AKSJOLOGIA LIBERALNEJ I KOMUNITARYSTYCZNEJ WIZJI SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO Z PERSPEKTYWY ALFREDA SCHÜTZA KONCEPCJI MOTYWÓW DZIAŁANIA
Wioletta Szymczak
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza aksjologicznych podstaw i celów zaangażowania społecznego w dwóch nurtach refleksji nad społeczeństwem obywatelskim: republikańskim i liberalnym. Artykuł zmierza do odpowiedzi na pytania: jakie wyobrażenie motywów kontekstowych i celowościowych działań obywatela wyłania się z dwóch koncepcji społeczeństwa obywatelskiego? Jakie wartości stanowiłyby konstytutywne elementy potencjalnych motywów odnoszących się do przeszłości oraz celów działania w omawianych nurtach? Jakie wartości wskazałby jako cele swego zaangażowania obywatel danego typu społeczeństwa? Analizę przeprowadzono w perspektywie i z zastosowaniem pojęć socjologii rozumiejącej, a w szczególności koncepcji motywów działania Alfreda Schütza. Uzupełniono ją zestawieniem ze specyfiką społeczeństw obywatelskich w krajach postkomunistycznych.
Słowa kluczowe:
społeczeństwo obywatelskie, motywy działania, aksjologiczne podstawy działania, socjologia rozumiejąca, próżnia aksjologicznaBibliografia
Blumer H., Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda, tłum. G. Woroniecka, Kraków 2007. de Tocqueville A., O demokracji w Ameryce, t. 1–2, przekł. B. Janicka, M. Król, Warszawa-Kraków 1996.
Dziubka K., Teoria demokratycznej obywatelskości – zarys problemu, w: Społeczeństwo obywatelskie, red. W. Bokajło, K. Dziubka, Wrocław 2001, s. 85–130. Galston W.A., Cele liberalizmu, tłum. A. Pawelec, Kraków-Warszawa 1999.
Gauthier D., Liberalne indywiduum, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 115–129.
Gawkowska A., Biorąc wspólnotę poważnie? Komunitarystyczne krytyki liberalizmu, Warszawa 2004.
Gebhard J., Michael Walzer: Radikaler Dissentier und demokratischer Sozialist, w: Freiheit, soziale Guter und Gerechtigkeit. Michaels Walzers Staats- und Gesellschaftsverständnis, hrsg. K.H. Nusser, Baden-Baden 2012, s. 31–56.
Gliński P., Idealna wizja polskiego sektora obywatelskiego. Jak mogłoby być i dlaczego tak nie jest?, „Trzeci Sektor” 2012 (wiosna), nr 26, s. 8–21.
Holmes S., Anatomia antyliberalizmu, Kraków-Warszawa 1998.
Kaiser A., Der Kommunitarismus und seine Rezeption in Deutschland, Göttingen 2008, s. 151–152.
Knoblauch H., Phänomenologische Soziologie, w: Handbuch Soziologische Theorien, Wiesbaden 2009, s. 299–322.
Kowalczyk S., Liberalizm i jego filozofia, Katowice 1995.
Krasnodębski Z., Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych, Warszawa 1986.
Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, tłum. A. Pawelec, Kraków-Warszawa 1998.
Macedo S., Cnoty liberalne, tłum. G. Łuczkiewicz, Kraków 1995.
MacIntyre A., Czy patriotyzm jest cnotą?, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 285–304.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty, tłum. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
MacIntyre A., Etyka i polityka, tłum. A. Chmielewski, Warszawa 2009.
Mandes S., Świat przeżywany w socjologii, Warszawa 2012.
Mariański J., Socjologia moralności, Lublin 2006.
Nowak S., System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne” 1979, nr 4, s. 155–172.
Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła, Wrocław 2004.
Sandel M.J., Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk,T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 71–90.
