns herself with the following issues: whether Żeromski ever personally Brother Albert and why The Conversion of Judas (Nawracanie Judasza) did not impress him. The article also explores issues related to what extent the attitudes of main hero of The Conversion of Judas are a consequence of Żeromski’s personal convictions or if the intriguing story of Adam Chmielowski’s (Brother Albert) life influenced the creation of the literary character’s personality.

Keywords:

Brother Albert, fight against evil, mercy, Stefan Żeromski, The Conversion of Judas

1) ABC księdza Twardowskiego. Rok A. Kazania najkrótsze, wybór i oprac. A. Iwanowska, Warszawa 2002, s. 89.
2) Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego, wyd. 7, Warszawa 198.
3) Brat Albert, Przewodnik (większy) do reguły III-go Zakonu Św. Franciszka Serafickiego, opracowany na podstawie „Manuale tertii Ordinis etc.” o. Hilarego, doktora św. Teologii i Prawa Kanonicznego ze zgromadzenia paryskiego OO. Kapucynów, wydał Brat Albert III-go zakonu św. Franciszka, Kraków 1888, s. X.
4) Burek T., Żeromski – rozdarta świadomość, w: Stefan Żeromski. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci. Studia i szkice, red. Z. Goliński, Warszawa 1977, s. 62.
5) Chmielowski A., O istocie sztuki, „Ateneum” 1876, t. 2, s. 431.
6) Dobraczyński B., Inteligencja religijna, czyli człowiek zdolny do najwyższej troski, http://www.katolik.pl/ inteligencja-religijna,1124,416,cz.html [dostęp: 13.05.2017].
7) Gabryś M., Metafizyczne niepokoje. Bóg w twórczości Stefana Żeromskiego, Lublin 2011, s. 174–175.
8) Janaszek-Ivaničkova H., Świat jako zadanie inteligencji. Studium o Stefanie Żeromskim, Warszawa 1971, s. 222.
9) Januszewicz M., Brat Albert i jego czasy w trylogii powieściowej Stefana Żeromskiego „Walka z szatanem”, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda i H.J. Sobeczko, Opole 1998, s. 451.
10) Kluz W., Adam Chmielowski. Brat Albert, Kraków 1986, s. 211.
11) Koteja S.A. i B.M. Bartoś, Br. Leon Mazurkiewicz. Rozmowa ze Stefanem Żeromskim, „Którędy” 2009, nr 5 (41), http://www.albertynki.pl/Ktoredy_5_2009.pdf [dostęp: 01.10.2017].
12) Maciejewska I., Franciszkanizm, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska i in., Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, s. 304.
13) Majda J., Tatrzańskim szlakiem literatury. Szkice literackie, Kraków 1987, s. 115.
14) Michalski K., Brat Albert, wyd. 2, Poznań 1978, s. 40.
15) Nowaczyński A., Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia. Brat Albert, wyd. 2, Poznań [1936], s. 54.
16) Okońska A., Adam Chmielowski. Brat Albert, wyd. 2, Warszawa 1999, s. 282-283.
17) Sokolnicki M., Czternaście lat, Warszawa 1936, s. 140.
18) Sokołowski C., Problemat nawrócenia w najnowszej powieści Żeromskiego, Warszawa 1917, s. 7–12.
19) Śliwka Z., Postawa wolnomyślicielska Stefana Żeromskiego, Kielce1964, s. 26.
20) Toporowski W., Brat Albert, Żeromski i Sienkiewicz, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1989, nr 295, s. 2.
21) Toporowski W., Stefan Żeromski i brat Albert, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 1997, nr 43, s. 5.
22) Witkiewiczówna M., Adam Chmielowski (Brat Albert), Kraków 1933, s. 10.
23) Wojtanowicz M., Stylizacja biblijna w powieściach Stefana Żeromskiego, w: Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, red. H. Filipkowska i S. Fita, Lublin 1999, s. 190.
24) Żeromski S., Listy 1884–1892, oprac. Z.J. Adamczyk, w: tenże, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 34, Seria VI: Listy, Warszawa 2001, s. 239.
25) Żeromski S., Nawracanie Judasza, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 16: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 1, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2014.
26) Żeromski S., Promień, w: tegoż, Dzieła, red. S. Pigoń, t. 2: Powieści, Warszawa 1956, s. 22.
27) Żeromski S., Zamieć, w: tegoż, Pisma zebrane, red. Z. Goliński, t. 17: Walka z szatanem, red. nauk. Z.J. Adamczyk, t. 2, oprac. B. Utkowska, Kielce-Warszawa 2015, s. 230.

Published
2020-10-12


Legutko, G. (2020). Kulawy starzec, pokorny kamieniarz i szpetni zakonnicy… czyli o spotkaniu Żeromskiego z bratem Albertem. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(2), 63–86. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.2.63-86

Grażyna Legutko  grazyna.legutko@ujk.edu.pl



License

This is an open access journal.

Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence

The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence

For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.