PROBLEM ANALOGATU GŁÓWNEGO W ANALOGII PROPORCJONALNOŚCI WŁAŚCIWEJ TRANSCENDENTALNEJ A DOWODZENIE ISTNIENIA BOGA
Anna Czajczyk
Abstrakt
Główna teza artykułu wyraża się w stwierdzeniu, że to nie struktura analogii proporcjonalności właściwej transcendentalnej (relacja analogat – analogon), ale analogiczna struktura bytu (relacja istota – istnienie) jest podstawą dla stwierdzenia istnienia analogatu głównego. W pracy zwraca się uwagę na te płaszczyzny bytowego realizmu, w oparciu o które M.A. Krąpiec, autor koncepcji analogii proporcjonalności właściwej transcendentalnej, dochodzi do stwierdzenia istnienia analogatu głównego. Pierwsza to analiza analogicznego sposobu realizacji relacji transcendentalnych, przede wszystkim relacji istota – istnienie. Druga to analiza ustopniowania doskonałości bytowych. Trzecia to analiza istnienia jako aktu konstytuującego byt. W pierwszym wypadku akcent kładziony jest na podobieństwo zachodzenia relacji transcendentalnych, oparte na wspólnym analogonie, w drugim na niepodobieństwo analogatów mające swe źródło w nietożsamości analogatu i analogonu, w trzecim na sam fakt, że istnienia jako aktu nie da się wytłumaczyć przez elementy wewnątrzbytowe. W związku z czym w pierwszym wypadku analogat główny jawi się jako racja dostateczna analogicznego realizowania się relacji transcendentalnych w bytach, w drugim zaś jako maximum doskonałości bytowych, jako racja uzasadniająca różnorodność bytową, w trzecim jako racja dostateczna aktualizowania bytu. Tych dróg dochodzenia do stwierdzenia analogatu głównego nie należy jednak traktować oddzielnie, gdyż w żadnym wypadku nie pomija się któregoś z elementów: analogatu czy analogonu, a jedynie chodzi o uzasadnienie tezy, że zarówno od strony istoty (analogat), jak i od strony istnienia (analogon), a także od strony samej relacji transcendentalnej można dojść do stwierdzenia istnienia analogatu głównego.
Słowa kluczowe:
analogia, analogat główny, proporcjonalność, relacje transcendentalne, „czwarta droga”, partycypacjaBibliografia
Bejze B., Analogia bytu istniejącego, „Zeszyty Naukowe KUL” 1962, T. 5, nr 1, s. 121–126.
Brusotti V., L’analogia di atribuzione e la conoscenza della natura di Dio, Milano 1935, s. 31–66.
Jaroszyński J., Problem esencjalizacji metafizyki, w: Metafizyka w filozofii, red. nauk. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Lublin 2004, s. 89–94.
Krąpiec M.A., Filozofia i Bóg, w: O Bogu i o człowieku, red. B. Bejze, t. 1, Warszawa 1968, s. 11–55.
Krąpiec M.A., Byt i istota. Św. Tomasz „De ente et essentia” przekład i komentarz, Lublin 2001.
Krąpiec M.A., Metafizyka, Lublin 1995.
Krąpiec M. A., O filozofii, Lublin 2008.
Krąpiec M.A., O rozumienie filozofii, Lublin 1991.
Krąpiec M.A., Przyczyny bytu, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 527–544.
Krąpiec M.A., Język i świat realny, Lublin 1995.
Krąpiec M.A., Realizm ludzkiego poznania, wyd. 2, Lublin 1995.
Krąpiec M.A., Teoria analogii bytu, Lublin 1993.
Manser G.-M., Das Wesen des Thomismus, Freiburg [Schweiz] 1935.
Markowski M., Miejsce i rola Mieczysława Krąpca w filozofii, w: Polski Arystoteles XX wieku, Lublin 2010, s. 23–50.
Mioduszewski T., Spór o realizm w Lubelskiej Szkole Filozoficznej, Ząbki 2013.
S. Thomae Aquinatis, Summa theologiae, cura et studio P. Caramello, t. 1–2, Torino 1963.
Siewerth G., Das Schicksal der Metaphysik von Thomas zu Heidegger, Einsiedeln 1959.
Steenberghena van F., Le problème de l’existence de Dieu dans le commentaire de saint Thomas sur la Physique d’Aristote, „Sapientia” 1971, 26, s. 163–172.
Wagner M., Die philosophischen Implikate der „quarta via”. Eine Untersuchung zum vierten Gottesbeweis bei Thomas von Aquin (S.Th. I 2, 3c.), Leiden-NewYork-København-Köln 1989.
Zdybicka Z., Ojciec Profesor Mieczysław Albert Krąpiec – filozof i człowiek, „Zeszyty Naukowe KUL” 2009, T. 52, nr 2, s. 95–104.
Zdybicka Z., Partycypacja bytu. Próba wyjaśnienia relacji między światem a Bogiem, Lublin 1972.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
