Zasada sprawnej egzekucji sądowej jako element efektywnego wymiaru sprawiedliwości
Joanna Derlatka
Abstrakt
Zasada efektywnej ochrony sądowej stanowi element unijnego porządku prawnego, systemu konwencyjnego oraz występuje w systemach krajowych. Podstawowym elementem skutecznej ochrony prawnej jest prawo do sądu (art. 47 zd. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności). Zasada sprawnej egzekucji stanowi istotę prawa do sądu. Sprawna egzekucja sprzyja pogłębianiu zaufania obywateli do organów wymiaru sprawiedliwości. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wykonanie orzeczenia jest integralną częścią procesu. Postępowanie rozpoznawcze stanowi tzw. „fazę wstępną”, zaś egzekucja służy właściwej realizacji efektywnej ochrony sądowej. Postępowanie egzekucyjne służy zaspokojeniu roszczeń wierzyciela, których nie udało mu się uzyskać dobrowolnie. Zasada sprawnej egzekucji w pełni realizuje interes wierzyciela, nie zaś dłużnika. Egzekucja sądowa, stanowiąca istotę postępowania egzekucyjnego, powinna przebiegać w sposób sprawny i szybki. Sprawność egzekucji gwarantują stosowane przez organy egzekucyjne, tj. komornika oraz sąd, środki przymusu przewidziane w ustawie procesowej. Zasada prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) oraz zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) chronią egzekucję prawomocnych wyroków. Postępowanie egzekucyjne wyróżnia działanie dwóch naczelnych zasad postępowania cywilnego, tj. zasady formalizmu oraz dyspozycyjności.
Słowa kluczowe:
egzekucja sądowa, przewlekłość postępowania, zasada dyspozycyjności, zasada formalizmu, prawo do sąduBibliografia
1. Biernat S., Zasada efektywności prawa wspólnotowego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (w:) Studia z prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Kraków 2000.
2. Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1999.
3. Brulińska M. (w:) Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008.
4. Cieślak S., Formalizm postępowania egzekucyjnego, PPE 2009, nr 12.
5. Cioch P., Nowińska J., Postępowanie cywilne, Warszawa 2007.
6. Dalka S., Świeczkowski J., Pozyskiwanie informacji dotyczących majątku dłużnika – prawo czy obowiązek?, PPE 2003, nr 11–12.
7. Demendecki T., Rozstrzyganie o kosztach w procesowym postępowaniu cywilnym rozpoznawczym w świetle polskiej regulacji kodeksowej. Studium teoretycznoprawne, Lublin 2011.
8. Gaul H. F., Ochrona prawna egzekucji w świetle podstaw konstytucyjnych i dogmatycznych, PPE 2003, nr 1.
9. Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego, część druga, Kraków 1933.
10. Hofmański P., Wróbel A. (w:) Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 1–18. Tom I. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2010.
11. Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Prawo do sądu (w:) Prawa i wolności I i II generacji, red. A. Florczak, B. Bolechów, Toruń 2006.
12. Kamińska-Krawczyk K., Koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego, Warszawa 2016.
13. Kmieciak Z., Efektywność sądowej kontroli administracji publicznej, PiP 2010, nr 11.
14. Kowalkowski R. (w:) Encyklopedia egzekucji sądowej, Sopot 2002.
15. Kunicki I., Zasady podziału sumy uzyskanej z egzekucji, PS 1998, nr 9.
16. Kunicki I., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Sopot 2000.
17. Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
18. Marciniak A., Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2008.
19. Marciniak A. (w:) Postępowanie cywilne w zarysie, red. W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Warszawa 2016.
20. Marciniak A. (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1-366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016.
21. Miąsik D., Zasada efektywności prawa wspólnotowego, w:, Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
22. Olczak-Dąbrowska D., Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2016.
23. Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2000.
24. Pietrzkowski H. (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
25. Pogonowski P., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Warszawa 2007.
26. Półtorak N. (w:) System Prawa Administracyjnego. Tom 3. Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski, Warszawa 2014.
27. Purchase M., Schutzer-Weismann E., Human Rights Practice, Article 6 Right to a Fair Trial, Londyn 2006.
28. Resich Z., Siedlecki W. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 1976.
29. Rzewuska M., Skuteczność egzekwowania świadczeń alimentacyjnych należnych małoletnim od dłużników ukrywających się za granicą, Palestra 2011, nr 11-12.
