The most beautiful man of the generation. “Evangelical positivism” of saint Brother Albert (and Jakub A. Malik)? Few remarks

Sylwia Karpowicz-Słowikowska




Abstract

Adam Chmielowski (Saint Brother Albert) by Jakub A. Malik, and previously, Adolf Nowaczyński was interpreted as the materialization of the “evangelical positivist” model. The term, coined by Adam Grzymała-Siedlecki for the study of BolesławPrus, became not only a term which, in literary science, repeatedly served as a formula for positivists’ views on religion, but also turned out to be a knot for research interests of Malik, a knot connecting it in a broadly understood humanistic perspective with with Stanisław Fita and the author of the novel The doll.

Keywords:

Adam Chmielowski, Jakub A. Malik, Adolf Nowaczyński, Bolesław Prus, Stanisław Fita, “evangelical positivism”, searching of religion

BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA
Fita S., „Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, „Roczniki Humanistyczne” 1987 [druk 1991], z. 1, s. 5-42.
Fita S., Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, [w:] Proza polska w kręgu religijnych inspiracji, pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej, K. Dybciaka, Lublin 1993, s. 159-201.
Fita S., „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie, Lublin 2008.
Fita S., [rec. A. Nowaczyński, Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia, Lublin 1991], „Zeszyty Naukowe KUL” 1999, nr 3−4, s. 211.
Grzymała-Siedlecki A., Bolesław Prus, „Czas” 1912, nr 230.
Malik J.A., De mortuisaut nihil aut bene... Wspomnienie Adama Grzymały-Siedleckiego o Adolfie Nowaczyńskim, „Ruch Literacki" 1998 nr 6, s. 791-799.
Malik J.A., Adam Grzymała-Siedlecki: „Ostatnie lata Nowaczyńskiego”, do druku podał i komentarzem opatrzył J. A. Malik, „Ruch Literacki" 1998 nr 6, s. 799-808.
Malik J.A., Spiżowy Adam. Nowaczyński wobec legendy Mickiewicza. Impresja bez pretensji, „Roczniki Humanistyczne" 1998 z. 1, s. 89-104.
Malik J.A., Klasztorek na Poselskiej. Stanisław Wyspiański we wspomnieniach i uwagach Adolfa Nowaczyńskiego. Rekonstrukcja, „Ethos" 1999 nr 4 (48), s. 21-28.
Malik J.A., Żyjmy Świętochowskim. Odnalezione ideały Adolfa Nowaczyńskiego. Notatki, [w:] „Poznańskie Studia Polonistyczne" t. 7: Czytanie pozytywizmu, Poznań 2000, s. 47-65.
Malik J.A., Ateny i Abdera. Mieszczańskość i filisterstwo w młodopolskiej twórczości Adolfa Nowaczyńskiego. Parerga i komentarze do lektury „Nowych Aten", [w:] Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze polskiej II połowy XIX wieku, pod red. E. Ihnatowicz, Warszawa 2000, s. 123-134.
Malik J.A., „Berlin-Kraków, dzień jazdy". Zapomniany list Adolfa Nowaczyńskiego do Stanisława Przybyszewskiego, „Pamiętnik Literacki" 2000 z. 4, s. 187-196.
Malik J.A., Listy z życia cyganerii. Biografia Adolfa Nowaczyńskiego w listach (wyczytana). Rekonesans, [w:] Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, pod red. J. Sztachelskiej i E. Dąbrowicz, Białystok 2000, s. 461-474.
Malik J.A., Dwór a sprawa młodopolska. Nowaczyński, cyganeria i tzw. kultura ziemiańska. Dziesięć obserwacji, [w:] Dworki - pejzaże – konie, pod red. K. Stępnika, Lublin 2002, s. 93-101.
Malik J.A., Adolf Nowaczyński. Między modernizmem a pozytywizmem, Lublin 2002.
Malik J.A., Nowaczyński Adolf, [hasło w:] Słownik badaczy literatury polskiej, pod red. J. Starnawskiego, t. 6, Łódź 2003, s. 202-208.
Malik J.A.,Odmiany życia. Ewolucja biografii twórczej na przykładzie Adolfa Nowaczyńskiego. Próba rekonstrukcji, „Studia Słowianoznawcze" [Piotrków Trybunalski], t. 4: 2003, s. 79-92.
