Religious and social role of the parish priest in a sociological perspective and in the interpretation of adult Catholics in Poland at the turn of the 20th and 21st centuries

Józef Baniak

Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu , Poland


Abstract

In this article I present the religious and social role of the parish priest in two aspects: theoretical and empirical. In theoretical aspects, I show the definitions of this role of a priest and the appreciation of its essence and scope by various sociologists. In the empirical aspects, I take into account the perception of this role of a parish priest by adult Catholics in Poland in the 20th and 21st centuries. The basis for the analysis of the attitude of adult Polish Catholics to the religious and social role of a priest are the results of numerous sociological studies carried out in the second half of the 20th century and both decades of the 21st century. The research problem here is questions: how did adult Polish Catholic perceive and interpret the religious and social role of a parish priest at the turn of the 20th and 21st centuries? Was their construction of this role of a priest consistent (adequate) with the definitions of it by the Catholic Church, or was it different? In developing this issue, I used the method of a detailed presentation of existing scientific research and the sociological analysis of their results. This method allows us to recall studies from a distant period, rarely cited today in current sociological studies.

Keywords:

religious role of a parish priest, so- cial role of a parish priest, sociological approach to the role of a parish priest, adult Catholics, turn of the 20th and 21st centuries

Augustyn J. (2000), Wychowanie do czystości i celibatu kapłańskiego, Wydawnictwo M i Apostolicum, Kraków – Ząbki.

Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, J. Haman, A. Jasiewicz, A. Kloskowska-Dudzińska, M. Kowalski, M. Mozga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Baniak J. (1990), Religijność miejska w warunkach uprzemysłowienia i ruralizacji na przykładzie Kalisza. Studium socjologiczne, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz.

Baniak J. (1994), Obraz kapłana w świadomości katolików świeckich (na przykładzie Kalisza, Kotłowa i Przedborowa). Studium socjologiczne, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Baniak J. (2002), Problem roli społecznej kapłana, „Teologia Praktyczna”, t. 3, s. 251–274.

Baniak J. (2013), Portret księdza w wyobrażeniach i ocenach polskiej młodzieży. Studium socjologiczne, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Baniak J. (2017), Bezżenność i czystość seksualna księży rzymskokatolickich w świadomości katolików świeckich i osób duchownych w Polsce. Założenia i rzeczywistość, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Blalock H. C. (1977), Statystyka dla socjologów, tłum. M. Tabin, I. Topińska, K. Starzec, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 430-437.

Blizzard S. W. (1958), The Parish Minister’s Self-Image of his Master Role, „Pastoral Psychology”, nr 12, s. 124 - 146. Brothers J. (1963), Social Change and the Role of the Priest, „Social Compass”, nr 10, s. 477 –489.

Ciupak E. (1965), Kapłaństwo: powołanie i rozwój i zawód, w: Tenże, Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, s. 319–429.

Davie E. (2007), Illicit Celibacy and the Deposit of Faith, Create Space, Nashvile.

Davie E. (2010), On the origin of mandatory catholic celibacy, w: Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia, red. J. Baniak, Wydawnictwo Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 341 – 349.

Deschwanden von L. (1968), Eine Rollenanalyse des katholischer Pfarreipriesters, „Internationales Jahrbuch für Religionssoziologie”, Bd. IV, Beitrage zur religionssoziologischen Forschung, Westdeutscher Verlag, Köln-Opladen, s. 125 – 138.

Deschwanden von L. (1972), Die Rolle des Gemeindepriesters zwischen Kirche und Gesellschaft. w: Religion in Umbruch, hrsg. von J. Wössner, Stuttgart: Enke, s. 385 419.

Frankfort – Nachmias Ch., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, tłum. E. Hornowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.

Goddijn W. (1966), Rola kapłana w Kościele i społeczeństwie, „Znak”, nr 1-2, s. 6 – 21.

Kamiński R. (1987), Przynależność do parafii katolickiej. Studium pastoralne, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.

Korzeniowski M. (2005), Religijność pokoleń. Studium przypadku rejonu kędzierzyńsko-kozielskiego, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Lindner T., Lentner L., Holl A. (1963), Priesterbild und Berufswahlmotive, Verlag Herder, Wien.

Majka J. (1993), Kapłani polscy w dobie socjalizmu. „Solidarność” i demokracja, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, nr 1, s. 7 –14. Majka J. (1971), Socjologia parafii. Zarys problematyki, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.

Mariański J. (1984a), Żyć parafią. Socjologiczne aspekty kierowania wspólnotą parafialną, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław.

Mariański J. (1984b), Dynamika przemian religijności wiejskiej w rejonie płockim w warunkach industrializacji (1967 – 1976), Wydawnictwo Pallottinum, Poznań - Warszawa.

Mc Cann R. V. (1962), The Churches and Mental Health, Basic Books, New York.

Mynarek H. (1980), Eros und Klerus. Von Elend des Zölibats, Droemer Knaur, München-Zürich.

Newcomb T. M. (1962), Kształtowanie postaw jako funkcja grup odniesienia, w: Zagadnienia psychologii społecznej, red. A. Malewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 86 –108.

Pin É. (1968), La paroisse catholique. Les formes variables d’un systeme social, Universite Pontificale Gregorienne, Rome.

Piwowarski W. (1971), Religijność wiejska w warunkach urbanizacji. Studium socjologiczne, Biblioteka „Więzi”, Warszawa.

Piwowarski W. (1977), Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne,

Biblioteka „Więzi”, Warszawa.

Schillebeekx E. (1963), Communicatie tussen priester en leek, „Nederlandse Katholieke Stemmen”, t. 59, nr 7-8, s. 210 –222.

Schoeck H. (1969), Kleines Soziologisches Wörterbuch, Herder Verlag, Freiburg in Breisgau.

Schreuder O. (1965), Le caractere profesionel du sacerdoce, „Social Compass”, nr 2, s. 5 –15. (Crossref)

Słowiński G. (2010), Ksiądz wczoraj i dziś. Społeczne konstruowanie powołania do kapłaństwa, w: Religijność i duchowość – dawne i nowe formy, red. M. Libiszowska – Żółtkowska, S. Grotowska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 408 –423.

Sobór Watykański II (1968), Konstytucje, dekrety, deklaracje, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań.

Spencer H. (1891), Instytucje kościelne, tłum. J. K. Potocki, w: Zasady socjologii, t. 6, Wydawnictwo „Głos”. Drukarnia Maryi Zienkiewicz, Warszawa. Szczepański J. (1972), Elementarne pojęcia socjologii, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Wach J. (1961), Socjologia religii, tłum. Z. Poniatowski, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa.


Published
2022-10-01


Baniak, J. (2022). Religijna i społeczna rola księdza parafialnego w ujęciu socjologicznym i w interpretacji dorosłych katolików w Polsce z przełomu XX i XXI wieku. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 11(1), 81–95. https://doi.org/10.58562/zns.14772

Józef Baniak 
Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu



Most read articles by the same author(s)