Wincenty Pol i ks. Karol Antoniewicz – wspólnota ducha i twórczości
Bożena Leszczyńska
Abstrakt
Wincenty Pol i ks. Karol Antoniewicz urodzili się w tym samym – 1807 roku. Pol bardzo cenił ks. Antoniewicza i innych polskich Ormian za ich pracę dla ojczyzny, za to, że wprowadzają polski język, polskie zwyczaje i wiarę katolicką. Podobnie, jak K. Antoniewicz, W. Pol brał udział w powstaniu listopadowym, podobnie też uczestniczył w dramatycznych wydarzeniach związanych z rabacją galicyjską, czy pożarem Krakowa w 1850 roku. Obu poetów łączy umiłowanie ojczystej przyrody, piękno polskiego patriotyzmu i przekonanie, że u źródeł tożsamości narodu leży wspólnota wiary i tradycja języka. Obaj swe pierwsze utwory publikowali we Lwowie. Ich poezja służyła „ku pokrzepieniu serc”. Obaj poeci często odwołują się do tradycji modlitewnej. Ich twórczość przeniknięta jest prostotą. Franciszek Wężyk pisał o W. Polu, że jest to pełen talentu pisarz, który z pięknymi zdolnościami łączy złote serce: „Myśl jego to iskry z niebios, a dźwięk wyrazów − muzyka”. Słowa te doskonale pasują także do osoby ks. Antoniewicza, poety którego również warto przypomnieć. Obaj w głębi nocy cierpienia, dzięki swej głębokiej wierze w Bożą Opatrzność, zachowali godność i pogodę ducha.
Słowa kluczowe:
Wincenty Pol, Karol Antoniewicz, wspólnota wiary i tradycja językaBibliografia
Antoniewicz K. Królowa Korony Polskiej, w: Kazania ks. Karola Antoniewicza T J, wyd. III, zebrał ks. J. Badeni, t. II − Kazania o Matce Bożej, Kraków 1906.
Antoniewicz K., Dwa listy o Zofji Antoniewiczowej, w: „Pokłosie. Zbieranka literacka na rzecz sierot”, Poznań 1862, r. VI, list I, s. 16.
Antoniewicz K., Listy z zakonu, Poznań 1849.
Antoniewicz K., O powołaniu kobiety, list IV, Gräfenberg, wrzesień 1849, w: ATJKr, rkps 932 − C, t. I, k. 26.
Antoniewicz K., Poezje różne, t. II, wyd. ks. J. Badeni, Kraków 1895.
Antoniewicz K., Sonety, z. 1, Lwów 1828.
Antoniewicz K., W kaplicy Matki Bolesnej w Staniątkach, w: Poezje religijne, t. I, wyd. J. Badeni, Kraków 1895, ss. 64-74.
Antoniewicz K., Wspomnienia z wędrówki przez Góry Olbrzymie. Riesengebirge w roku 1837, w: „Rozmaitości”, (pismo dodatkowe do „Gazety Lwowskiej”), Lwów 1838, nr: 1, 5, 7, 11, 12, 19, 31.
Antoniewicz K., Wspomnienia życia zakonnego, „Dzwonek. Pismo młodemu wiekowi poświęcone”, Lwów 1850, t. I, Lwów 1850-1851, t. I − s. 42-48.
Antoniewicz K., Wyjątek z pamiętników. Rok 1823, „Dzwonek…”, Lwów 1851, t. IV, s. 28-35.
Badeni J., Ksiądz Karol Antoniewicz, Kraków 1896.
Barącz S., Antoniewicz de Bołoz Karol, w: tenże, Żywoty sławnych Ormian, Lwów 1856, s. 16-28.
Bełza W., Wincenty Pol, Wspomnienie w 40 rocznicę zgonu poety, Kraków 1912.
Bęczkowska U., Wincenty Pol a początki instytucjonalnej opieki nad zabytkami sztuki w Polsce, w: Wincenty Pol (1807-1872) W służbie nauki i narodu, red. K. Grodzińska, A. Kotarba, Kraków 2010, s. 71-95.
Bruchnalski W., Sonety Mickiewicza w literaturze galicyjskiej w 1827-1828, „Pamiętnik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, Lwów 1898, r. VI.
