Między brawurą a powściągliwością. Stosunek młodzieży szkół ponadpodstawowych do wybranych zachowań ryzykownych
Abstrakt
Przedłożony artykuł zaznajamia czytelnika z oceną wybranych zachowań ryzykownych, jaką dokonali uczniowie szkół ponadpodstawowych pobierający nauki w placówkach mieszczących się na terenie miasta Białystok. Podstawą prezentacji są wyniki badań, w których uczestniczyło ponad dwa tysiące respondentów od drugiej klasy gimnazjalnej do klasy maturalnej włącznie, w ostatnich miesiącach 2015 roku. Za przedmiot ich ocen wybrano „klasyczne” zachowania mogące nieść negatywne skutki dla zdrowia fizycznego lub psychicznego: palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków oraz handel narkotykami. Prócz wartości granicznych uwzględniono sześć zmiennych niezależnych, które korelowały w sposób istotny statystycznie z odpowiedziami. Pytania dotyczące oceny zachowań ryzykownych kierowano do uczniów szkół białostockich od roku 1998, przez kolejne pięć edycji. Pozwoliły to pokazać również jak na przestrzeni 17 lat zmieniał się ich stosunek do tychże zachowań. Dysponując takimi danymi można było pokusić się o odpowiedź na pytanie, czy w ocenie norm społecznych młode pokolenie uczniów szkół ponadpodstawowych wykazuje się „względnie bezpieczną” zachowawczością, czy otwartością na niebezpieczne „atrakcje” dzisiejszego świata w skomasowany sposób atakujące współczesnych?
Słowa kluczowe:
młodzież szkolna, normy społeczne, zachowania ryzykowne, używkiBibliografia
Blum R. W., Adolescent Heath: Priorities for the Next Millenium, „Maternal and Child Health Journal” 1998, nr 3, s. 181-187.
Cekiera Cz., Ryzyko uzależnień, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1994.
Dobrychłop A. i inni, Zachowania ryzykowne nastolatków. Nowa jakość ryzyka – ryzyka wielowymiarowe. Ujęcie socjopedagogiczne, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa-Milnówek 2017.
Durkheim E., Samobójstwo. Studium z socjologii, K. Wakar (tłum.), Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
Dzielska A., Kowalewska A., Zachowania ryzykowne młodzieży – współczesne podejście do problemu, „Studia BAS” 2014, Nr 2 (38), s. 139-168.
Genowska A., Używanie tytoniu, alkoholu i narkotyków przez młodzież Białegostoku, w: Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport, J. Mantur (red.), Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku, Białystok 2016, s. 107-147.
Goffman E., Spotkania. Dwa studia z socjologii interakcji, P. Tomanek (tłum.), Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010.
Hoffman B., Narkotyki w kulturze młodzieżowej, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2014.
Hołyst B., Zjawisko patologii społecznej w Polsce. Diagnoza i profilaktyka, w: Profilaktyka uzależnień drogą do wolności człowieka, Cz. Cekiera, I. Niewiadomska (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2001, s. 25-64.
Jedrzejko M., Janusz M., Walancik M., Zachowania ryzykowne i uzależnienia. Zjawisko i uwarunkowania, Oficyna wydawnicza ASPRA-JR, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Warszawa-Dąbrowa Górnicza 2013.
Jocz W., Wychowanie i system wartości młodzieży Białegostoku, w: Rodziny białostockie na przełomie wieków, Zarząd Miasta Białegostoku, Białystok 1999, s. 129-142.
Jocz W., Wartości i normy młodzieży szkolnej Białegostoku, A. Sadowski (red.), Białystok 2003, s. 22-40.
Jocz W., Preferowane wartości i uznane normy a zachowania zdrowotne młodzieży, w: Styl życia młodzieży Białegostoku a zdrowie, J. Wieczorek-Łada, W. Jocz (red.), Urząd Miejski w Białymstoku, Białystok 2006, s. 255-279.
Jocz W., Procesy wychowania i socjalizacji w białostockich rodzinach. Stosunek młodzieży do wybranych norm społecznych, w: Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport, J. Mantur (red.), Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku, Białystok 2012, s. 180-199.
Juczyński Z., Chodkiewicz J., motywy podejmowania zachowań ryzykownych i ocena ich konsekwencji w opinii młodzieży szkolnej Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica” 2003, nr 7, s. 3-15.
Korpeta E., Szmerdt-Silisicka E., Narkotyki w Polsce. Mit i rzeczywistość, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000.
Kosterman R., J. D. Hawkins, J. Guo, R. F. Catalano, R. D. Abbott, The Dynamics of Alcohol and Marihuana Initiation: Patterns and Predictors of First Use in Adolescence, „American Journal of Public Health” 2000, nr 90, s. 360-366.
Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, PWN, Warszawa 1975.
Linton R., Age and Sex Categories, „American Sociological Review” 1942, vol. 7, no 5.
Malczewski A., Młodzież a substancje psychoaktywne, w: Młodzież 2016. Raport, CBOS, Warszawa 2016, s. 201-225.
Marody M., Jednostka po nowoczesności, Perspektywa socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.
Marzec-Tarasińska A., 2001, Środowisko rodzinne w perspektywie młodzieży zażywającej środki odurzające, w: Młodzież a dorośli. Napięcia między socjalizacją a wychowaniem, R. Kwiecińska, M. J. Szymański (red.), Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej. Instytut Nauk o Wychowaniu, Kraków 2001, s. 620-641.
Pawełek K., Zachowania ryzykowne współczesnej młodzieży szkolnej u progu adolescencji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, D. Lachowska (tłum.), PWN, Warszawa 2000.
Zajęcka B., Zachowania ryzykowne młodzieży gimnazjalnej, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Pedagogika” 2014, t. XXIII, s. 309–319.
Zemło M., Między szkołą a domem. Konteksty socjalizacyjne młodzieży szkół ponadpodstawowych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Zemło M., Kondycja środowiska szkolnego w opinii uczniów szkół ponadpodstawowych, w: Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport, Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku, Białystok 2016, s. 30-68.
Znaniecki F., nauki o kulturze, J. Szacki (tłum.), PWN, Warszawa 1992.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
