Tłuszcze nasycone jako „ofiara” wojny margarynowej
Dorota Gajowniczek-Ałasa
Waldemar Biaduń
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , PolskaAbstrakt
Tłuszcze nasycone są niezwykle istotnym i pożądanym składnikiem naszej diety. Niestety, w latach 1950. wskazano je jako główną przyczynę chorób serca i układu krążenia. Z nie do końca zrozumiałych powodów za szkodliwy związek uznano również cholesterol. W niedługim czasie stało się to niepodważalnym dogmatem w medycynie i dietetyce. W miejsce tłuszczów zalecano wprowadzenie do diety węglowodanów (light food) i otrzymywanych przemysłowo tłuszczów. Lecz okazało się, że zawarte w margarynach tłuszcze trans mają bardzo szkodliwy wpływ na nasze zdrowie.
W międzyczasie pojawiały się liczne dowody sugerujące, że zarówno tłuszcze nasycone jak i cholesterol nie odgrywają pierwszoplanowej roli w etiopatogenezie chorób metabolicznych. Tymczasem do terapii wprowadzono wzbudzające wiele kontrowersji statyny. Dlaczego zatem kolejne miliony osób cierpią z powodu miażdżycy, choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego, zawałów, udarów, otyłości i cukrzycy typu 2. Kto jest winien?
Słowa kluczowe:
tłuszcze nasycone, tłuszcze trans, cholesterol, margarynaBibliografia
Adams R.J., Jennings K.M. (1993), Media Advocacy: A Case Study of Philip Sokolof’s Cholesterol Awareness Campaigns, Journal of Consumer Affairs, 27,1, s. 145–165.
Ardrey R. (1976), The Hunting Hypothesis, New York, Atheneum, Wyd. IV, 2014, s. 242.
Babiszewska M., Ziomkiewicz A., Wesołowska A. (2016), Tłuszcz mleka kobiecego – skład, synteza i funkcja tłuszczów oraz pochodnych lipidów, Pediatria Polska, 91, 3, s. 257-264.
Baker C.G.J., Ranken H.D.,Kill R.C. (2009), Food industries manual. 24th Edition. Springer. Retrieved 13 November 2009, s. 285-289. Dostępny pod adresem https://books.google.pl/books?id=iG3wx9Wh5N4C&pg=PA286&redir_esc=y&hl=pl#v=onepage&q&f=false.
Ball R.A., Lilly R.J. (1982), The Menace of Margarine: The Rise and Fall of a Social Problem, Social Problems 29 1982, str. 488–498.
Ballard O., Morrow A. (2013), Human milk composition nutrients and bioactive factors, Pediatric Clinics of North America, 60, 1, s. 49-74.
Bar-Yoseph F., Lifshitz Y., Cohen T. (2013), Review of sn-2 palmitate oil implications for infant health. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 2013, 89, s.139-143.
Belitz, H.D., Grosch W. (1999), Food chemistry. New York: Springer-Verlag.
Bradley H. W. (1871), Improvement in compounds for culinary use. US patent No. 110,626. January 3, 1871. http://www.google.com/patents/US110626.
Bunn H. T. (1981), Archaeological evidence for meat-eating by Plio-Pleistocene hominids from Koobi Fora and Olduvai Gorge, Nature, 291, s. 574-577.
Carroll K.K., Khor H.T. (1971), Effects of level and type of dietary fat on incidence of mammary tumors induced in female Sprague-Dawley rats by 7,12-dimethylbenz(α)anthracene, Lipids, 6, s. 415-420.
Cha Y.S.. Sachan D.S. (1994), Opposite effects of dietary saturated and unsaturated fatty acids on ethanol-pharmacokinetics, triglycerides and carnitines. Journal of the American College of Nutrition, 13, 4, s. 338-343.
Cohen L.A. Thompson D.O., Choi K., Karmali R.A., Rose D.P. (1986), Dietary fat and mammary cancer. II. Modulation of serum and tumor lipid composition and tumor prostaglandins by different dietary fats: association with tumor incidence patterns. Journal of the National Cancer Institute, 77, 1, s. 43-51.
Collins R., Reith C., Emberson J. et al. (2016), Interpretation of the evidence for the efficacy and safety of statin, The Lancet, 388, s. 2532-2561.
