Poverty and the Poor in the Media Discourse in Poland: Compassion or Blame?

Magdalena Pokrzywa

Uniwersytet Rzeszowski , Polska
https://orcid.org/0000-0002-1546-2270


Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie w jaki sposób przedstawiane jest ubóstwo i osoby go doświadczające przez różne środki masowego przekazu (prasa, programy telewizyjne, itp.) w Polsce. Odwołując się do badań i analiz medialnych reprezentacji tego zjawiska starano się wyeksponować przypisywane mu przyczyny i wartościowanie. Dyskurs medialny na temat ubóstwa zarówno kształtuje, jak i powiela społeczne wyobrażenia o nim. Jest istotny, gdyż wpływa na sposób traktowania biednych przez współobywateli oraz polityki mające na celu minimalizację tego zjawiska. Można wyodrębnić dwa dominujące typy narracji środków masowego przekazu na temat biednych, jako: 1) zasługujących na wsparcie ze względu na zewnętrze w stosunku do nich czynniki losowe będące źródłem ich ubóstwa oraz 2) niezasługujących, którzy są sami winni swojej sytuacji materialnej ze względu na złe postawy, nawyki i dewiacyjne zachowania.

Słowa kluczowe:

ubóstwo, biedni, dyskurs medialny, media masowe

Bauman Z., Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, tłum. S. Obirek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2006.

Brady D., Theories of the Causes of Poverty, “Annual Review of Sociology” 2019, vol. 45, pp. 155–175. (Crossref)

Chauhan A., Foster J., Representations of Poverty in British Newspapers: A Case of ‘Othering’ the Threat?, “Journal of Community & Applied Social Psychology” 2014, vol. 24, no. 5, pp. 390–405. (Crossref)

Dobrołowicz J., Mediatyzacja współczesności a procesy socjalizacji i wychowania, “Paedagogia Christiana” 2014, vol. 34, no. 2, pp. 137–150. (Crossref)

Duda A., Medialne reprezentacje biedy, “Roczniki Kulturoznawcze” 2019, vol. 10, no. 4, pp. 5–43. (Crossref)

Fairclough N., Media Discourse, Hodder Education, London 1995.

Fairclough N., Mulderrig J., Wodak R., Critical Discourse Analysis, in: Discourse Studies. A Multidisciplinary Introduction, eds. T.A. van Dijk, SAGE, London 2011, pp. 357–378. (Crossref)

Fel S., Adamczyk T., Wstęp, in: Oblicza współczesnej biedy, eds. S. Fel, T. Adamczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015, pp. 7–11.

Frysztacki K., Rewizytując problem ubóstwa (odwołując się do tuzina głosów: jedenastu Amerykańskich i jednego Polskiego), “Zeszyty Pracy Socjalnej” 2022, vol. 24, no. 3, pp. 155–168. (Crossref)

Fursich E., Media and the Representation of Others, “International Social Science Journal” 2010, vol. 61, no. 199, pp. 113–130. (Crossref)

Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analiza prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2005.

Golinowska S., Uwagi o ubóstwie i jego zwalczaniu, “Polityka Społeczna” 1997, no. 1, pp. 3–4.

Górniak K., Praca w sytuacji ubóstwa – o pewnej nieoczywistości, “Władza sądzenia” 2017, vol. 11, pp. 73–86.

Grotowska-Leder J., Współczesne ubóstwo w perspektywie strukturalnej, in: Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, eds. J. Grotowska-Leder, E. Rokicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013, pp. 137–157. (Crossref)

Jędrych J., Biedny jako Inny. Stereotypizacja ubogiego na przykładzie wybranych programów telewizyjnych, in: Antropologia, media, komunikacja, eds. M. Czapiga, M. Rydlewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2019, pp. 83–92.

Kanasz T., Media masowe wobec biedy w Polsce, “Adeptus. Pismo humanistów” 2017, no. 10, pp. 1–17. (Crossref)

Kostecki M., Pokoleniowo reprodukowana odmienność kulturowa w dyskursie. Powracający spór o underclass i kulturę ubóstwa, in: Pokoleniowy potencjał polityki, eds. M. Mikołajczyk, A. Tasak, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warsaw 2021, pp. 339–350.

