Doświadczenia emocjonalne dziecka w relacji z ojcem z problemem alkoholowym w narracji dorosłych
Abstrakt
Artykuł porusza problematykę doświadczeń emocjonalnych osób dorastających w rodzinie z problemem alkoholowym ojca. Autorka prezentuje badania własne osadzone w orientacji jakościowej, które przeprowadzone zostały z zastosowaniem metody indywidualnego wywiadu pogłębionego. Proces badawczy miał miejsce w lutym i w marcu 2021 roku. Przedmiotem badań uczyniono odczucia osób dorastających w rodzinie z problemem alkoholowym ojca. Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań w obszarze emocji dziecka w relacji z ojcem zmagającym się z problemem alkoholowym z perspektywy dorosłych. Podjęta przez osoby badane narracja uwarunkowała powstanie kategorii odczuć sprzyjających relacji oraz niesprzyjających relacji ojciec–dziecko. W okresie dzieciństwa odczuć o charakterze sprzyjającym relacji wyrażonych zostało znacznie mniej niż opozycyjnych. Natomiast okres dorosłości znacznie bardziej równoważy się pod względem liczby odczuć sprzyjających relacji dziecka z ojcem i niesprzyjających jej.
Słowa kluczowe:
ojciec, ojcostwo, alkoholizm, relacje, rodzina dysfunkcyjnaBibliografia
Arcimowicz K., Obraz ojca w polskich mediach, „Niebieska Linia”, t. 1, 2004, nr 30, s. 9–12.
Braun-Gałkowska M., Psychologia domowa, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, Kraków 2018.
Bulla B., Spostrzeganie hierarchii wartości rodziców przez młodzież a jej własna hierarchia wartości, w: Orientacja dzieci i młodzieży w sytuacjach społecznych, red. M. Jon, Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Polska Akademia Nauk, Wrocław 1987.
Cermak T., Diagnosing and Treating Co-Dependence, Johnston Institute Books, Minneapolis 1986.
Cudak H., Dysfunkcje rodziny i jej zagrożenia opiekuńczo-wychowawcze, „Pedagogika Rodziny” 2011, nr 1, s. 7–14.
Dudak A., Klimkowska K., Sukces jako doświadczenie biograficzne ojców sprawujących opiekę nad dzieckiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2017.
Dudak A., Obraz ojca w zmieniającej się rzeczywistości społecznej, „Pedagogika Społeczna”, t. 16, 2017, nr 2, s. 117–134.
Elżanowska H., Międzypokoleniowa transmisja wartości w rodzinie, w: Studia z psychologii w KUL, t. 18, red. O. Gorbaniuk, B. Kostrubiec-Wojtachnio, D. Musiał, M. Wiechetek, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Gałązka E., Ojciec w rodzinie, „Wychowawca” 2011, nr 6, s. 12–13.
Grubisić-Ilic M., Ljubin T., Kozarić-Kovacić D., Personality Dimensions and Psychiatric Treatment of Alcoholics Wives, „Croatian Medical Journal”, t. 39, 1998, nr 1, s. 49–53.
Izdebska J., Dziecko – Dzieciństwo – Rodzina – Wychowanie rodzinne. Kategorie pedagogiki rodziny w perspektywie personalistycznej, Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Białystok 2015.
Karasowska A., Krzywdzenie dzieci w rodzinie alkoholowej, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 3, 2004, nr 3, s. 6–17.
Kawula S., Pomocniczość i wsparcie. Kategorie pedagogiki społecznej, Kastalia, Olsztyn 2002.
Kozłowska A., Znaczenie relacji rodzinnych dla pozytywnego rozwoju dziecka. Diagnoza i terapia, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2000.
Kwak A., Rodzina – źródło kapitału życiowego, w: (Prze)moc w rodzinie. Instytucjonalne formy (po) mocy, red. M. Orłowska, M. Gościniewicz, G. Pisarczyk, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2015, s. 15–30.
Lewicka M., Przemiany roli ojca we współczesnej kulturze. Implikacje pedagogiczne, „Teologia i Moralność”, t. 15, 2020, nr 1, s. 201–212. DOI: 10.14746/tim.2020.27.1.13. (Crossref)
Marzec-Tarasińska A., Między dysfunkcją a patologią – o potrzebie wsparcia rodzin z problemem bezrobocia, w: Rodzina w środowisku lokalnym. Pomoc – wsparcie – opieka, red. A. Garbarz,
B. Szluz, M. Urbańska, W. Walc, Koraw Dorota Kocząb, Rzeszów 2011.
McDowell J., Wakefield N., Zadziwiający wpływ tatusia, tłum. M. Lipska, Vocatio, Warszawa 2009.
Miśkowicz M., Problemy współczesnej rodziny w dobie promowania wartości prorodzinnych, „Pedagogika Rodziny”, t. 3, 2013, nr 1, s. 111–128.
Odczucie, w: Słownik Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/slowniki/odczucie.html (dostęp: 9.12.2024).
Okazaki N., Fujita S., Suzuki K., Niimi Y., Mizutani Y., Kohno H., Comparative Study of Health Problems Between Wives of Alcoholics and Control Wives, „Arukoru Kenkyuto Yakubutsu Ison”, t. 29, 1994, nr 1, s. 23–30.
Ośkiewicz W., Rola ojca w oddziaływaniach wychowawczych dziecka w rodzinie, „Pedagogika Rodziny”, t. 2, 2012, nr 3, s. 99–106.
Robinson B.E., Rhoden J.L., Pomoc psychologiczna dzieciom z rodzin alkoholowych. Praktyczny przewodnik, tłum. A. Marciniak, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 2017.
Ryś M., Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych, „Fides et Ratio”, 2011, nr 2, s. 64–83.
Siek S., Formowanie osobowości, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986.
Sosnowski T., Pedagogiczny model ojcostwa – konstrukt teoretyczny, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 13, 2004, nr 3, s. 56–73.
Stafford L.L., Is Codependency a Meaningful Concept? „Issues in Mental Health Nursing”, t. 22, 2001, nr 3, s. 273–286. DOI: 10.1080/01612840121607. (Crossref)
Suska A., Rola ojca w rozwoju i wychowaniu dziecka, „Paideia” 2022, nr 4, s. 199–216.
Szlendak T., Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Sztander W., Rodzina z problemem alkoholowym, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości-Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1993.
Szyszka M., Małżeństwo, rodzina, ojcostwo – tendencje przemian, „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 10 (46), 2018, nr 2, s. 7–27. DOI: 10.18290/rns.2018.46.2-1. (Crossref)
Śledzianowski J., Ach! Ten tata…, Jedność, Kielce 2000.
Więcławska A., Panorama problematyki współczesnego ojcostwa, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit-Jagielloński Instytut Wydawniczy, Toruń 2020.
Woititz J.G., Małżeństwo na lodzie. Psychologiczne problemy żon alkoholików, tłum. H. Szczepańska,
Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości-Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1989.
Woronowicz B.T., Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2001.
Wróblewska-Skrzek J., Nowe ojcostwo czy kryzys ojcostwa? Przemiany roli mężczyzny w rodzinie, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, t. 18, 2017, nr 1, s. 33–40.
Ziółkowski M., Znaczenie – interakcja – rozumienie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
University of Białystok
Mgr, Zakład Socjologii Edukacji, Andragogiki i Gerontologii, Uniwersytet w Białymstoku
https://orcid.org/0000-0002-6800-9584Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
