[…] Ja nie wykładam tutaj estetyki. Wincenty Pol a sztuki plastyczne
Magdalena Zaremba
Abstrakt
Biorąc pod uwagę, jak ją nazywa Sudolski, kontrowersyjną recepcję twórczości autora Pieśni o ziemi naszej, warto uporządkować stanowiska obecne w literaturze przedmiotu oraz wskazać miejsce Pola wśród dziewiętnastowiecznych krytyków sztuki. Na gruncie literatury przedmiotu i krytyki artystycznej wieku XIX widoczny rozziew pomiędzy określeniem poety wieszczem sztuki i mistrzem romantycznego pejzażu literackiego a poetą, który swymi opisami wpisuje się nie tylko w ówczesną myśl artystyczną, ale i jest nieoryginalnym, „poczciwym” twórcą sentymentalnym. Istotne jest wyprowadzenie osi, która ukazałaby spójność programu artystycznego nie tylko w esejach czy w epistolografii, lecz także w wybranych utworach poetyckich. Obecność wzmianek o roli sztuki w twórczości Pola jest zdawkowa; wpisuje się jednak w program krajowego odbioru ówczesnej sztuki oraz wizji jej porozbiorowego kształtu. Uzupełniają ją fragmenty poezji czy literackie ułamki „krajowidoków”. Kontekstem stają się słowa kierowane do malarzy: Juliusza Kossaka, Januarego Suchodolskiego czy Wojciecha Kornelego Stattlera, będące raczej świadectwem pewnych zażyłości, aniżeli dyskursów o malarstwie podobnych do tych, które w latach 40. XIX wieku kreślił Juliusz Słowacki.
Słowa kluczowe:
Wincenty Pol, sztuka, krytyka artystyczna, literatura XIX wieku, romantyzm krajowyBibliografia
Bem A.G., Pisma krytyczne, Warszawa 1963.
F., Krótki rozbiór praw poezji gminnej w sztuce, „Tygodnik Petersburski” 1839, nr 87.
Janion M., Romantyk sarmacki (Wincenty Pol), w tejże: Maria Janion. Prace wybrane, T. 5: Biografie romantyczne, Kraków 2002.
Janion M., Wstęp, w: Wincenty Pol. Wybór poezji, oprac. M. Janion, Wrocław 1983.
Kowalczykowa A., Zapowiedzi, w tejże: Pejzaż romantyczny, Kraków 1982.
Kraszewski J.I., Album widoków rysowanych przez J.I. Kraszewskiego, cz. I, Podlasie, Warszawa 1861.
Kwapiszewski M., O Zenonie Fiszu, „Pamiętnik Literacki” 1978/4.
Lyszczyna J., Krajobraz jako kategoria autonomiczna w twórczości Wincentego Pola, w: Obrazy natury i kultura. Studia o Wincentym Polu, red. M. Łoboz, Wrocław 2015.
Łoboz M., „Krajowidoki” Wincentego Pola w kręgu estetyki romantycznej (inspiracje Józefa Kremera), w: Obrazy natury i kultura. Studia o Wincentym Polu, red. M. Łoboz, Wrocław 2015.
Łoboz M., „Mówicie, że ja nie jestem artystą?” – estetyczne inspiracje Wincentego Pola, w tejże: Śpiewak pieśni niedogranych. W kręgu twórczości Wincentego Pola, Wrocław 2004.
Łoboz M., Bałtyckie impresje Wincentego Pola, „Acta Universitatis Wratislavensis. Prace Literackie” XLVII/2007.
Łoboz M., Ukraińskie pejzaże Wincentego Pola, „Litteraria” XXXII/2001.
Myszor-Ciecieląg M., Nieznane listy Wincentego Pola, „Colloquia Literaria” 6/2009.
Ostrowski J.K., Le peintre, w tegoż: Piotr Michałowski, Warszawa 1985.
Padalica T., Listy z podróży, Wilno 1859.
Pol W., Mohort, oprac. A. Łucki, Kraków 1925.
Pol W., O malarstwie i żywiołach jego w kraju naszym, w: Dzieła prozą Wincentego Pola, T. IV, Lwów 1877.
Pol W., Pieśni Janusza, oprac. J. Kallenbach, Kraków 1921.
Sudolski Z., Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826-1872, oprac. Z. Sudolski, Warszawa 2004.
Tyszyński A., Wizerunki polskie. Zbiór szkiców literackich, Warszawa 1875.
Wincentego Pola fascynacje literaturą i krajobrazem, red. A. Timofiejew, T. Piersiak, Lublin 2010.
Wójcicka Z., Estetyczna wrażliwość geografa – substrat poezji Wincentego Pola, w: Wincentego Pola fascynacje literaturą i krajobrazem, red. A. Timofiejew, T. Piersiak, Lublin 2010.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
