Religijna i społeczna rola księdza parafialnego w ujęciu socjologicznym i w interpretacji dorosłych katolików w Polsce z przełomu XX i XXI wieku

Józef Baniak

Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu , Polska


Abstrakt

W artykule tym ukazuję religijną i społeczną rolę księdza parafialnego w dwóch aspektach: teoretycznym i empirycznym. W teoretycznym aspekcie prezentuję definicje tej roli oraz jej ujęcia przez różnych socjologów. W aspekcie empirycznym ukazuję percepcję roli religijnej i społecznej księdza parafialnego przez dorosłych katolików w Polsce w XX i XXI wieku. Podstawę analizy postrzegania roli religijno-społecznej księdza parafialnego przez dorosłych katolików polskich stanowią wyniki dostępnych badań socjologicznych zrealizowanych w drugiej połowie XX wieku i w obu dekadach XXI wieku. Problem badawczy stanowi pytanie: jak dorośli katolicy polscy postrzegali i interpretowali religijną i społeczną rolę księdza parafialnego na przełomie XX i XXI wieku? Czy ujęcie roli księdza parafialnego było adekwatne i rozbieżne z definiowaniem jej przez Kościół katolicki? Odpowiedź na te pytania ukazują wyniki badań socjologicznych prezentowane w tym artykule. Szczegółowa prezentacja tych badań i analiza ich wyników jest tu odpowiedną metodą, wspomagana innymi metodami znanymi w socjologii empirycznej (historyczno-porównawczą, statystyczną, korelacji zmiennych).

Słowa kluczowe:

religijna rola księdza parafialnego, społeczna rola księdza parafialnego, socjologiczne ujęcie roli księdza parafialnego, katolicy dorośli, przełom XX i XXI wieku

Augustyn J. (2000), Wychowanie do czystości i celibatu kapłańskiego, Wydawnictwo M i Apostolicum, Kraków – Ząbki.

Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, J. Haman, A. Jasiewicz, A. Kloskowska-Dudzińska, M. Kowalski, M. Mozga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Baniak J. (1990), Religijność miejska w warunkach uprzemysłowienia i ruralizacji na przykładzie Kalisza. Studium socjologiczne, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz.

Baniak J. (1994), Obraz kapłana w świadomości katolików świeckich (na przykładzie Kalisza, Kotłowa i Przedborowa). Studium socjologiczne, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Baniak J. (2002), Problem roli społecznej kapłana, „Teologia Praktyczna”, t. 3, s. 251–274.

Baniak J. (2013), Portret księdza w wyobrażeniach i ocenach polskiej młodzieży. Studium socjologiczne, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Baniak J. (2017), Bezżenność i czystość seksualna księży rzymskokatolickich w świadomości katolików świeckich i osób duchownych w Polsce. Założenia i rzeczywistość, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Blalock H. C. (1977), Statystyka dla socjologów, tłum. M. Tabin, I. Topińska, K. Starzec, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 430-437.

Blizzard S. W. (1958), The Parish Minister’s Self-Image of his Master Role, „Pastoral Psychology”, nr 12, s. 124 - 146. Brothers J. (1963), Social Change and the Role of the Priest, „Social Compass”, nr 10, s. 477 –489.

Ciupak E. (1965), Kapłaństwo: powołanie i rozwój i zawód, w: Tenże, Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, s. 319–429.

Davie E. (2007), Illicit Celibacy and the Deposit of Faith, Create Space, Nashvile.

Davie E. (2010), On the origin of mandatory catholic celibacy, w: Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia, red. J. Baniak, Wydawnictwo Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 341 – 349.

Deschwanden von L. (1968), Eine Rollenanalyse des katholischer Pfarreipriesters, „Internationales Jahrbuch für Religionssoziologie”, Bd. IV, Beitrage zur religionssoziologischen Forschung, Westdeutscher Verlag, Köln-Opladen, s. 125 – 138.

Deschwanden von L. (1972), Die Rolle des Gemeindepriesters zwischen Kirche und Gesellschaft. w: Religion in Umbruch, hrsg. von J. Wössner, Stuttgart: Enke, s. 385 419.

Frankfort – Nachmias Ch., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, tłum. E. Hornowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.

Goddijn W. (1966), Rola kapłana w Kościele i społeczeństwie, „Znak”, nr 1-2, s. 6 – 21.

Kamiński R. (1987), Przynależność do parafii katolickiej. Studium pastoralne, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.

Korzeniowski M. (2005), Religijność pokoleń. Studium przypadku rejonu kędzierzyńsko-kozielskiego, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Lindner T., Lentner L., Holl A. (1963), Priesterbild und Berufswahlmotive, Verlag Herder, Wien.

Majka J. (1993), Kapłani polscy w dobie socjalizmu. „Solidarność” i demokracja, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, nr 1, s. 7 –14. Majka J. (1971), Socjologia parafii. Zarys problematyki, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.

Mariański J. (1984a), Żyć parafią. Socjologiczne aspekty kierowania wspólnotą parafialną, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław.

Mariański J. (1984b), Dynamika przemian religijności wiejskiej w rejonie płockim w warunkach industrializacji (1967 – 1976), Wydawnictwo Pallottinum, Poznań - Warszawa.

Mc Cann R. V. (1962), The Churches and Mental Health, Basic Books, New York.

Mynarek H. (1980), Eros und Klerus. Von Elend des Zölibats, Droemer Knaur, München-Zürich.

Newcomb T. M. (1962), Kształtowanie postaw jako funkcja grup odniesienia, w: Zagadnienia psychologii społecznej, red. A. Malewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 86 –108.

Pin É. (1968), La paroisse catholique. Les formes variables d’un systeme social, Universite Pontificale Gregorienne, Rome.

Piwowarski W. (1971), Religijność wiejska w warunkach urbanizacji. Studium socjologiczne, Biblioteka „Więzi”, Warszawa.

Piwowarski W. (1977), Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne,

Biblioteka „Więzi”, Warszawa.

Schillebeekx E. (1963), Communicatie tussen priester en leek, „Nederlandse Katholieke Stemmen”, t. 59, nr 7-8, s. 210 –222.

Schoeck H. (1969), Kleines Soziologisches Wörterbuch, Herder Verlag, Freiburg in Breisgau.

Schreuder O. (1965), Le caractere profesionel du sacerdoce, „Social Compass”, nr 2, s. 5 –15. (Crossref)

Słowiński G. (2010), Ksiądz wczoraj i dziś. Społeczne konstruowanie powołania do kapłaństwa, w: Religijność i duchowość – dawne i nowe formy, red. M. Libiszowska – Żółtkowska, S. Grotowska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 408 –423.

Sobór Watykański II (1968), Konstytucje, dekrety, deklaracje, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań.

Spencer H. (1891), Instytucje kościelne, tłum. J. K. Potocki, w: Zasady socjologii, t. 6, Wydawnictwo „Głos”. Drukarnia Maryi Zienkiewicz, Warszawa. Szczepański J. (1972), Elementarne pojęcia socjologii, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Wach J. (1961), Socjologia religii, tłum. Z. Poniatowski, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa.

Pobierz

Opublikowane
2022-10-01


Baniak, J. (2022). Religijna i społeczna rola księdza parafialnego w ujęciu socjologicznym i w interpretacji dorosłych katolików w Polsce z przełomu XX i XXI wieku. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 11(1), 81–95. https://doi.org/10.58562/zns.14772

Józef Baniak 
Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu



Inne teksty tego samego autora