Corliss R. (2002), Should We All Be Vegetarians? Time Magazine, 160, 3, s. 48-56.
CSPI (1988), Saturated Fat Attack. Washington D.C.
Dimmitt S. B., Stampfer H. G., Martin J. H. (2017), Safety and efficacy of statins, The Lancet, 389, s. 1098.
Douglas H.C., Kleiner A.M, Rikoon J.S. (2003), The Contested Terrain of Swine Production Deregulation and Reregulation of Corporate Farming Laws in Missouri, w: Fighting for the Farm: Rural America Transformed, Jane Adams (ed.), Philadelphia, University of Pennsylvania Press, s. 76-95.
Dupre R. (1999), If It’s Yellow, It Must be Butter. Margarine Regulation in North America Since 1886, Journal of Economic History 59, 2, s. 253-271.
Enig M. G., Munn R.J., Keeney M. (1978), Dietary fat and cancer trends – a critique, Federation Proceedings, 37, 9, s. 2215-2220.
Fife B. (2013), Jak pokonać Alzheimera, Parkinsona, SM i inne choroby neurodegradacyjne, Studio Astropsychologii, Białystok.
Fife B. (2015), Cud oleju kokosowego, Vital, Białystok.
Foley R. (1982), A reconsideration of the role of predation on large mammals in tropical hunter-gatherer adaptation, Man, 17, 3, s. 393-402. Dostępny pod adresem: https://www.jstor.org/stable/ 2801704?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
Gillman M.W. Cupples L.A., Millen B. E., Ellison R.C., Wolf P.A. (1997), Inverse association of dietary fat with development of ischemic stroke in men, Journal of the American Medical Association, 278, 24, s. 2145-2150.
Grundy S.M. (2016), Does dietary cholesterol matter? Current Atherosclerosis Reports, 18, 11, s. 68.
Hausman P. (1981), Jack Sprat’s Legacy: The Science and Politics of Fat and Cholesterol, New York, 1981, s. 15.
Hilgartner S. (2000), Science on Stage: Expert Advice as Public Drama, Palo Alto: Stanford University Press, s. 91.
Historia kariery i upadku margaryny (2018), Dostępny pod adresem: https://www.wiatrak.nl/53486/ historia-kariery-i-upadku-margaryny
Ikeda K., Mochizuki S., Nara Y., Horie R., Yamori Y. (1987), Effect of milk protein and fat intake on blood pressure and the incidence of cerebrovascular diseases in stroke- prone spontaneously hypertensive rats (SHRSP), Journal of Nutritional Science and Vitaminology, 33, 1, s. 31-36.
Jacobson M.F., Fritschner S. (1986), The fast-food guide: What’s good, what’s bad, and how to tell the difference, Workman Publishing Co New York, s. 51.
Jarosz M. (red.) (2017), Normy żywienia dla populacji Polski. Wydawnictwo Instytutu Żywności i Żywienia, Warszawa.
Kabara J. J. (red.) (1978), The Pharmacological Effects of Lipids, The American Oil Chemists’ Society, Champaign, Illinois, s. 298.
Kannel W. B., Doyle J. T., Ostfel A. M., Jenkins C. D., Kuller L., Podell R. N., Stamler J. (1984), Optimal resources for primary prevention of atherosclerotic diseases. Circulation, 70, 1, s. 155A-205A.
Keys A. (1953), Atherosclerosis: a problem in newer public health, Journal of the Mount Sinai Hospital, New York, 20, 2, s. 118-139.
Keys A., Kimura N., Kusukawa A., Bronte-Stewart B., Larsen N., Keys M. H. (1958), Lessons from serum cholesterol studies in Japan, Hawaii and Los Angeles. Annals of Internal Medicine, 48, 1, s. 83-94.
Dostępny pod adresem: https://www.ahajournals.org/doi/pdf/10.1161/01.CIR.18.5.1045.
Kimura N. (1985), Changing patterns of coronary heart disease, stroke, and nutrient intake in Japan, Preventive Medicine, 12, 1, s. 222-227.
Kochan Z., Karbowska J., Babicz- Zielińska E. (2010), Trans-kwasy tłuszczowe w diecie – rola w rozwoju zespołu metabolicznego, 64, s. 650-658.
Konturek S. (2007), Układ trawienny w: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Traczyk W., Trzebiński A., Godlewski A., PZWL Warszawa.
