Dignity morality as perceived by polish youth at the turn of the century

Józef Baniak

Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu , Poland


Abstract

In this article I present the attitudes of the high school and university students in Poland at the turn of the 20th and 21st centuries towards dignity morality and the norms that create it. I also discuss here the ideas of these young people regarding human dignity and its place in the hierarchy of the values Poles from that period. I also take into account the postulates (proposals) of the young people regarding the increase in the importance of the human dignity as a fundamental value in Polish society. The basis for sociological analyzes of dignity morality and the place of the human dignity in the structure of the fundamental values of the Poles, presented in this article, are the results of many scientific studies carried out by sociologists in the second half of the 20th century and in both decades of the 21st century. The comparison of the indicators showing the attitudes of the Polish youth towards dignity morality and human dignity itself, from both time periods, makes it possible to notice the dynamics of durability and the direction of change in the attitudes to morality and human dignity as the basic value.

Keywords:

dignity morality, human morality, personal dignity, social dignity, human honor, Polish Youth

Anasz W., (1995), Wartości młodego pokolenia w dobie transformacji ustrojowej Polski. Studium teoretyczno-empiryczne, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa.

Baniak J., (2015), Od akceptacji do kontestacji. Moralność katolicka w krytycznym ujęciu i ocenie młodzieży polskiej, Wydawnictwo Difin, Warszawa.

Bogunia–Borowska M., (2015), Życie w dobrym społeczeństwie. Wartości jako fundament dobrego społeczeństwa, w: Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, red. M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo ZNAK, Kraków, s. 13 – 45.

Bołoz W., (2006), Godność człowieka i bioetyka, „Horyzonty Wychowania” nr 9, s. 185 – 202.

Brożek P., (2000), Tradycja religijna w środowisku pluralistycznym. Studium socjologiczne, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Dyczewski L., (1980), System wartości w świadomości młodego pokolenia, „Roczniki Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” t. 8, s. 259 – 271.

Grzegorczyk A., (1982), Wszyscy chcemy być ważni i niezależni, „Polityka” nr 23, s. 1, 5 – 6.

Grzesik A., Grygiel P., (2001), Religia a zasady moralne młodzieży akademickiej. Dynamika przemian, w: Katolicyzm polski na przełomie wieków. Mity, rzeczywistość, obawy, nadzieje, red. J. Baniak, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 267 – 280.

Grzesik A., (2002), Między kryzysem a odrodzeniem moralności. Wartości moralne w świadomości studentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Jadacki J. J., (2003), Aksjologia i semiotyka. Analizy i polemiki, Wydawnictwo Naukowe SEMPER, Warszawa.

Kiciński K., (1998), Orientacje moralne. Próba typologii, Prace Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Kiciński K., Kurczewski J., (1977), Poglądy etyczne młodego pokolenia Polaków, Wydawnictwo Radia i Telewizji, Warszawa.

Korczyński T. M., (2018), Młodzież akademicka i jej system wartości, w: Między konstrukcją a dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988 – 1998 – 2005 – 2017, red. S. H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa, s. 115 – 136.

Kozielecki J., (1977), O godności człowieka, Wydawnictwo CZYTELNIK, Warszawa.

Kozielecki J., (1988), O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kozielecki J., (1996), Człowiek wielowymiarowy, Wydawnictwo „ŻAK”, Warszawa.

Mariański J., (1990), Moralność w procesie przemian. Szkice socjologiczne, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.

Mariański J., (1991), Kondycja religijna i moralna młodych Polaków, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.

Mariański J., (1995), Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów. Studium socjologiczne, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Mariański J., (2014), Moralność w kontekście społecznym, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.

Mariański J., (2016), Godność ludzka jako wartość społeczno – moralna: mit czy rzeczywistość? Studium interdyscyplinarne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J., (2017), Godność ludzka w kontekście społecznym. Szkice ze społecznego nauczania Kościoła katolickiego, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „GAUGDIUM”, Lublin.

Mariański J., (2018), Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988 – 1998 – 2005 – 2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mazurek F. J., (1993), Godność osoby ludzkiej jako wartość absolutna, „Roczniki Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” nr 21, s. 47 – 58.

Mierzwa J., (2003), Obraz młodzieży szkół ponadgimnazjalnych w Krośnie na Podkarpaciu w roku szkolnym 1996 – 1997, „Seminare. Poszukiwania naukowo – pastoralne” nr 19, s. 327 – 341. (Crossref)

Mierzwa J., (2005), Akceptacja wartości podstawowych przez młodzież szkolną, „Seminare. Poszukiwania naukowo – pastoralne” nr 21, s. 471 – 490. (Crossref)

Młyński J., (2008), W kręgu aksjologii abiturientów Tarnowa. Wartości osobowe, społeczne i religijno-moralne w świadomości młodzieży, Wydawnictwo Diecezjalne BIBLOS, Tarnów.