Malik J.A., Dwa miłosierdzia. O „Miłosierdziu gminy" Marii Konopnickiej i „Miłosierdziu ludzkim" Adolfa Nowaczyńskiego. Parerga do lektury, [w:] Ludzie - rzeczy - obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej, pod red. T. Budrewicza i Z. Fałtynowicza, Suwałki 2004, s. 239-249.
Malik J.A.,Adolf Nowaczyński, [w:] Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 7.: Młoda Polska, cz. 2, r. 17. Bochnia-Kraków-Warszawa 2004, s. 147-162.
Malik J.A., Biografie. Adolf Nowaczyński, [w:] Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 7: Młoda Polska, cz. 2, r. 23, Bochnia-Kraków-Warszawa 2004, s. 377-379.
Malik J.A., Drożdże i superfosfat. Problemy „żydowskie" Adolfa Nowaczyńskiego, [w:] Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, pod red. G. Borkowskiej, M. Rudkowskiej, Warszawa 2004, s. 371-380.
Malik J.A., Miecz i gałązka konwalii. Portret Mikołaja Kopernika w dramacie Adolfa Nowaczyńskiego „Cezar i człowiek". (Między dramatem a poezją), [w:] Poezja i astronomia, pod red. B. Burdzieja i G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006, s. 235-245, [druk III 2007].
Malik J.A., O dramacie z przeszłości. Projekt historiozoficzny Adolfa Nowaczyńskiego. Główne założenia, [w:] Dramat w historii, historia w dramacie, pod red. K. Latawiec, R. Stachury-Lupy, J. Waligóry, Kraków 2009, s. 162-169.
Malik J.A.,Święte w życiu dni. Teoria i praktyka galicyjskiego świętowania w twórczości satyrycznej Adolfa Nowaczyńskiego. Opis, [w:] Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy, pod red. T. Budrewicza, P. Bukowskiego, R. Stachury-Lupy, Żarnowiec 2010, s. 43-55.
Malik J.A.,Wielka Polska i Wielkopolska. Adolfa Nowaczyńskiego projekt mikronacjonalizmu. Prolegomena, [w:] Nacjonalizm polski do 1939 roku. Wizje kultury polskiej i europejskiej, pod red. K. Stępnika, M. Gabryś, Lublin 2011, s. 263-271.
J. A. Malik, Maleski, Patkiewicz i ten trzeci. Warszawscy studenci drugiej połowy XIX wieku. Notatki na marginesach „Lalki", [w:] Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, pod red. J. A. Malika i E. Paczoskiej. Lublin 2003, s. 33-71.
Malik J.A., Cuda epoki. Bolesław Prus o wynalazkach, technice i cywilizacji. Przegląd, [w:] Bolesław Prus: Pisarz - Publicysta - Myśliciel, pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, S. Fity, Lublin 2003, s. 397-405.
Malik J.A., Na początku był sklep... Klucz do „Lalki", czyli o lubelskich realiach powieści. Dopiski. „Roczniki Humanistyczne" 2005, t. 5, z. 1, s. 51-80.
Malik J.A., „Lalka". Historie z różnych światów. Lublin 2005; tenże, Widok z góry Nebo. Jak jeszcze można czytać „Lalkę". Szkic z metodologii nieortodoksyjnej, „Nawias" [Płock] 2006 nr 5, s. 89-97.
Malik J.A., Entuzjazm i zblazowanie. Julian Ochocki - człowiek czasu wyczerpania. Rozpoznanie, [w:] Świat „Lalki". 15 studiów, pod red. J. A. Malika, Lublin 2005, s. 217-251 [druk III 2006],
Malik J.A., Podróżować jest bosko? Prolegomena do filozofii podróży Bolesława Prusa. 8 wskazówek, „Nawias" [Płock] 2008, nr 7, s. 88-98.
Malik J.A., Dawca dobrych czynów. Droga kenozy w noweli Bolesława Prusa „Z żywotów świętych". Odczytywanie znaków, [w:] Czterdzieści i cztery studia ofiarowane profesorowi Marianowi Maciejewskiemu, pod red. D. Seweryna, W. Kaczmarka i A. Seweryn. Lublin 2008, s. 111-134.
Malik J.A., Ogniste znaki Przedwiecznego. Szyfry transcendencji w noweli Bolesława Prusa „Z legend dawnego Egiptu". Próba odkodowania, [w:] Poszukiwanie świadectw. Szkice o problematyce religijnej w literaturze II połowy XIX i początku XX wieku, pod red. J. A. Malika, Lublin 2008, s. 49-65.
Malik J.A, ,Jerozolima wyśniona. Modernizowanie się poglądów Bolesława Prusa na tzw. kwestię żydowską. Re-wizja, [w:] Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, pod red. J. A. Malika, Lublin 2009, s. 115-132.
