Najpiękniejszy człowiek pokolenia. Świętego Brata Alberta (i Jakuba A. Malika) „pozytywizm ewangeliczny”? Garść uwag

Sylwia Karpowicz-Słowikowska




Abstrakt

Postać Adama Chmielowskiego (świętego Brata Alberta) przez Jakuba A. Malika, a wcześniej Adolfa Nowaczyńskiego interpretowana był jako materializacja modelu „pozytywisty ewangelicznego”. Termin ten, ukuty przez Adama Grzymałę-Siedleckiego na potrzeby studium o Bolesławie Prusie, stał się nie tylko pojęciem, które w literaturoznawstwie wielokrotnie posłużyło za formułę określającą stosunek pozytywistów do kwestii religii, ale również okazało się węzłem zainteresowań badawczych Malika, węzłem łączącym go w szeroko rozumianej perspektywie humanistycznej ze Stanisławem Fitą i autorem Lalki.

Słowa kluczowe:

Adam Chmielowski, Jakub A. Malik, Adolf Nowaczyński, Bolesław Prus, Stanisław Fita, „pozytywizm ewangeliczny”, poszukiwanie religii



BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA
Fita S., „Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, „Roczniki Humanistyczne” 1987 [druk 1991], z. 1, s. 5-42.
Fita S., Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa, [w:] Proza polska w kręgu religijnych inspiracji, pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej, K. Dybciaka, Lublin 1993, s. 159-201.
Fita S., „Pozytywista ewangeliczny”. Studia o Bolesławie Prusie, Lublin 2008.
Fita S., [rec. A. Nowaczyński, Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia, Lublin 1991], „Zeszyty Naukowe KUL” 1999, nr 3−4, s. 211.
Grzymała-Siedlecki A., Bolesław Prus, „Czas” 1912, nr 230.
Malik J.A., De mortuisaut nihil aut bene... Wspomnienie Adama Grzymały-Siedleckiego o Adolfie Nowaczyńskim, „Ruch Literacki" 1998 nr 6, s. 791-799.
Malik J.A., Adam Grzymała-Siedlecki: „Ostatnie lata Nowaczyńskiego”, do druku podał i komentarzem opatrzył J. A. Malik, „Ruch Literacki" 1998 nr 6, s. 799-808.
Malik J.A., Spiżowy Adam. Nowaczyński wobec legendy Mickiewicza. Impresja bez pretensji, „Roczniki Humanistyczne" 1998 z. 1, s. 89-104.
Malik J.A., Klasztorek na Poselskiej. Stanisław Wyspiański we wspomnieniach i uwagach Adolfa Nowaczyńskiego. Rekonstrukcja, „Ethos" 1999 nr 4 (48), s. 21-28.
Malik J.A., Żyjmy Świętochowskim. Odnalezione ideały Adolfa Nowaczyńskiego. Notatki, [w:] „Poznańskie Studia Polonistyczne" t. 7: Czytanie pozytywizmu, Poznań 2000, s. 47-65.
Malik J.A., Ateny i Abdera. Mieszczańskość i filisterstwo w młodopolskiej twórczości Adolfa Nowaczyńskiego. Parerga i komentarze do lektury „Nowych Aten", [w:] Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze polskiej II połowy XIX wieku, pod red. E. Ihnatowicz, Warszawa 2000, s. 123-134.
Malik J.A., „Berlin-Kraków, dzień jazdy". Zapomniany list Adolfa Nowaczyńskiego do Stanisława Przybyszewskiego, „Pamiętnik Literacki" 2000 z. 4, s. 187-196.
Malik J.A., Listy z życia cyganerii. Biografia Adolfa Nowaczyńskiego w listach (wyczytana). Rekonesans, [w:] Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, pod red. J. Sztachelskiej i E. Dąbrowicz, Białystok 2000, s. 461-474.
Malik J.A., Dwór a sprawa młodopolska. Nowaczyński, cyganeria i tzw. kultura ziemiańska. Dziesięć obserwacji, [w:] Dworki - pejzaże – konie, pod red. K. Stępnika, Lublin 2002, s. 93-101.
Malik J.A., Adolf Nowaczyński. Między modernizmem a pozytywizmem, Lublin 2002.
Malik J.A., Nowaczyński Adolf, [hasło w:] Słownik badaczy literatury polskiej, pod red. J. Starnawskiego, t. 6, Łódź 2003, s. 202-208.
Malik J.A.,Odmiany życia. Ewolucja biografii twórczej na przykładzie Adolfa Nowaczyńskiego. Próba rekonstrukcji, „Studia Słowianoznawcze" [Piotrków Trybunalski], t. 4: 2003, s. 79-92.