Osiatyński W., (2002), Trzeźwość, uczciwość, godność, „Znak” nr 5, s. 26 – 38.

Ossowska M., (1970), Normy moralne. Próba systematyzacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Ossowska M., (1983), O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Ossowski S., (1967), Z zagadnień psychologii społecznej, w: Dzieła, t. 3, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Pabich M., (2010), Elementy kultury politycznej w świadomości częstochowskiej młodzieży ponadgimnazjalnej, w: Wartości – interesy –struktury społeczne. Uwarunkowania ludzkiej kreatywności i partycypacji publicznej, Wydawnictwo NORBERTINUM, Lublin, s. 101 – 124.

Pawlik W., (1983), Imponderabilia a życie. O roli zachowań symbolicznych w życiu codziennym, „Kultura i Społeczeństwo” nr 4, s. 197 – 210.

Pawlina K., (1998), Polska młodzież z przełomu wieków, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa.

Piwowarski W., (1991), Młodzież a wartości podstawowe, w: Religia w dobie przełomu w Polsce, red. L. Adamczuk, Wydawnictwo Instytutu Apostolstwa i Zakładu Socjologii Religii, Warszawa, s. 106 – 134.

Piwowarski W., (1993), Podstawowe wartości społeczeństwa polskiego, w: Liberalizm i katolicyzm dzisiaj. Sympozjum historyczne. Lublin 10–12 XI 1992, red. R. Benedykciuk, T. Markiewicz, Wydawnictwo D i G, Warszawa, s. 1 – 10.

Piwowarski W., (1996), Od „Kościoła ludu” do „Kościoła wyboru”, w: Od Kościoła ludu do Kościoła wyboru. Religia a przemiany społeczne w Polsce, red. I. Borowik, W. Zdaniewicz, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków, s. 9 – 16.

Rodziński A., (1979), Zrozumieć siebie do końca, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” nr 1/3, s. 61 – 64.

Rola M., (2013), Świadomość moralna maturzystów lubelskich, w: Religijne wymiary życia społecznego, red. H. Mielicka – Pawłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 193 – 207.

Rola M., (2015), Wartości życia rodzinnego w świadomości maturzystów lubelskich , „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” nr 4, s. 105 – 125.

Rola M., (2016), Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich, Studium socjologiczne, Drukarnia i Wydawca Standruk, Lublin.

Ryczan K., (1992), Wartości katolików a typ środowiska miejskiego, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Skoczylas K., (2011), Wartości młodych katolików regionu konińskiego. Studium katechetyczno-pastoralne na przykładzie wybranych szkół ponadpodstawowych regionu konińskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Smyczek L., (2002), Dynamika przemian wartości moralnych w świadomości młodzieży licealnej. Studium panelowe, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Stadtmuller – Wyborska E., Smólski R., (1991), Wartości preferowane przez młodzież (Badania wstępne), „Edukacja” nr 2, s. 48 – 57.

Sztaba M., (2011), Troska bł. Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego, Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC, Kraków.

Święs K., (1993), Wartości religijno-moralne młodzieży. Stan badań, w: Przemiany religijności społeczeństwa polskiego w świetle badań lubelskiego środowiska naukowego, red. W. Piwowarski, J. Styk, Wydawca: Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa, s. 101 – 118.

Święs K., (1997), Jaką mamy młodzież? Szkic socjologiczno-pastoralny, „Currenda. Pismo Urzędowe Diecezji Tarnowskiej” nr 3, s. 470 – 480.

Tarczyński A., (1993), Honor, w: Słownik katolickiej nauki społecznej, red. W. Piwowarski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, s. 63 – 64.

Taylor Ch., (2001), Oblicza religii dzisiaj, tłum. A. Lipszyc, Wydawnictwo ZNAK, Kraków.

Tinder G., (1995), Myślenie polityczne. Odwieczne pytania, tłum. A. Dziurdzik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Wrońska I., Mariański J., (1999), Wartości życiowe młodzieży (na przykładzie szkół pielęgniarskich), Akademia Medyczna i Neurocentrum, Lublin.

Zaręba S. H., (2003), Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1989 – 1998), Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC i Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.

Żełaniec W., (2012), O pojmowaniu godności człowieka, w: Szkice o godności człowieka, red. M. Piechowiak, T. Turski, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 193 – 211.


Published
2021-10-01


Baniak, J. (2021). Moralność godnościowa w ujęciu młodzieży polskiej przełomu wieków. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 10(1), 63–88. https://doi.org/10.58562/zns.14731

Józef Baniak 
Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu



Most read articles by the same author(s)