WPŁYW ROZUMIENIA OSOBY NA KONCEPCJĘ KULTURY
Peter Fotta
Abstrakt
Pozycja poznawcza człowieka i jego rola w kulturze zależy od tego, czy sama kultura rozporządza tzw. teorią aspektu i odróżnia od siebie poznanie naukowe, praktyczne, wytwórcze i religijne. Z teoretycznego punktu widzenia analizujemy dwie bliskie sobie koncepcje człowieka jako bytu osobowego. W pierwszym kręgu myśli znajduje się filozoficzna tradycja kartezjańskiej i kantowskiej proweniencji. Koncentruje się wokół świadomości i bytu intencjonalnego, zacieśniając realne granice pomiędzy istnieniem bytu osobowego i kulturowego. Tutaj kultura jawi się jako prafenomen ludzkiego życia, jako życiowa konieczność, warunkująca życie człowieka jako człowieka. Natomiast w filozofii realistycznej odwołujemy się do filozoficznej analizy faktu człowieka i jego działania. Człowiek jako osoba transcenduje w swym działaniu przyrodę, społeczeństwo i samego siebie. Oznacza to, że jest podmiotem przejawiającym się w różnych stanach kultury. Zatem osoba istnieje autonomicznie przedmiotowo, jako konkretny jednostkowy byt – substancja, byt „w sobie”, a kultura jako byt intencjonalny nie istnieje autonomicznie, jest bytem relacyjnym, którego sposób istnienia wyznacza pierwszy akt naszego poznania.
Słowa kluczowe:
byt, osoba ludzka, kultura, byt intencjonalnyBibliografia
Jaroszyński P., Transcendentalia a wartości, w: Analogia w filozofii, red. A. Maryniarczyk [i in.], Lublin 2005.
Kant I., Krytyka czystego rozumu, Warszawa 1957.
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, wyd. 3, Warszawa 1984.
Kiereś H., Wolność jako wartość a dobro wspólne, „Człowiek w Kulturze” 2002, 14. Krąpiec M.A., Byt i istota, Lublin 1994.
Krąpiec M.A., Człowiek i kultura, Lublin 2008.
Krąpiec M.A., Człowiek jako osoba, Lublin 2005.
Krąpiec M.A., Człowiek w kulturze, Lublin 1999.
Krąpiec M.A., Ja – człowiek, Lublin 1991.
Krąpiec M.A., Kultura, w: Powszechna encyklopedia filozofii red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 6, Lublin 2005.
Krąpiec M.A., Kultura, w: Powszechna encyklopedia filozofii red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 6, Lublin 2005.
Krąpiec M.A., Osoba, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 7, Lublin 2006.
Krąpiec M.A., Relacja, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 8, Lublin 2007.
Maryniarczyk A., Hierarchia bytów, w: Powszechna encyklopedia filozofii red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 4, Lublin 2003.
Maryniarczyk A., Na straży wspólnego dobra, w: U źródeł tożsamości kultury europejskiej, red. T. Rakowski, Lublin 1994, s. 94–97.
Rodziński A., Osoba i kultura, Warszawa 1985.
Rodziński A., Osoba. Moralność. Kultura, Lublin 1989.
Szewczyk J., O fenomenologii Edmunda Husserla, Warszawa 1987.
Św. Tomasz z Akwinu, Wykład Listu do Rzymian. Super Epistolam S. Pauli Apostoli ad Romanos, przekład i oprac. J. Salij, Poznań 1987.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
