MŁODZIEŻ WOBEC MAŁŻEŃSTWA I RODZINY. KONTEKSTY KULTUROWE I RELIGIJNE
Wojciech Świątkiewicz
Abstrakt
W kulturze współczesnej zdaje się dominować przekonanie o konieczności nieustannej i wielokierunkowej zmiany, zatraceniu tożsamości na rzecz transformacji i skrajnej sieciowej decentralizacji. Za specyfikę współczesnych przeobrażeń kulturowych uznaje się szybkie – niespotykane dotąd w historii ludzkości – tempo zmian oraz wielokierunkowość ich aksjologicznych odniesień i symbolicznych interpretacji, co opatruję metaforą aksjologicznej wichrowatości. Doświadczamy kryzysu rodziny jako trwałej grupy społecznej i jako instytucji. Szeroką akceptacją społeczną cieszą się tzw. alternatywne formy małżeństwa i rodziny. Mimo że udane małżeństwo, rodzina, posiadanie dzieci oraz szczęście osobiste ciągle należą do mocno akcentowanych przez młodych Polaków wartości życiowych, zauważa się tendencje do silniejszego eksponowania kategorii szczęścia osobistego, a udane małżeństwo jako deklarowana wartość niekoniecznie wiąże się z oczekiwaniem posiadania dzieci. Co piąty młody Polak twierdzi, że małżeństwo jest instytucją przestarzałą. Powszechne jest w kręgach młodzieżowych przyzwolenie na nieformalne związki jako „próbę sprawdzenia się” lub po prostu styl życia. Małżeństwo jawi się w wyobrażeniach młodzieży jako instytucja bardziej dostosowująca się do indywidualnych, egocentrycznych potrzeb i oczekiwań partnerów niż do oczekiwanych przez społeczeństwo funkcji i ról. Rodzina wyobrażona powinna służyć pogłębianiu intymności, samopoznaniu, samorozwojowi i samospełnianiu się. Banalizacja rozwodów sprawia, że odczuwane deficyty w tym zakresie znajdują szybkie rozwiązania w podejmowaniu decyzji rozwodowych. Skupiające się wokół Kościoła katolickiego ruchy prorodzinne czy legitymizowane chrześcijańską aksjologią ruchy pro life, w dużym stopniu gromadzące też młodzież, tworzą społeczno-kulturowe warunki dla przywrócenia rodzinie jej uprzywilejowanego miejsca w polskim społeczeństwie. Zachowanie i twórczy rozwój polskiej tożsamości kulturowej i religijnej w dużym stopniu zależy od umiejętności odczytania i wpisania przez rodzinę w praktyki życia codziennego narodowych oraz religijnych wartości.
Słowa kluczowe:
młodzież, rodzina, małżeństwo, religia, wartościBibliografia
Bauman Z., Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Bokszański Z., Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Choroszewicz M., Wolff P., Population and Social Condition, “Eurostat Statistics in Focus” 2010, no. 50.
Francszek Ojciec Święty, Posynodalna Adhortacja Apostolska Amoris Laetitia. O miłości w rodzinie, Wydawnictwo M., Kraków 2016.
Giddens A., Ramy późnej nowoczesności, w: Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania [i in.], Scholar, Warszawa 2006.
Juszczyk-Frelkiewicz K., Kohabitacja w Polsce i na Słowacji. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Kocik L., Rodzina w obliczu wartości i wzorów ponowoczesnego świata, Oficyna Wydawnicza Akademii Frycza Modrzewskiego, Kraków 2006.
Kozubek M.T., Jaka rodzina takie społeczeństwo. Wspólnototwórczy wymiar wychowania integralnego, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2012.
Krzysteczko H., Z rodziny do rodziny, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2016.
Mariański J., Młodzież między tradycją a ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Wydawnictwo Naukowe KUL, Lublin 1995.
Mariański J., Przemiany moralności polskich maturzystów. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe KUL, Lublin 2011.
Mariański J., Kontrowersje wokół relacji religii i moralności. Tożsamość czy rozbieżność. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Mazurkiewicz P., Kościół wobec wyzwań demograficznych, w: Sytuacja demograficzna w Polsce. Aspekty politologiczno-etyczne, red. M. Pawlus, M. Chamarczuk SDB, Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa 2015.
M. Rembierz, Dom rodzinny jako przestrzeń wychowania intelektualnego – wzrastanie w mądrości czy utwierdzanie się w dziedziczonych uprzedzeniach i stereotypach?, w: Jaka rodzina takie społeczeństwo. Wspólnototwórczy wymiar wychowania integralnego, red. M. T. Kozubek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2012. Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie, CBOS. BS/33/2013, Warszawa, marzec 2013.
Stańczak J., Stelmach K., Urbanowicz M., Małżeństwo oraz dzietność w Polsce, GUS – DRP, Warszawa, styczeń 2016.
Szafraniec K., Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2011.
Szukalski P., Płodność i urodzenia pozamałżeńskie w Polsce, Prace Instytutu Ekonometrii i Statystyki Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2001, nr 132.
Świątkiewicz-Mośny M., Rodzina jako element definiowania siebie, „Roczniki Nauk Społecznych KUL” 2013, t. 5(41), nr 4.
Świątkiewicz-Mośny M., (red.), Rodzina. Kondycja i przemiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
Świątkiewicz W., Rodzina jako wartość społeczna, w: W trosce o rodzinę, red. W. Świątkiewicz. Instytut Górnośląski, Katowice 1994.
Świątkiewicz W., Zaufanie jako wartość życia rodzinnego, w: Medzigeneracne vazby v sucasnej rodine. Vysledky sociologickeho vyskumu v Nitrianskom kraji, red. W. Świątkiewicz [i in.], Studio NOA, Katowice 2014.
Netografia:
Fedyszak-Radziejowska B., Niezmiennie rodzina, dzieci i praca – wartości Polaków po 5 latach, w: Wartości Polaków, a dziedzictwo Jana Pawła II – 2007–2012. Wstępny komunikat z badań społecznych, Centrum myśli Jana Pawła II. Warszawa, październik 2012 [online]. Dostępny w Internecie: <www.centrumjp2.pl>.
Poselski projekt ustawy O uzgadnianiu płci [online]. Dostępny w Interenecie: <http://www.sejm. gov.pl/sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1469> [dostęp: 7.09.2016].
Samobójstwo Zachodu,wywiad Bogumiła Łozińskiego z prof. Zbigniewem Stawrowskim [online]. Dostępny w Interenecie: <http://religie.wiara.pl/doc/3334109> [dostęp:1.09.2016].
Ślub kościelny coraz mniej popularny [online]. Dostępny w Interenecie: <www.kobieta.onet.pl>; <www.iskk.pl> [dostęp: 31.10.2016].
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
