Narcyzm a autodeklaracja religijna i wartości. Czy istnieją przesłanki empiryczne za powiązaniem tych aspektów?
Abstrakt
W artykule została podjęta próba poszukiwania powiązań pomiędzy narcyzmem – operacjonalizowanym w modelu NARC – a autodeklaracją religijną i preferowanymi wartościami. Projekt badań powstał na podstawie analizy dostępnych danych teoretycznych i wyników badań empirycznych. Badanie zostało przeprowadzone na próbie 122 młodych osób. Uzyskane wyniki potwierdziły hipotezy dotyczące powiązań pomiędzy narcyzmem a autodeklaracją religijną oraz pewne powiązania z preferowanymi wartościami. Badane osoby różniły się w zakresie preferowanych wartości – zarówno tych, które uważali za najważniejsze dla siebie, jak i tych, które kategoryzowali jako najmniej ważne, w zależności od charakterystyki jakości narcyzmu: narcystyczna rywalizacja lub narcystyczny podziw.
Słowa kluczowe:
narcystyczna rywalizacja, narcystyczny podziw, autodeklaracja religijna, wartościBibliografia
Anello K., Lannin D.G., Hermann A.D., The Values of Narcissistic Grandiosity and Vulnerability, „Personality and Individual Differences” 2019, t. 150, artykuł 109478, https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.06.021. (Crossref)
Back M.D., Kufner A.C.P., Dufner M., Gerlach T.M., Rauthmann J.F., Denissen J.J.A., Narcissistic Admiration and Rivalry: Disentangling the Bright and Bark Sides of Narcissism, „Journal of Personality and Social Psychology” 2013, nr 6 (105), s. 1013–1037, https://doi.org/10.1037/a0034431. (Crossref)
Buzdar M.A., Haq Tariq R.U., Jalal H., Nadeem M., Does Religiosity Reduce Narcissistic Personality Disorder? Examining the Case of Muslim University Students, „Journal of Religion and Health” 2019, t. 58, s. 1463–1470. (Crossref)
Campbell W.K., Campbell S.M., On the Self-Regulatory Dynamics Created by the Peculiar Benefits and Costs of Narcissism: A Contextual Reinforcement Model and Examination of Leadership, „Self and Identity” 2009, nr 8 (2), s. 214–232, https://doi.org/10.1080/15298860802505129. (Crossref)
Daghigh A., DeShong H.L., Daghigh V., Niazi M., Titus C.E., Exploring the Relation Between Religiosity and Narcissism in an Iranian Sample, „Personality and Individual Differences” 2019, t. 139, s. 96–101, https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.10.040. (Crossref)
Fijewska M., Fijewski P., Nieobecni. Jak powrócić do doświadczania swojego życia, Wydawnictwo Charaktery, Kielce 2018.
Freud A., Ego i mechanizmy obronne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Freud Z., Wstęp do psychoanalizy, PWN, Warszawa 1984.
Fromm E., O byciu człowiekiem, Wydawnictwo Vis-à-Vis/Etiuda, Kraków 2013.
Fromm E., Serce człowieka. Jego niezwykła zdolność do dobra i zła, Wydawnictwo Vis-à-Vis/Etiuda, Warszawa–Wrocław 2015.
Hermann A.D., Fuller R.C., Grandiose Narcissism and Religiostiy, w: Handbook of Trait Narcissism, red. A.D. Hermann, A.B. Brunell, J.D. Foster, Springer, Cham 2018, s. 379–387, https://doi.org/10.1007/978-3-319-92171-6_41. (Crossref)
Jagieła J., Narcystyczna szkoła. O psychologicznej rzeczywistości szkoły, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2007.
Jankowski P.J., Hall E.L., Sandage S.J., Dumitrascu N., Religious Leaders’ Well-Being: Protective Influences for Humility and Differentiation Against Narcissism, „Spirituality in Clinical Practice” 2022, nr 9 (2), s. 103–113, https://doi.org/10.1037/scp0000265. (Crossref)
Jarantowska-Daczkus M., System wartości młodzieży licealnej w rzeczywistości globalizującego się świata, Poznań 2023, s. 250 (mps rozprawy doktorskiej w Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/9b87d9a0-e432-43be-b774-76fbcb251c2d/content (dostęp: 24.07.2023).