Schütz A., Fenomenologia i nauki społeczne, w: Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, red. Z. Krasnodębski, Warszawa 1989,
Schütz A., O wielości światów, tłum. B. Jabłońska, Kraków 2008.
Schütz A., Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, w: Kryzys i schizma 1. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, red. E. Mokrzycki, Warszawa 1984, s. 137–192.
Schütz A., Świat społeczny i teoria działania społecznego, w: Metodologiczne podstawy socjologii. Wybór tekstów, tłum. i red. P. Sztompka, Kraków 1980, s. 158. Siciński A., Europejskie społeczeństwo obywatelskie: instytucje i kultura, w: Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, red. P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Warszawa 2004, s. 15–24.
Steinert H., Die Reise nach Amerika, damals und heute. Tocquevilles Forschungsprogrammund kulturindustrielle Politik, „Berliner Journal für Soziologie” 2005, nr 4, s. 541–550.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa 2002.
Szacki J., Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Ani książę, ani kupiec, obywatel, red. J. Szacki, Kraków-Warszawa 1997, s. 56–57.
Szahaj A., Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarianami a „sprawa polska”, Warszawa 2000.
Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychosocjologiczna, Warszawa 1997.
Taylor Ch., Jak wiele wspólnoty potrzeba w demokracji, w: Wspólnotowość wobec wyzwań liberalizmu, red. T. Buksiński, Poznań 1995, s. 51–66.
Taylor Ch., Nieporozumienia wokół debaty liberalno-komunitariańskiej, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 37–69.
Tracz-Tryniecki M., Myśl polityczna i prawna Alexisa de Tocqueville, Kraków 2009. Walzer M., Komunitariańska krytyka liberalizmu, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 91–113.
Walzer M., Polityka i namiętność. O bardziej egalitarny liberalizm, przekł. H. Jankowska, Warszawa 2006.
Walzer M., Spór o społeczeństwo obywatelskie, w: Ani książę, ani kupiec, obywatel, red. J. Szacki, Kraków-Warszawa 1997, s. 84–106.
Wnuk-Lipiński E., Meandry formowania się społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowej i Wschodniej, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka” 2007, nr 1 (2), s. 13–14.
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2005.
Zemło M., Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej, Lublin 2003.
Ziółkowski M., Znaczenie, interakcja, rozumienie: studium z symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji socjologii humanistycznej, Warszawa 1981.
Ziółkowski M., Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Poznań 2000.
Znaniecki F., Fakty i przedmioty kulturowe, w: Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M.Kucia, Kraków 2006, s. 60–70.
Dziubka K., Teoria demokratycznej obywatelskości – zarys problemu, w: Społeczeństwo obywatelskie, red. W. Bokajło, K. Dziubka, Wrocław 2001, s. 85–130. Galston W.A., Cele liberalizmu, tłum. A. Pawelec, Kraków-Warszawa 1999.
Gauthier D., Liberalne indywiduum, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 115–129.
Gawkowska A., Biorąc wspólnotę poważnie? Komunitarystyczne krytyki liberalizmu, Warszawa 2004.
Gebhard J., Michael Walzer: Radikaler Dissentier und demokratischer Sozialist, w: Freiheit, soziale Guter und Gerechtigkeit. Michaels Walzers Staats- und Gesellschaftsverständnis, hrsg. K.H. Nusser, Baden-Baden 2012, s. 31–56.
Gliński P., Idealna wizja polskiego sektora obywatelskiego. Jak mogłoby być i dlaczego tak nie jest?, „Trzeci Sektor” 2012 (wiosna), nr 26, s. 8–21.
Holmes S., Anatomia antyliberalizmu, Kraków-Warszawa 1998.
Kaiser A., Der Kommunitarismus und seine Rezeption in Deutschland, Göttingen 2008, s. 151–152.
Knoblauch H., Phänomenologische Soziologie, w: Handbuch Soziologische Theorien, Wiesbaden 2009, s. 299–322.
Kowalczyk S., Liberalizm i jego filozofia, Katowice 1995.