Malik J.A., Dwa miłosierdzia. O „Miłosierdziu gminy" Marii Konopnickiej i „Miłosierdziu ludzkim" Adolfa Nowaczyńskiego. Parerga do lektury, [w:] Ludzie - rzeczy - obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej, pod red. T. Budrewicza i Z. Fałtynowicza, Suwałki 2004, s. 239-249.
Malik J.A.,Adolf Nowaczyński, [w:] Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 7.: Młoda Polska, cz. 2, r. 17. Bochnia-Kraków-Warszawa 2004, s. 147-162.
Malik J.A., Biografie. Adolf Nowaczyński, [w:] Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 7: Młoda Polska, cz. 2, r. 23, Bochnia-Kraków-Warszawa 2004, s. 377-379.
Malik J.A., Drożdże i superfosfat. Problemy „żydowskie" Adolfa Nowaczyńskiego, [w:] Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, pod red. G. Borkowskiej, M. Rudkowskiej, Warszawa 2004, s. 371-380.
Malik J.A., Miecz i gałązka konwalii. Portret Mikołaja Kopernika w dramacie Adolfa Nowaczyńskiego „Cezar i człowiek". (Między dramatem a poezją), [w:] Poezja i astronomia, pod red. B. Burdzieja i G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006, s. 235-245, [druk III 2007].
Malik J.A., O dramacie z przeszłości. Projekt historiozoficzny Adolfa Nowaczyńskiego. Główne założenia, [w:] Dramat w historii, historia w dramacie, pod red. K. Latawiec, R. Stachury-Lupy, J. Waligóry, Kraków 2009, s. 162-169.
Malik J.A.,Święte w życiu dni. Teoria i praktyka galicyjskiego świętowania w twórczości satyrycznej Adolfa Nowaczyńskiego. Opis, [w:] Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy, pod red. T. Budrewicza, P. Bukowskiego, R. Stachury-Lupy, Żarnowiec 2010, s. 43-55.
Malik J.A.,Wielka Polska i Wielkopolska. Adolfa Nowaczyńskiego projekt mikronacjonalizmu. Prolegomena, [w:] Nacjonalizm polski do 1939 roku. Wizje kultury polskiej i europejskiej, pod red. K. Stępnika, M. Gabryś, Lublin 2011, s. 263-271.
J. A. Malik, Maleski, Patkiewicz i ten trzeci. Warszawscy studenci drugiej połowy XIX wieku. Notatki na marginesach „Lalki", [w:] Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, pod red. J. A. Malika i E. Paczoskiej. Lublin 2003, s. 33-71.
Malik J.A., Cuda epoki. Bolesław Prus o wynalazkach, technice i cywilizacji. Przegląd, [w:] Bolesław Prus: Pisarz - Publicysta - Myśliciel, pod red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, S. Fity, Lublin 2003, s. 397-405.
Malik J.A., Na początku był sklep... Klucz do „Lalki", czyli o lubelskich realiach powieści. Dopiski. „Roczniki Humanistyczne" 2005, t. 5, z. 1, s. 51-80.
Malik J.A., „Lalka". Historie z różnych światów. Lublin 2005; tenże, Widok z góry Nebo. Jak jeszcze można czytać „Lalkę". Szkic z metodologii nieortodoksyjnej, „Nawias" [Płock] 2006 nr 5, s. 89-97.
Malik J.A., Entuzjazm i zblazowanie. Julian Ochocki - człowiek czasu wyczerpania. Rozpoznanie, [w:] Świat „Lalki". 15 studiów, pod red. J. A. Malika, Lublin 2005, s. 217-251 [druk III 2006],
Malik J.A., Podróżować jest bosko? Prolegomena do filozofii podróży Bolesława Prusa. 8 wskazówek, „Nawias" [Płock] 2008, nr 7, s. 88-98.
Malik J.A., Dawca dobrych czynów. Droga kenozy w noweli Bolesława Prusa „Z żywotów świętych". Odczytywanie znaków, [w:] Czterdzieści i cztery studia ofiarowane profesorowi Marianowi Maciejewskiemu, pod red. D. Seweryna, W. Kaczmarka i A. Seweryn. Lublin 2008, s. 111-134.
Malik J.A., Ogniste znaki Przedwiecznego. Szyfry transcendencji w noweli Bolesława Prusa „Z legend dawnego Egiptu". Próba odkodowania, [w:] Poszukiwanie świadectw. Szkice o problematyce religijnej w literaturze II połowy XIX i początku XX wieku, pod red. J. A. Malika, Lublin 2008, s. 49-65.
Malik J.A, ,Jerozolima wyśniona. Modernizowanie się poglądów Bolesława Prusa na tzw. kwestię żydowską. Re-wizja, [w:] Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, pod red. J. A. Malika, Lublin 2009, s. 115-132.