Malik J.A., Sen o Syjonie. Projekt państwa żydowskiego w noweli Bolesława Prusa „Sen Jakuba". Sześć uwag, „Roczniki Humanistyczne" 2007, z. 1, s. 299-311 [druk II 2009].
Malik J.A., Rower to filozof. Bolesława Prusa filozofia podróży. Poszukiwanie tras, [w:] Podróż i literatura 1864-1918, pod red. E. Ihnatowicz, Warszawa 2008, s. 140-150; [druk VI 2009].
Malik J.A., Jak pachnie w świecie „Lalki"? Świat zapachów w uniwersum powieści realistycznej. Studium osmologiczne, [w:] Album gdańskie. Prace ofiarowane Profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej, pod red. J. Daty i B. Oleksowicza, Gdańsk 2009, s. 489-497.
Malik J.A., Transitus. Doświadczenie wiary Stanisława Wokulskiego. Relacja z podróży, [w:] Poetyka i semantyka doświadczeń religijnych w literaturze, pod red. A. Bielak, P. Nowaczyńskiego, Lublin 2011, s. 75-93.
Malik J.A., Minclowie, [w:] Leksykon „Lalki", pod red. A. Bąbel i A. Kowalczykowej, Warszawa 2011, s. 85-86; tenże, Studenci, [w:] Leksykon „Lalki", pod red. A. Bąbel i A. Kowalczykowej, Warszawa 2011, s. 160-162.
Malik J.A., Prosta historia. Realne i metafizyczne w noweli Bolesława Prusa "Pojednani". Próba egzegezy, [w:] Ostać się wobec chaosu. Prace ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Lewandowskiemu, pod red. R. Okulicz-Kozaryna, M. Bourkane, Poznań 2013, s. 183-200.
Malik J.A.Po co Prusowi metoda kerygmatyczna? Prolegomena (z nadmiarem przypisów), [w:] Interpretacja kerygmatyczna. Doświadczenia - re-wizje - perspektywy, pod red. J. Borowskiego, E. Fiały, I. Piekarskiego, Lublin 2014, s. 305-314.
Malik J.A., Przeżyć „Lalkę", [w:] Program spektaklu „Lalka", Teatr Polski Bielsko-Biała, reż. A. Groszyńska, adapt. A. Pałyga, Bielsko-Biała 2015, s. 3-6.
Malik J.A., Czytanie Maciejewskiego. Próba kerygmatycznej interpretacji "Lalki" Bolesława Prusa. (Re)Konstrukcja, „Roczniki Humanistyczne" 2015, z. 1, s. 23-40; tenże, Leon, Oleś i ciotka Domicela. Udział braci Głowackich w powstaniu styczniowym. (Rekonstrukcje i domysły), [w:] Rok 1863 w kilku odsłonach, pod red. E. Niebelskiego, Lublin 2016, s. 77-89.
Malik J.A.., Najpiękniejszy człowiek pokolenia. Brata Alberta „pozytywizm ewangeliczny"? 10 uwag, [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863−1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006, s. 416-427.
Malik J.A., Portretowanie świętego. Wspomnienie Leona Wyczółkowskiego o św. Bracie Albercie - Adamie Chmielowskim, [w:] Józef Weyssenhoff i Leon Wyczółkowski, red. M. Gabryś, K. Stępnik, Lublin 2008, s. 236-243.
Malik J.A, Hagiologia i hagiografia według Jana Pawła II, [w:] Karol Wojtyła - Jan Paweł II: artysta słowa, pod red. M. Ołdakowskiej-Kuflowej, W. Kaczmarka, Lublin 2015, s. 215-235.
Nowaczyński A., Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia. Brat Albert, wstęp, oprac., komentarze J. A. Malik, Lublin 1999.
Turowicz J., Czy Nowaczyński jest katolickim pisarzem. Nagroda „Prosto z mostu”, Głos Narodu” 1939 nr 78.

Published
2020-10-13


Karpowicz-Słowikowska, S. (2020). Najpiękniejszy człowiek pokolenia. Świętego Brata Alberta (i Jakuba A. Malika) „pozytywizm ewangeliczny”? Garść uwag. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(2), 193–203. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.2.193-203

Sylwia Karpowicz-Słowikowska  sylwia.karpowicz@ug.edu.pl



License

This is an open access journal.

Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence

The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence

For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.