THE VIS COGITATIVA AS THE SUBJECTIVE REASON FOR THE KNOWLEDGE OF THE EXISTENCE OF INDIVIDUAL THINGS
Paulina Sulenta
Abstract
The analyses made in the article belong to research on the problematic of man’s ability to acquire knowledge about what is individual and concrete. The purpose of these reflections is to present the subjective justification for the possibility of the apprehension of the individual thing; this is reduced to the indication of an appropriate faculty and subject in man. In classical metaphysics the particular reason, which is also called the cogitative faculty or power (vis cogitativa), is usually regarded as this reason. The author presents the interpretation of the cogitative faculty that M.A. Krąpiec made in the work Realizm ludzkiego poznania [The realism of human knowledge]. In the first she concentrates on the two orders of knowledge composed of the essence and existence of being. Despite the appearance that the process of knowledge moves on two different tracks, one observes close cooperation in the action of the sensory and intellectual powers; this cooperation results in a holistic perspective of an existing individual. In the second part, the author describes what the vis cogitativa is and how it acts, and compares it with the faculty of instincts in animals (vis aestimativa). In the functioning of the human and the animal senses there is no difference with regard to the change that occurs in the organ and faculty under the influence of external stimuli. However, there is a difference in the representation of the thing that takes shape in those subjects. The specific character of the function of the particular reason is expressed primarily in the synthesis of the elements of sensory and intellectual knowledge; by that synthesis it becomes possible to read and interpret the existing individual as a realization of a certain general nature, that is, as a subject that exists in itself. Thereby also the cogitative faculty, which is the place where existential judgements concerning material things are made, is presented as the main factor that provides a foundation from the side of the subject for cognitive realism.
Keywords:
cognitive faculty, particular reason, knowledge, cognition, cognitive realism, M.A. KrąpiecReferences
Kiereś B., Podmiotowe racje poznania rzeczy jednostkowej, w: św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O ideach. O wiedzy Boga. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2006, s. 251–261.
Krąpiec M.A., Cogitativa vis, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, s. 231–236.
Krąpiec M.A., Desiderium naturale, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 2, Lublin 2001, s. 497–498.
Krąpiec M.A., Realizm ludzkiego poznania, Lublin 1995.
Mazur P.S., O nazwach intelektu, Lublin 2004. S. Thomae Aquinatis, In Libros De anima, w: Opera omnia, cum. hypertextibus in CD-Rom, ed. R. Bussa, Thomistica 1997.
S. Thomae Aquinatis, Summa Theologiae, w: Opera omnia cum. hypertextibus in CD-Rom, ed. R. Bussa, Thomistica 1997 (św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przekład zbiorowy pod red. S. Bełcha, t. 1–34, Londyn 1975–1986).
Św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O ideach. O wiedzy Boga. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2006.
Literatura pomocnicza:
Arystoteles, O duszy, w: tenże, Dzieła wszystkie, tłum. P. Siwek, t. 3, Warszawa 1992.
Arystoteles, Metafizyka, tekst pol. oprac. M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk na podstawie tłum. T. Żeleźnika, t. 1, Lublin 1996.
Duma T., Poznawać czy myśleć – spór o rozumienie poznania filozoficznego w świetle studiów Mieczysława A. Krąpca, „Studia Ełckie” 2008, 10, s. 41–62.
Duma T., The Role of Existential Judgments in Knowing the Existence of Beings, „Espíritu” 2014, vol. 63, s. 317–331.
Gondek A., Egzystencjalny sąd, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. nacz. A. Maryniarczyk, t. 3, Lublin 2002, s. 45–52.
Krąpiec M.A., Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978.
Maryniarczyk A., Racjonalność i celowość świata osób i rzeczy, Lublin 2000.
Sulenta P., Ogół czy konkret przedmiotem ludzkiego poznania? Rozważania na podstawie q. 2 a. 6 Quaestiones disputatae De veritate – De scientia Dei, „Rocznik Tomistyczny” 2013, R. 2, s. 113–136.
S. Thomae Aquinatis, Summa contra gentiles, w: Opera Omnia, cum. hypertextibus in CD-Rom, ed. R. Bussa, Thomistica 1997. S. Thomae Aquinatis, Quaestiones disputatae De veritate, w: Opera omnia, cum. hypertextibus in CD-Rom, ed. R. Bussa, Thomistica 1997 (św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O prawdzie. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2001).
Św. Tomasz z Akwinu, Komentarz do księgi Boecjusza O Trójcy kwestie V i VI, tłum. A. Białek, w: A. Maryniarczyk, Metoda metafi zyki realistycznej. Wraz z tekstem komentarza św. Tomasza z Akwinu do 5. i 6. kwestii Boecjusza „De Trinitate” w przekł. A. Białka, Lublin 2005, s. 143–246.
License
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