Kowalska D., Gruczyńska E., Bryś J. (2015), Mleko matki – pierwsza żywność w życiu człowieka, Probl Higieny i Epidemiologii, 96, 2, s. 387-398.
Kozłowska-Wojciechowska M. (2000), Polski Konsensus Tłuszczowy, Przewodnik Lekarza, 6, 3, s. 92-93.
Kramek K., Glibowski P. (2013), Margaryna współczesne kierunki produkcji, Przemysł Spożywczy, 67, 6, s. 25-29.
Kummerow F.A. (1986), Dietary Effects of Trans Fatty Acids, Journal of Environmental Pathology, Toxicology, and Oncology 6, 3-4, s. 123–149.
La Berge, A. F. (2008), How the Ideology of Low Fat Conquered America, Journal of the History of Medicine and Allied Sciences, 63, 2, s. 139-177.
Leading Therapy Classes by Global Pharmaceutical Sales, 2005, 27 February 2006.
Lehmann C. G. (1853), Lehrbuch der physiologischen Chemie, Verlag Wilhelm Engelmann, Leipzig 1853, s. 71.
Lowering Blood Cholesterol To Prevent Heart Disease (1984), National Institutes of Health, Consensus Development Program. Dostępny pod adresem:
https://consensus.nih.gov/1984/1984cholesterol047html.htm
Malhotra A., Abramson J., de Lorgeril M., Sultan S. (2016), More clarity needed on the true benefits and risks of statins, Prescriber, December, s. 15-17.
Malhotra A., Redberg R. F., Meier P. (2017), Saturated fat does not clog the arteries: coronary heart disease is a chronic inflammatory condition, the risk of which can be effectively reduced from healthy lifestyle interventions, British Journal of Sports Medicine, 51, 15, s. 1111-1112.
Maubach J.: Auf den Spuren der alten Ehrenfelder Industrie, Köln 2005, str. 55.
McGee D., Reed D., Stemmerman G., Rhoads G., Yano K., Fainleib M. (1985), The relationship of dietary fat and cholesterol to mortality in 10 years: The Honolulu Heart Program, International Journal of Epidemiology, 14, 1, s. 97-105.
McGill D. C. (1989), Tropical-Oil Exporters Seek Reprieve in U.S., The New York Times, 3 February 1989.
Michels K. (2018), Olej kokosowy i inne błędy żywieniowe. Dostępny pod adresem https://www.youtube.com/watch?v=Mnc_aoN7lMM&feature=youtu.be
Mozaffarian D., Rimm E. B., Herrington D. M. (2004), Dietary fats, carbohydrate, and progression of coronary atherosclerosis in postmenopausal women, American Journal of Clinical Nutritution, 80, 1175–1184.
Nanji A.A., Sadrzadeh S. M.,, Yang E. K., Fogt F., Meydani M., Dannenberg A. J. (1995), Dietary saturated fatty acids: a novel treatment for alcoholic liver disease, Gastroenterology, 109, 2, s. 547-554.
Nast T. (2001), Knock – They Might Open and Relieve You, New York Times.
Dostępny pod adresem: https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/learning/general/onthisday/harp/ 0807.html#explanation
Naszkowska K. (2010), My chcemy masła a nie margaryny. Dostępny pod adresem: https://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,7717475,My_chcemy_masla_a_nie_margaryny.html
The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1985 (1985). Dostępny pod adresem: https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1985/press-release/
Omura T., Hisamatsu S., Takizawa Y., Minowa M., Yanagawa H., Shigematsu I. (1987), Geographical distribution of cerebrovascular disease mortality and food intakes in Japan, Social Science and Medicine, 24, 5, s. 401-407. Dostępny pod adresem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3576256
Paszczyk B., Łuczyńska J. (2013), Skład kwasów tłuszczowych i izomerów trans w margarynach twardych i miękkich. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVL, 2, s. 234-240.
Phil Sokolof Wikipedia. Dostępny pod adresem: https://en.wikipedia.org/wiki/ Phil_Sokolof
Pogoń K. Nie taki cholesterol straszny jak go malują, Dostępny pod adresem https://portal.abc zdrowie.pl/nie-taki-cholesterol-straszny-jak-go-maluja
Prentice A. (1995), Regional variations in the composition of human milk. W: Jensen R. G. (red.) Handbook of milk composition. New York, Academic Press.
