OSTATNIE MIESIĄCE. UWAGI O SYTUACJI W PZPR PO WYBORACH W CZERWCU 1989 ROKU
Marek Jabłonowski
Abstrakt
W systemie politycznym PRL PZPR przez ponad cztery dekady odgrywała kluczową rolę we wszystkich sferach polityki państwa. W końcu lat 80., w wyniku zachodzących w Polsce procesów, podziały wewnątrz PZPR pogłębiały się. Wynikały one ze zróżnicowanego rozumienia potrzeb, skali oraz tempa reform tak w partii, jak i w państwie. Artykuł przybliża ostatnie miesiące funkcjonowania PZPR, kiedy to po wyborach w czerwcu 1989 roku nastąpił w niej głęboki podział. W efekcie na XI Zjeździe została rozwiązana, o czym przesądził m.in. ogromny kryzys zaufania we własne racje, siły i kierownictwo ugrupowania. Moment ten stanowi istotny element w procesie destrukcji systemu politycznego funkcjonującego w Polsce od lat 40. XX wieku.
Słowa kluczowe:
PZPR, rok 1989, wybory, rozwiązanie PZPR, XI Zjazd PZPR, system polityczny, system partyjny, polska lewicaBibliografia
Baka W., Transformacja bankowości polskiej w latach 1988–1995. Studium monograficzno-porównawcze, Warszawa 1997.
Balcerowicz L., 800 dni. Szok kontrolowany, zapisał J. Baczyński, współpraca J. Koźmiński, Warszawa 1992.
Barcikowski K., U szczytów władzy, Warszawa 1998. Chwalba A., III Rzeczpospolita. Raport specjalny, Kraków 2005.
Dudek A., Reglamentowana rewolucja, Kraków 2004. Dziesięciolecie Polski Niepodległej 1989–1999, red. W. Kuczyński, koncepcja ilustracyjno-graficzna M. Niezabitowska, Warszawa [2001].
Eisler J., Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989, Warszawa 1992. Garlicki A., Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Warszawa 2003.
Historia Polski w liczbach, t. 1: Państwo, społeczeństwo, Warszawa 2003; t. 2: Gospodarka, Warszawa 2006.
Historia Polski w liczbach, z. 1: Terytorium i ludność, Warszawa 1990; z. 2, Rolnictwo, leśnictwo, Warszawa 1991.
Janowski K.B., Źródła i przebieg zmiany politycznej w Polsce (1980–1989).
Studium historyczno-politologiczne, Toruń 2003
Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 1999.
Kaliński J., Landau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, Warszawa 2003.
Kozakiewicz M., Byłem marszałkiem kontraktowego, Warszawa [1991].
Krajewski M., Historia gospodarcza Polski do 1989 roku.
Zarys problematyki, Włocławek 2000. Kwaśniewski: „pójdźmy dalej” [Wywiad-rzeka z Prezydentem RP], red. J. Machejek, S. Piąstka, A. Machejek, Łódź 2000.
Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991.
Okrągły Stół, cz. 1–2, [oprac., wybór i red. J. Barszczewski, J. Grochalska], Warszawa 1989.
Okrągły Stół. Dokumenty i materiały, pod red. W. Borodzieja i A. Garlickiego, t. 1: Wrzesień 1986 – luty 1989, t. 2: Luty 1989 – kwiecień 1989, t. 3: Marzec 1989 – kwiecień 1989 , t. 4: Kwiecień 1989 – czerwiec 1989, t. 5: Aneks, Warszawa 2004.
Partia w przemianach – przemiany w partii. X Plenum KC PZPR (20–21 grudnia 1988 oraz 16–18 stycznia 1989 r.). Podstawowe dokumenty i materiały, Warszawa 1989.
Polacy 1980–1990. Konflikt i zmiana, red. M.M. Drozdowski, Warszawa 1992.
Polska pod rządami PZPR, red. M.F. Rakowski, Warszawa 2000.
Polski rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, S. Sulowski, cz. 1 i 2, Warszawa 2009.
Rakowski M.F., Uwagi dotyczące niektórych aspektów politycznej i gospodarczej sytuacji PRL w drugiej połowie lat 80., „Dziś” 1998, nr 4.
Reykowski J., Okrągły Stół. Z perspektywy dziesięciu lat. Rozmowa, „Res Humana” 1999, nr 1. Reykowski J., Sens porozumień Okrągłego Stołu, „Kultura” 1999, nr 4.
Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa 2000.
Spór o Polskę 1989–1999. Wybór tekstów prasowych, wstęp, wybór i układ P. Śpiewak, Warszawa 2000.
Stelmachowski A., Kształtowanie się ustroju III Rzeczypospolitej, Warszawa 1998.
Trembicka K., Okrągły Stół w Polsce. Studium o porozumieniu politycznym, Lublin 2003. Wasilewskiego A., Czy Rzeczpospolita ma szansę na normalność, Warszawa 2008. Wiatr J.J., Życie w ciekawych czasach, Warszawa 2008.
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