Chojnowski Z., Osobowość religijna Wincentego Pola, w: „Ponad hafem wicher wieje”… Studia o Wincentym Polu, red. N. Kasparek, A. Korytko, Olsztyn 2011, s. 121-132.
Choroszy J. A., Huculszczyzna w literaturze polskiej, Wrocław 1991, s. 92-99.
Czartoryski-Sziler P., Wierny Kościołowi i ojczyźnie, http://archiwum.dlapolski.pl/informacje/Czytaj-art-1953.html
Czartoryski-Sziler P., Wielcy zapomniani. Wincenty Pol − twórca "Mohorta" , „Nasz Dziennik”, http://www.lwow.com.pl/naszdziennik/pol.html.
Dzieła poetyckie Wincentego Pola, t. III, oprac. M. Wiśniowiecki, Stanisławów 1903.
Feliński Z. Sz., Pamiętniki, oprac. i przedm. E. Kozłowski, Warszawa
Jarosławski K., Etnograficzne peregrynacje: od Wincentego Pola się zaczęło, http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje39/text24p.htm.
Koneczny F., Z dymem pożarów, w: tenże, Święci w dziejach Narodu Polskiego, Miejsce Piastowe 1937-1939, s. 556-582.
Kopie listów ks. Karola Antoniewicza TJ, t. III, w: ATJKr, rkps 932 – A,
Koźmian J., O kazaniach i pismach ks. Karola Antoniewicza, „Przegląd Poznański” 1849, t. 8, s. 470-516.
Krasiński Z., Listy do Koźmianów, oprac. i wstęp Z. Sudolski, Warszawa 1977.
Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1874, oprac. i wstęp Z. Sudolski, Warszawa 2004.
Łoboz M., Piękna nasza Polska cała… Krajobrazy Wincentego Pola, Wrocław 2007.
Mann M., Wincenty Pol − studium biograficzno-krytyczne, t. 1, Kraków 1904.
Mann M., Wincenty Pol − studium biograficzno-krytyczne, t. 2, Kraków 1906.
Morzycka F., Wincenty Pol: życiorys, Warszawa 1899.
Pisma i notatki ks. Iwona Czeżowskiego o życiu ks. Karola Antoniewicza, które posłużyły ks. Badeniemu za materiał do napisania dzieła „Ksiądz Karol Antoniewicz”, w: ATJKr, rkps rkps 1012 – I, k. 27.
Pol W., O potrzebie zachowania pomników z przeszłości i znaczenie ich w czasie dzisiejszym. Prelekcja miana dnia 18 marca 1868 r. w Sali Towarzystwa Naukowego Krakowskiego przez Wincentego Pola, Kraków 1868.
Pol W., Pamiętniki, oprac. K. Lewicki, Kraków, 1960.
Pol W., Słowo a sława. Pieśń na pierwsze wiece Słowian, obwołane do Pragi czeskiej na wiosnę roku Pańskiego 1818, w: Dzieła poetyckie Wincentego Pola, t. II, oprac. J. Sroczyński, Lwów 1921.
Pol W., Wit Stwosz, w: Dzieła poetyckie Wincentego Pola, w: Dzieła poetyckie Wincentego Pola, t. IV, oprac. J. Sroczyński, M. Wiśniowiecki, Lwów 1921,
Pol W., Zegar niebieski doroczny, w: tenże, Rok myśliwca (z rysunkami Juliusza Kossaka), Poznań 1870.
Siemieński L., Święci poeci. Pieśni mistycznej miłości, Lwów 1877.
Siemieński L., Wincenty Pol i jego poetyczne utwory, Kraków 1873.
Ziejka F., Karol Bołoz Antoniewicz, Kapłan − Misjonarz − Poeta, „Horyzonty Wychowania”, 5 (2006).
Ziejka F., Misjonarz wśród rabantów, w: Rok 1846 w Galicji. Ludzie, wydarzenia, tradycje, red. M. Śliwa, Kraków 1997, s. 65-76.
Zieliński A., Karola Bołoz Antoniewicza wędrówki śląskie, „Dolny Śląsk” 1999, nr 7, s. 134-139.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