Krasnodębski Z., Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych, Warszawa 1986.
Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, tłum. A. Pawelec, Kraków-Warszawa 1998.
Macedo S., Cnoty liberalne, tłum. G. Łuczkiewicz, Kraków 1995.
MacIntyre A., Czy patriotyzm jest cnotą?, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 285–304.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty, tłum. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
MacIntyre A., Etyka i polityka, tłum. A. Chmielewski, Warszawa 2009.
Mandes S., Świat przeżywany w socjologii, Warszawa 2012.
Mariański J., Socjologia moralności, Lublin 2006.
Nowak S., System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne” 1979, nr 4, s. 155–172.
Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła, Wrocław 2004.
Sandel M.J., Republika proceduralna i nieuwarunkowana jaźń, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk,T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 71–90.
Schütz A., Fenomenologia i nauki społeczne, w: Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, red. Z. Krasnodębski, Warszawa 1989,
Schütz A., O wielości światów, tłum. B. Jabłońska, Kraków 2008.
Schütz A., Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, w: Kryzys i schizma 1. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, red. E. Mokrzycki, Warszawa 1984, s. 137–192.
Schütz A., Świat społeczny i teoria działania społecznego, w: Metodologiczne podstawy socjologii. Wybór tekstów, tłum. i red. P. Sztompka, Kraków 1980, s. 158. Siciński A., Europejskie społeczeństwo obywatelskie: instytucje i kultura, w: Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, red. P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Warszawa 2004, s. 15–24.
Steinert H., Die Reise nach Amerika, damals und heute. Tocquevilles Forschungsprogrammund kulturindustrielle Politik, „Berliner Journal für Soziologie” 2005, nr 4, s. 541–550.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa 2002.
Szacki J., Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Ani książę, ani kupiec, obywatel, red. J. Szacki, Kraków-Warszawa 1997, s. 56–57.
Szahaj A., Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarianami a „sprawa polska”, Warszawa 2000.
Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychosocjologiczna, Warszawa 1997.
Taylor Ch., Jak wiele wspólnoty potrzeba w demokracji, w: Wspólnotowość wobec wyzwań liberalizmu, red. T. Buksiński, Poznań 1995, s. 51–66.
Taylor Ch., Nieporozumienia wokół debaty liberalno-komunitariańskiej, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 37–69.
Tracz-Tryniecki M., Myśl polityczna i prawna Alexisa de Tocqueville, Kraków 2009. Walzer M., Komunitariańska krytyka liberalizmu, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, tłum. P. Rymarczyk, T. Szubka, red. P. Śpiewak, Warszawa 2004, s. 91–113.
Walzer M., Polityka i namiętność. O bardziej egalitarny liberalizm, przekł. H. Jankowska, Warszawa 2006.
Walzer M., Spór o społeczeństwo obywatelskie, w: Ani książę, ani kupiec, obywatel, red. J. Szacki, Kraków-Warszawa 1997, s. 84–106.
Wnuk-Lipiński E., Meandry formowania się społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowej i Wschodniej, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka” 2007, nr 1 (2), s. 13–14.
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2005.
Zemło M., Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej, Lublin 2003.
Ziółkowski M., Znaczenie, interakcja, rozumienie: studium z symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji socjologii humanistycznej, Warszawa 1981.
Ziółkowski M., Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Poznań 2000.
Znaniecki F., Fakty i przedmioty kulturowe, w: Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M.Kucia, Kraków 2006, s. 60–70.
Szymczak, W. (2020). AKSJOLOGIA LIBERALNEJ I KOMUNITARYSTYCZNEJ WIZJI SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO Z PERSPEKTYWY ALFREDA SCHÜTZA KONCEPCJI MOTYWÓW DZIAŁANIA. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 57(4), 131–152. Pobrano z https://czasopisma.kul.pl/index.php/znkul/article/view/11473
Wioletta Szymczak
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
