Deficyty i kapitały wiedzy. Między szkołą i rodziną a kręgami koleżeńskimi. Z ogólnopolskich badań empirycznych wśród licealistów oraz młodych dorosłych na temat źródeł wiedzy o Papieżu Janie Pawle II
Wojciech Świątkiewicz
University of Silesia in Katowice , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8459-5114
Abstrakt
Artykuł opiera się na wynikach badań empirycznych, które jednoznacznie wskazują szkołę oraz rodzinę jako kluczowe źródła wiedzy o pontyfikacie papieża Jana Pawła II. Jednocześnie badania ujawniają marginalne znaczenie kręgów rówieśniczych w kształtowaniu zainteresowania postacią Papieża oraz wiedzy na jego temat. W analizowanych przestrzeniach formacyjnych – rozciągających się między szkołą i rodziną a środowiskami rówieśniczymi – respondenci w różnym stopniu wskazują także na inne instytucje i środowiska, uwzględnione w kwestionariuszu wywiadu, jako źródła wiedzy o Papieżu. Należą do nich m.in.: Kościół katolicki, media tradycyjne i cyfrowe, film oraz literatura. Na podstawie zaprezentowanych i omówionych wyników badań można postawić hipotezę o „ruchu jednostajnie przyspieszonym” w zakresie procesów sekularyzacji i laicyzacji kolejnych pokoleń młodych Polaków.
Słowa kluczowe:
Jan Paweł II, młodzież, rodzina, szkoła, Kościół, edukacja medialna, książki, filmyBibliografia
Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, red. R. Traba, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
Baniak J., Religijność i moralność młodzieży polskiej w latach 1956-2018. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, Poznań 2022.
Berger P.L., Zaproszenie do socjologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1988.
Boguszewski R., Rodzina – jej znaczenie i rozumienie, w: Współczesna polska rodzina, red. M. Bożewicz, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2019, s. 9–19.
CBOS, Polacy o Janie Pawle II, oprac. R. Roguska, Komunikat z badań nr 60/2023, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2023, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_060_23. PDF (dostęp: 1.09.2025).
Jan Paweł II – miara wielkości człowieka, red. D. Żukowska-Gardzińska, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2020.
Kłoskowska A., Socjologia kultury, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1981.
Kościół w Polsce 2023. Raport, Katolicka Agencja Informacyjna–Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego, Warszawa 2023, https://www. ekai.pl/wp-content/uploads/2023/09/KAI_Raport_2023.pdf (dostęp: 1.09.2025).
Mariański J., Religious and Moral Condition of Upper Secondary School Students throughout the Years 1988–1998–2005–2017, Adam Marszałek, Toruń 2024.
Mariański J., Socjalizacja religijna, w: Leksykon pedagogiki religii, red. C. Rogowski, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2007, s. 714–718.
Mariański J., Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Studium socjologiczne, Adam Marszałek, Toruń, 2017.
Między konstrukcją a dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018.
Od września jedna godzina religii tygodniowo – minister Nowacka podpisała rozporządzenie, https:// www.ekai.pl/od-wrzesnia-jedna-godzina-religii-tygodniowo-minister-nowacka-podpisala- -rozporzadzenie/ (dostęp: 7.03.2025).
Oświadczenie w sprawie ataków na Jana Pawła II, https://ako.poznan.pl/13130/ (dostęp: 6.03.2025).
Pater J., Byśmy nie zmarnowali papieskiego dziedzictwa. Jan Paweł Wielki, w: Ja Was zawsze popierałem. Karol Wojtyła. Jan Paweł II a wrocławskie środowisko teologiczne, red. G. Sokołowski, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Wrocław 2014.
Pokolenie JP2. Przeszłość i przyszłość zjawiska religijnego, red. T. Szawiel, Scholar, Warszawa 2008.
Raport „Kościół w Polsce 2023”, https://info.wiara.pl/doc_pr/8506604.Raport-Kosciol-w-Polsce-2023 (dostęp: 1.09.2025).
Simmel G., Wdzięczność. Próba ujęcia socjologicznego, w: tenże, Pisma socjologiczne, tłum. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Stachowska E, Światowe Dni Młodzieży w Krakowie w perspektywie socjologii religii, Nomos, Kraków 2019.
Stan czytelnictwa w Polsce 2023. Wzrost czytelnictwa o 9 punktów procentowych, https://www. bn.org.pl/raporty-bn/stan-czytelnictwa-w-polsce/stan-czytelnictwa-w-polsce-w-2023 (dostęp: 8.03.2025).
Szymczak W., Adamczyk T., Młodzież w kontekstach współczesnych. Rodzina. Czas. Szkoła. Kościół i katecheza, Wydawnictwo KUL, Lublin 2022.
Szymczak W., Szulich-Kałuża J., Współczesne formy uczestnictwa religijnego: pomiędzy indywidualizacją a społeczną mobilizacją. Fenomen zróżnicowania w optyce empirii i dyskursie medialnym, „Zeszyty Naukowe KUL”, t. 64, 2024, nr 4, s. 29–56. (Crossref)
Świątkiewicz W., Między sekularyzacją i deprywatyzacją. Socjologiczne refleksje wokół polskiej religijności w kontekście europejskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
Świątkiewicz W., „Nie należę” i „nie wiem”, czyli o zaangażowaniu w parafialne wspólnoty, w: Postawy społeczno-religijne archidiecezjan warszawskich, red. W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2006, s. 181–194.
University of Silesia in Katowice
Prof. dr hab., Instytut Socjologii, Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0002-8459-5114Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