Kostecki M., Relacyjno-symboliczne aspekty ubóstwa w dyskursie politycznym na temat programu „Rodzina 500+”.Przypadek tygodnika „Newsweek Polska”, “Studia Politologica” 2018, vol. 20, no. 274, pp. 26–42. (Crossref)

Kozek W., Koncepcje walki z biedą jako podstawa analizy, in: Utrzymać się na powierzchni. O walce z biedą w pięciu krajach europejskich w perspektywie indywidualnego sprawstwa, eds. W. Kozek, J. Kubisa, M. Zieleńska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warsaw 2017, pp. 27–53.

Kudlińska I., Stygmatyzacja społeczna jako strategia dyskursywna biedy i jej rola w procesie wykluczenia społecznego, “Kultura i Społeczeństwo” 2012, no. 1, pp. 175–189. (Crossref)

Lepianka D., Images of Poverty in a Selection of the Polish Daily Press, “Current Sociology” 2015, vol. 63, no. 7, p. 1–18. (Crossref)

Lisowska-Magdziarz M., Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.

Lisowska-Magdziarz M., Reprezentacje biedy i wykluczenia społecznego w tabloidach i mediach głównego nurtu, “Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, no. 1, pp. 33–54. (Crossref)

Lisowska-Magdziarz M., Ubóstwo jako problem estetyczny: medialne reprezentacje polskiej “underclass”, “Kultura Współczesna” 2018, vol. 103, no. 4, pp. 57–69.

Lister R., Bieda, tłum. A. Stanaszek, Wydawnictwo Sic!, Warsaw 2007.

Loewe I., Dyskurs medialny – przegląd stanowisk badawczych, “Forum Lingwistyczne” 2014, no. 1, pp. 9–16.

Lugo-Ocando J., Poverty in the News Media: Continuities, Ruptures, and Change in the Reporting Socioeconomic Inequality, “Sociology Compass” 2019, vol. 13, no. 7, pp. 1–10. (Crossref)

Łukaszewska J., Żołędowski C., Kultura czy struktura – dyskurs teorii i spory doktrynalne o przyczyny ubóstwa, in: Ubóstwo i wykluczenie społeczne – perspektywa poznawcza, eds. R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss, Dom Wydawniczy Elipsa, Warsaw 2010, pp. 73–85.

Misturelli F., Heffernan C., What is poverty? A Diachronic Exploration of the Discourse on Poverty from the 1970s to the 2000s, “The European Journal of Development Research” 2008, vol. 20, no. 4, pp. 666–684. (Crossref)

Piotrowski A., Tożsamość zbiorowa jako temat dyskursu polityki, in: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, eds. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warsaw 2010, pp. 185–222.

Pollok A., Metody analizy ekonomicznej zjawiska ubóstwa, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002, vol. 64, no. 4, pp. 149–171.

Tarkowska E., Wprowadzenie, in: Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego, ed. E. Tarkowska, Wydawnictwo IFiS PAN, Warsaw 2013, pp. 9–48.

Tarkowska E., Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce, Wydawnictwo „Typografika”, Warsaw 2000. van Dijk T., Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2001.

Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2021r., GUS, Warsaw 2022.

Zaworska-Nikoniuk D., Medialne (re)prezentacje biedy i bogactwa w programie rozrywkowym: „Biedny dom – bogaty dom” emitowanym w Polsat Cafe – perspektywa badań pedagogicznych, “Wychowanie w Rodzinie” 2022, vol. 27, no. 2, pp. 377–394.


Opublikowane
30.06.2023


Pokrzywa, M. (2023). Poverty and the Poor in the Media Discourse in Poland: Compassion or Blame?. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 66(2), 31–44. https://doi.org/10.31743/znkul.15508

Magdalena Pokrzywa  mpokrzywa@ur.edu.pl
Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0002-1546-2270



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości. 

Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.