Johnson S.M., Style charakteru, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2022.
Kämmerle M., Unterrainer H.-F., Dahmen-Wassenberg P., Fink A, Kapfhammer H.-P., Dimensions of Religious/Spiritual Well-Being and the Dark Triad of Personality, „Psychopathology” 2014, t. 47, s. 297–302, https://doi.org/10.1159/000358563. (Crossref)
Kernberg O., Severe Personality Disorders, Yale University, New Haven 1984.
Kohut H., Introspection, Empathy and the Semicircle of Mental Health, „International Journal of Psychoanalysis” 1983, nr 63, s. 395–408.
Kohut H., Thought on Narcissism and Narcistic Rage, „The Psychoanalytic Studies of the Child” 1972, nr 27, s. 360–400. (Crossref)
Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5, red. P. Gałecki, M. Pilecki, J. Rymaszewska, A. Szulc, S. Sidorowicz, J. Wciórka, Edra Urban & Partner, Wrocław 2023.
Lasch C., Kultura narcyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa 2015.
Lee Y., Ratchford J.L., Ming M.S., Al-Kire R.L., Glanzer P.L., Dougherty K.D., Schnitker S.A., A Person-Centered Approach to the Dark Triad Traits and Religiousness: Examining Differences in Intellectual Humility, Prosociality, and Mental Health in U.S. College Students, „Psychology of Religion and Spirituality” 2022, Advance online publication, https://doi.org/10.1037/rel0000486. (Crossref)
Łowicki P., Zajenkowski M., No Empathy for People nor for God: The Relationship Between the Dark Triad, Religiosity and Empathy, „Personality and Individual Differences” 2016, t. 115, s. 169–173, https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.02.012. (Crossref)
Maxwell K., Donnellan M.B., Hopwood Ch.J, Ackerman R.A., The Two Faces of Narcissus? An Empirical Comparison of the Narcissistic Personality Inventory and the Pathological Narcissism Inventory, „Personality and Individual Differences” 2011, nr 5 (50), s. 577–582, https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.11.031. (Crossref)
McCrae R.R., Costa P.T., Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
Morf C.C., Rhodewalt F., Unraveling the Paradoxes of Narcissism: a Dynamics Self-Regulatory Processing Model, „Psychology Inquiry” 2001, nr 12 (4), s. 177–196, https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1204_1. (Crossref)
Nowak B., Brzóska P., Piotrowski J., Żemojtel-Piotrowska M., Narcissism and Personal Values: Investigation into Agentic, Antagonistic, Communal and Neurotic Facets of Narcissism, „Personality and Individual Differences” 2022, t. 184, artykuł 111167, https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111167. (Crossref)
Pospiszyl K., Zygmunt Freud człowiek i dzieło, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
Rogoza R., Rogoza M., Wyszyńska P., Polska adaptacja modelu narcystycznego podziwu i rywalizacji, „Polskie Forum Psychologiczne” 2016, nr 3 (21), s. 410–431, https://doi.org/10.14656/PFP20160306.
Szczukiewicz P., Narcyzm w diagnozie i terapii psychologicznej, Pedagogika. Badania, dyskusje, otwarcia, zeszyt 7 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna, Kielce Oficyna Wydawnicza Staropolskiej Szkoły Wyższej w Kielcach, Kielce 2016, s. 85–96.
Szpunar M., Od narcyzmu jednostki do narcyzmu kultury, „Kultura – media – teologia” 2014, nr 18, s. 106–116.
Wielecki K., Narcyzm, podmiotowość, demokracja, w: Wybrane problemy demokracji i podmiotowości, red. K. Wielecki, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2011, s. 42–55.
Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0000-0002-9405-9040
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Teksty opublikowane w tomach 3/2018 - 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Od tomu 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
