NATURA MIARĄ SENSU KULTURY
Tomasz Duma
Abstrakt
W artykule autor porusza problem korelacji kultury i natury, warunkujący uzasadnienie racjonalności pierwszej z wymienionych dziedzin. W punkcie pierwszym przeprowadza analizę stanowiska naturalistycznego, w świetle którego kultura redukowana jest do świata natury, zaś fenomeny niedające się wyrazić w języku naukowym stanowią tylko pewnego rodzaju „nadwyżkę pojęciową”. Następnie omawia sytuację odwrotną, kiedy interpretacja natury traktowana jest wyłącznie jako twór kulturowy, natomiast jedynym czynnikiem decydującym zarówno o naturze, jak i kulturze są „praktyki społeczne”. Konsekwencją wspomnianych stanowisk jest całkowita relatywizacja kultury. W drugiej części przedstawia realistyczne wyjaśnienie związków między kulturą i naturą, wypracowane na gruncie filozofii Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu przez polskiego filozofa, M.A. Krąpca, który odwołując się do metafizycznego rozumienia natury bytu, jako zasady istotnie determinującej od wewnątrz byt do właściwego mu działania, sformułował filozoficzną koncepcję kultury, zgodnie z którą cała kultura jest racjonalna i sensowna, ponieważ jest eksterioryzacją ludzkiego poznania.
Słowa kluczowe:
człowiek, kultura, natura, poznanie, sensBibliografia
Arystoteles, Metafizyka, tekst pol. oprac. M. A. Krąpiec, A. Maryniarczyk na podstawie tłum. T. Żeleźnika, t. 1, Lublin 1996.
Arystoteles, O duszy, tłum. P. Siwek, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992.
Bloom A., Umysł zamknięty, tłum. T. Bieroń, Poznań 1997. Brandom R., Making it Explicite, Cambridge (Mass.) 1994.
Cassirer E., Logika nauk o kulturze, tłum. P. Parszutowicz, Kęty 2011.
Descartes R., Zasady filozofii, tłum. I. Dąmbska, Kęty 2001.
Duma T., Kultura a natura, w: Sztuka i realizm. Księga pamiątkowa z okazji Jubileuszu urodzin i pracy naukowej na KUL Profesora Henryka Kieresia, red. T. Duma, A. Maryniarczyk, P. Sulenta, Lublin 2014, s. 97–117.
Ferber R., Podstawowe pojęcia filozoficzne, t. 2, tłum. L. Kusak, A. Węgrzecki, Kraków 2008.
Hume D., Traktat o naturze ludzkiej, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005.
Kant I., Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, tłum. B. Bernstein, Warszawa 1993.
Kiereś H., Człowiek i cywilizacja, Lublin 2007.
Kiereś H., Sztuka wobec natury, Radom 2001.
Krapiec M.A., Człowiek – kultura – uniwersytet, Lublin 1998.
Krąpiec M.A., Człowiek i kultura, Lublin 2008. Krąpiec M.A., Człowiek jako osoba, Lublin 2005.
Krąpiec M.A., Kultura, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 6, Lublin 2006, s. 132–138.
Rorty R., Filozofia jako polityka kulturalna, tłum. B. Baran, Warszawa 2009.
Thomae Aquinatis, In Libros Sententiarum, w: tenże, Opera Omnia, cum hypertextibus in CD-Rom, red. R. Bussa, 2 ed., Thomistica 1997.
Thomae Aquinatis, Summa contra gentiles, w: tenże, Opera Omnia, cum hypertextibus in CD-Rom, red. R. Bussa, 2 ed., Thomistica 1997.
Thomae Aquinatis, Summa theologiae, w: tenże, Opera Omnia, cum hypertextibus in CD-Rom, red. R. Bussa, 2 ed., Thomistica 1997.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