Price W. A. (1939), Nutrition and Physical Degeneration. A comparison of Primitive and Modern Diets and Their Effects, Cleveland, Ohio. Dostępny pod adresem: http://www.vyzivujicitradice.cz/wp-content/uploads/2010/11/Weston_Price_-_Nutrition_and_P.pdf
Ravnskov U.: Cholesterol naukowe kłamstwo, Wydawnictwo WGP, 2009.
Ravnskov U., Allen Ch., Atrens D. and others (2002), Studies of Dietary Fat and Heart Disease, Science 295, 5559, s. 1464-1465.
Reed D. M., Maclean C. J., Hayashi T. (1987), Predictors of atherosclerosis in the Honolulu Heart Program: I. Biologic, dietary, and lifestyle characteristics, American Journal of Epidemiology, 126, 2, s. 214-225.
Reiser R. (1973), Saturated Fat in the Diet and Serum Cholesterol Concentration: A Critical Examination of the Literature, American Journal of Clinical Nutrition, 26, s. 524-555.
Rodwell V. W., Bender D.A., Botham K.M., Kennelly P.J., Weil P.A. (2018), Biochemia Harpera, PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
Rutkowska J., Żbikowska A. (2007), Jakość wybranych olejów roślinnych dostępnych na
polskim rynku. Roczn. PZH, s. 515-524.
Schleifer D. (2012), The Perfect Solution: How Trans Fats Became the Healthy Replacement for Saturated Fats, Technology and Culture, 53, 1, s. 94-119.
Schmidt R. (2016), Pierwotne odżywianie. Dieta i styl życia praojców dla optymalnego zdrowia, Wydawnictwo Biały Wiatr, s. 42-43.
Scientific Report of the 2015 Dietary Guidelines Advisory Committee. Advisory Report to the Secretary of Health and Human Services and the Secretary of Agriculture. Dostępny pod adresem: https://health.gov/sites/default/files/2019-09/Scientific-Report-of-the-2015-Dietary-Guidelines-Advisory-Committee.pdf.
Schoeninger M. J. (1982), Diet and the evolution of modern human form in the Middle East. American Journal of the Physical Anthropologists, 58, 1, s. 37-52.
Schwingshackl L., Hoffmann G. (2014), Dietary fatty acids in the secondary prevention of coronary heart disease: a systematic review, meta-analysis and meta-regression. British Medical Journal, 4:e004487.doi:10.1136/bmjopen-2013-004487.
Snodgrass K. (1930), Margarine as a butter substitute. Fats and oil study, Stanford University.
de Souza R. J., Mente A. , Maroleanu A. et al. (2005), Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. British Medical Journal, 351:h3978.doi:10.1136/bmj.h3978
Statystyki cukrzycy w Polsce. Dostępny pod adresem https://cukrzycapolska.pl/ cukrzyca/statystyki/
U.S. Senate Select Committee on Nutrition and Human Needs: Dietary Goals for the United States. Wydanie II, Washington D.C., 1977, str. 47.
Steele J. (1928), In camp and cabin: Mining life and adventure, in California during 1850 and later, Lakeside Classics, s. 134.
Użarowska M., Surman M., Janik M. (2018), Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i udział w patogenezie wybranych schorzeń, Kosmos, 67, 2, s. 375-390.
Watkins B. A., Seifert M. F. (1996), Food lipids and bone health, in: McDonald R. E., Min B. D. (eds.), Food Lipids and Health, New York, Dekker, s. 71-116.
Wojtasiński Z. (2017), Prawie czterokrotny wzrost zachorowań na cukrzycę w latach 1980-2014, Nauka w Polsce. Dostępny pod adresem: http://naukawpolsce.pap.pl/ aktualnosci/news%2C459642%2Cprawie-czterokrotny-wzrost-zachorowan-na-cukrzyce-w-latach-1980-2014.html.
Yamori Y., L’Enfant C. (1986), Prevention of cardiovascular diseases: An approach to active long life. Elsevier, Amsterdam.
Yerushalmy J., Hilleboe HE. (1957), Fat in the diet and mortality from heart disease; a methodologic note. New York State Journal of Medicine, 57, 14, s. 2343-2345.
Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland (2019), Clinical Diabetology, 8, 1, s. 1-95.
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
