Supremacja kozła ofiarnego w pracy socjalnej. Interpretacja roli ofiary w świetle antropologii René Girarda
Tomasz Adamczyk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8288-5783
Abstrakt
Artykuł przedstawia zjawisko supremacji kozła ofiarnego w świetle antropologii René Girarda. Francuski uczony opisywał mechanizmy radzenia sobie z kryzysami i mechanizmy kanalizujące przemoc w społeczeństwach pierwotnych. Jego koncepcja pozwala – w pewnym zakresie – na zrozumienie współczesnych zachowań jednostokowych i społecznych obejmujących działania przemocowe oraz proces kreowania kozłów ofiarnych. Część teoretyczną prowadzonych analiz dopełniają wnioski wypływające z doświadczeń praktyków, m.in. pracowników socjalnych, psychologów i terapeutów. Na ich podstawie opisano i zdefiniowano zjawisko supremacji kozłów ofiarnych, czyli odgrywania specyficznych ról związanych z czerpaniem korzyści materialnych i pozamaterialnych z sytuacji bycia ofiarą.
Słowa kluczowe:
kozioł ofiarny, praca socjalna, problemy społeczne, przemoc, René GirardBibliografia
Budzik S., Klucz do ludzkiej cywilizacji, rozm. przepr. M. Bilska, „Przewodnik Katolicki” 2021, nr 28, s. 17–20.
Budzik S., Dramat odkupienia. Kategorie dramatyczne w teologii na przykładzie R. Girarda, H.U. von Balthasara i R. Schwagera, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1997.
Domenach J.-M., Rene Girard – Hegel chrystianizmu, „Litearura na Świecie” 1983, nr 12, s. 309–317.
Girard R., Rzeczy ukryte od założenia świata, „Literatura na Świecie” 1984, nr 12, s. 74–182.
Girard R., Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
Girard R., Sacrum i przemoc, tłum. M. Plecińska, J. Pleciński, Wydawnictwo Brama, Poznań 1993.
Girard R., Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne, tłum. K. Kot, Wydawnictwo KR, Warszawa 2001.
Girard R., Widziałem szatana spadającego jak błyskawica, tłum. E. Burska, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2002.
Girard R., Początki kultury, tłum. M. Romanek, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
Kirwan M., Discovering Girard, Darton, Longman and Told, London 2004.
Romejko A., Teoria mimetyczno-ofiarnicza. Wprowadzenie do antropologii René Girarda, „Studia Gdańskie” 2002–2003, nr 15–16, s. 55–64.
Palaver W., René Girards mimetische Theorie. Im Kontext kulturtheoretischer und gesellschaftspolitischer Fragen, LIT Verlag, Wien 2004.
Pasterczyk P., Culture and Violence, „Roczniki Kulturoznawcze” 2013, nr 2, s. 41–72.
Pasterczyk P., Chrześcijaństwo w świetle antropologii René Girarda, „Roczniki Kulturoznawcze” 2022, nr 2, s. 7–10.
Pendel A., Transformation des Alltags. Sakramententheologie im Blickwinkel der Innsbrucker Dramatischen Theologie, LIT Verlag, Wien 2021.
Pospiszyl I., Patologie społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Scubla L., Paradoks ofiary u Rene Girarda, rozm. przepr. M. Grądzka-Holvoote, „Christianistas” 2017, nr 67–68, s. 116–137.
Strączek B., Podstawowe pojęcia i filozoficzne inspiracje antropologii René Girarda, ,,Kwartalnik Filozoficzny” 2015, nr 4, s. 83–103.
Strączek B., Konwersja w kulturze przemocy. Myśl antropologiczno-etyczna Rene Girarda, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019.
Urbańska A., Koncepcja mimesis Rene Girarda, „Etnografia Polska” 1997, nr 1–2, s. 21–45.
Woroniecka G., „Kozioł ofiarny” René Girarda w perspektywie poststrukturalnej, „Kultura Współczesna. Teoria, interpretacje, krytyka” 2002, nr 1–2, s. 37–50.
Woroniecka G., Syndrom kozła ofiarnego. Przemoc a struktury społeczne według R. Girarda, w: Agresja i przemoc w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, red. M. Machnik, Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej ,,Hosianum”, Olsztyn 2002, s. 141–158.
Zalewski C., Podstawy antropologii René Girarda, „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2007, nr 2, s. 95–119.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-8288-5783
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