Malik J.A., Sen o Syjonie. Projekt państwa żydowskiego w noweli Bolesława Prusa „Sen Jakuba". Sześć uwag, „Roczniki Humanistyczne" 2007, z. 1, s. 299-311 [druk II 2009].
Malik J.A., Rower to filozof. Bolesława Prusa filozofia podróży. Poszukiwanie tras, [w:] Podróż i literatura 1864-1918, pod red. E. Ihnatowicz, Warszawa 2008, s. 140-150; [druk VI 2009].
Malik J.A., Jak pachnie w świecie „Lalki"? Świat zapachów w uniwersum powieści realistycznej. Studium osmologiczne, [w:] Album gdańskie. Prace ofiarowane Profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej, pod red. J. Daty i B. Oleksowicza, Gdańsk 2009, s. 489-497.
Malik J.A., Transitus. Doświadczenie wiary Stanisława Wokulskiego. Relacja z podróży, [w:] Poetyka i semantyka doświadczeń religijnych w literaturze, pod red. A. Bielak, P. Nowaczyńskiego, Lublin 2011, s. 75-93.
Malik J.A., Minclowie, [w:] Leksykon „Lalki", pod red. A. Bąbel i A. Kowalczykowej, Warszawa 2011, s. 85-86; tenże, Studenci, [w:] Leksykon „Lalki", pod red. A. Bąbel i A. Kowalczykowej, Warszawa 2011, s. 160-162.
Malik J.A., Prosta historia. Realne i metafizyczne w noweli Bolesława Prusa "Pojednani". Próba egzegezy, [w:] Ostać się wobec chaosu. Prace ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Lewandowskiemu, pod red. R. Okulicz-Kozaryna, M. Bourkane, Poznań 2013, s. 183-200.
Malik J.A.Po co Prusowi metoda kerygmatyczna? Prolegomena (z nadmiarem przypisów), [w:] Interpretacja kerygmatyczna. Doświadczenia - re-wizje - perspektywy, pod red. J. Borowskiego, E. Fiały, I. Piekarskiego, Lublin 2014, s. 305-314.
Malik J.A., Przeżyć „Lalkę", [w:] Program spektaklu „Lalka", Teatr Polski Bielsko-Biała, reż. A. Groszyńska, adapt. A. Pałyga, Bielsko-Biała 2015, s. 3-6.
Malik J.A., Czytanie Maciejewskiego. Próba kerygmatycznej interpretacji "Lalki" Bolesława Prusa. (Re)Konstrukcja, „Roczniki Humanistyczne" 2015, z. 1, s. 23-40; tenże, Leon, Oleś i ciotka Domicela. Udział braci Głowackich w powstaniu styczniowym. (Rekonstrukcje i domysły), [w:] Rok 1863 w kilku odsłonach, pod red. E. Niebelskiego, Lublin 2016, s. 77-89.
Malik J.A.., Najpiękniejszy człowiek pokolenia. Brata Alberta „pozytywizm ewangeliczny"? 10 uwag, [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863−1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz, E. Paczoska, Warszawa 2006, s. 416-427.
Malik J.A., Portretowanie świętego. Wspomnienie Leona Wyczółkowskiego o św. Bracie Albercie - Adamie Chmielowskim, [w:] Józef Weyssenhoff i Leon Wyczółkowski, red. M. Gabryś, K. Stępnik, Lublin 2008, s. 236-243.
Malik J.A, Hagiologia i hagiografia według Jana Pawła II, [w:] Karol Wojtyła - Jan Paweł II: artysta słowa, pod red. M. Ołdakowskiej-Kuflowej, W. Kaczmarka, Lublin 2015, s. 215-235.
Nowaczyński A., Najpiękniejszy człowiek mego pokolenia. Brat Albert, wstęp, oprac., komentarze J. A. Malik, Lublin 1999.
Turowicz J., Czy Nowaczyński jest katolickim pisarzem. Nagroda „Prosto z mostu”, Głos Narodu” 1939 nr 78.
Pobierz

Opublikowane
13.10.2020


Karpowicz-Słowikowska, S. (2020). Najpiękniejszy człowiek pokolenia. Świętego Brata Alberta (i Jakuba A. Malika) „pozytywizm ewangeliczny”? Garść uwag. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(2), 193–203. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.2.193-203

Sylwia Karpowicz-Słowikowska  sylwia.karpowicz@ug.edu.pl



Licencja

Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości. 

Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.

Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.

Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.