30. Siwiec K., Eksmisja na nowych zasadach, Nieruchomości 2014, nr 6.
31. Szczurek Z. (w:) Egzekucja sądowa w Polsce, red. Z. Szczurek, Sopot 2007.
32. Szczurek Z., Wiedza o majątku dłużnika środkiem efektywnego – szybkiego i skutecznego zaspokojenia praw wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym, Gdańskie Studia Prawnicze 2009, t. 21.
33. Wengerek E., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1978.
34. Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności oraz efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2005, tom VXII, z. 1.
35. Zedler F., Sądowe postępowanie egzekucyjne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w latach 1985-2008 (w:) Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
36. Zedler F., Glosa do uchwały SN z dnia 20 czerwca 2000 r., III CZP 16/00, OSP 2001, z. 9, poz. 133.
Wykaz orzecznictwa:
1. wyrok ETPC z dnia 28 lipca 1999 r. w sprawie Immobiliare Saffi przeciwko Włochom, skarga nr 22774/93;
2. wyrok ETPC z dnia 19 marca 1997 r. w sprawie Hornsby przeciwko Grecji, skarga nr 18357/91;
3. wyrok ETPC z dnia 20 lipca 2000 r. w sprawie Antonetto przeciwko Włochom, skarga nr 15918/89;
4. wyrok ETPC z dnia 12 października 2006 r. w sprawie Orha przeciwko Rumunii, skarga nr 1486/02;
5. wyrok ETPC z dnia 23 września 2008 r. w sprawie Samoilă i inni przeciwko Rumunii, skarga nr 14073/03;
6. wyrok ETPC z dnia 15 czerwca 2006 r. w sprawie Kazmina przeciwko Rosji, skarga nr 72374/01;
7. wyrok ETPC z dnia 24 czerwca 2008 r. w sprawie Cone przeciwko Rumunii, skarga nr 35935/02;
8. decyzja ETPC z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie Gaftoniuc przeciwko Rumunii, skarga nr 30934/05;
9. wyrok ETPC z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie Burdov przeciwko Rosji nr 2, skarga nr 33509/04;
10. wyrok ETPC z dnia 7 czerwca 2011 r. w sprawie Güler i Kekeç przeciwko Turcji, skarga nr 33994/06;
11. decyzja ETPC z dnia 24 listopada 2005 r. w sprawie Immobiliare Saffi S.R.L. przeciwko Włochom, skarga nr 22774/93;
12. wyrok ETPC z dnia 7 czerwca 2005 r. w sprawie Fuklev przeciwko Ukrainie, skarga nr 71186/01;
13. wyrok ETPC z dnia 14 września 2010 r. w sprawie Chiş przeciwko Rumunii, skarga nr 3360/03;
14. wyrok ETPC z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie Ciocan przeciwko Rumunii, skarga nr 6580/03;
15. wyrok ETPC z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie Margushin przeciwko Rosji, skarga nr 11989/03;
16. wyrok ETPC z dnia 19 stycznia 2010 r. w sprawie Voda przeciwko Rumunii, skarga nr 35812/02;
17. wyrok ETPC z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie Paola Esposito przeciwko Włochom, skarga nr 30883/96;
18. wyrok ETPC z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie Tuleshov przeciwko Rosji, skarga nr 32718/02;
19. wyrok ETPC z dnia 9 października 2007 r. w sprawie Stanková przeciwko Słowacji, skarga nr 7205/02;
20. wyrok ETPC z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie Ćosić przeciwko Chorwacji, skarga nr 28261/06;
21. wyrok TK z dnia 19 lutego 2008 r., P 49/06, OTK-ZU 2008, nr 1, poz. 5;
22. wyrok TK z dnia 24 lutego 2003 r., K 28/02, OTK-A 2003, nr 2, poz. 13;
23. wyrok TK z dnia 4 listopada 2010 r., K 19/06, OTK-A 2010, nr 9, poz. 9;
24. wyrok TK z dnia 4 kwietnia 2001 r., K 11/00, OTK 2001, nr 3, poz. 54;
25. wyrok TK z dnia 27 maja 2008 r., P 59/07, OTK-A 2008, nr 4, poz. 64.
Wykaz aktów prawnych:
1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE C Nr 326.
2. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284.
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1138 ze zm.
4. Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 233, poz. 1381.
5. Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 29 listopada 1930 r. - Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. z 1930 r. Nr 83, poz. 651. Akt uchylony z dniem 1 stycznia 1965 r.
6. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, Dz.U. z 2016 r., poz. 1610.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
