Wpływ Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na porządek prawny państw-stron Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a koncepcja marginesu oceny. Analiza ze szczególnym uwzględnieniem wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Hirst przeciwko W

Angelika Dominika Ciżyńska-Pałosz

Uniwersytet Jagielloński , Polska
https://orcid.org/0000-0003-4947-5771


Abstrakt

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy w XXI w. działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) stanowi zagrożenie dla suwerenności państw podlegających jego jurysdykcji, czy może wpływa pozytywnie na system prawa, wymiar sprawiedliwości i funkcjonowanie tych państw. Rozważania oparto m.in. na ocenie legitymizacji ETPC, analizie skutków orzeczeń ETPC dla państw-stron Konwencji, a także charakterystyce doktryny marginesu oceny. Ważną część opracowania stanowi również analiza wyroku ETPC w sprawie Hirst przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (2) w kontekście słuszności argumentacji ETPC i reakcji Zjednoczonego Królestwa na to orzeczenie.

Słowa kluczowe:

Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejska Konwencja Praw Człowieka, margines oceny

Asthana, A. & Mason, R. (2016). UK must leave European convention on human rights, says Theresa May, The Guardian, https://www.theguardian.com/politics/2016/apr/25/uk-must-leave-european-convention-on-human-rights-theresa-may-eu-referendum, 22.02.2020.
Bisztyga, A. (1997). Europejski Trybunał Praw Człowieka. Katowice, Polska: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa i „APEIRON” Sp. z o.o.
Bodnar, A. (2010). Skuteczność Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w Polsce. W: T. Giaro (red.), Skuteczność prawa (s. 189-213). Warszawa, Polska: Wydawnictwo Liber.
Cali, B., Koch, A. & Bruch, N. (2011). The Legitimacy of the European Court of Human Rights: the View from the Ground. https://ecthrproject.files.wordpress.com/2011/04/ecthrlegitimacyreport.pdf, 22.02.2020.
Committee of Ministers of CoE (2019). Supervision of the execution of judgments and decisions of the European Court of Human Rights 2018, https://rm.coe.int/annual-report-2018/168093f3da, 22.02.2020.
Department for Constitutional Affairs (2006). Voting rights of convicted prisoners detained within the United Kingdom-the UK Government’s response to the Grand Chamber of the European Court of Human Rights judgment in the case of Hirst v. the United Kingdom : consultation paper., 14 December 2006, https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http:/www.dca.gov.uk/consult/voting-rights/cp2906.pdf, 22.02.2020.
Donald,, A. & Lech P. (2016). Parliaments and the European Court of Human Rights. Oxford, Wielka Brytania: Oxford Univeristy Press.
European Parliamentary Elections Act 2002, http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2002/24/contents, 22.02.2020.
Feingold, C.S. (1977-1978). The Doctrine of Margin of Appreciation and the European Convention on Human Rights. Notre Dame Lawyer, 53:90/1977-1978, 90-106.
Ferrari, G.F. & Pollicino, O. (2011). The Impact of Supranational Laws on the National Sovereignty of Member States, with Particular Regard to the Judicial Reaction of UK and Italy to the New Aggressive Approach of the European Court of Human Rights, Comparative Law Review, 2/2011, 1-63.
Garlicki, L. (2007). Zakres zobowiązań państwa w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W: M. Granat (red.), Stosowanie prawa międzynarodowego i wspólnotowego w wewnętrznym porządku prawnym Francji i Polski (s. 122-134). Warszawa, Polska: Wydawnictwo Sejmowe.
Garlicki, L. (2008). Wartości lokalne a orzecznictwo ponadnarodowe – „kulturowy margines oceny: w orzecznictwie strasburskim? Europejski Przegląd Sądowy, 4/2008, 4-13.
Gerards, J. (2018). Margin of Appreciation and Incrementalism in the Case Law of the European Court of Human Rights. Human Rights Law Review, 18/2018, 495-515.
House of Lords & House of Commons (2013), Joint Committee on the Draft Voting Eligibility (Prisoners) Bill, Report, Session 2013–14, https://publications.parliament.uk/pa/jt201314/jtselect/jtdraftvoting/103/103.pdf, 22.02.2020.
Johnston, N. (2015). Prisoners' voting rights: developments since May 2015, House of Commons Library. Briefing paper no. 07461, https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cbp-7461/, 22.02.2020.
Kamiński, I.C. (2013). Europejska Konwencja Praw Człowieka a rosyjska konstytucja – komentarz do wyroku ETPCz w sprawie Anchugov i Gladkov przeciwko Rosji, http://www.hfhr.pl/europejska-konwencja-praw-czlowieka-a-rosyjska-konstytucja-komentarz-do-wyroku-etpcz-w-sprawie-anchugov-i-gladkov-przeciwko-rosji/, 22.02.2020.
Kamiński, I.C. (2015). Prawo do wolnych wyborów w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, 13/2015, 7-40.
Kamiński, I.C., Kownacki, R. & Wierczyńska, K. (2011). Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w polskim systemie prawnym. W: A. Wróbel (red.), Zapewnienie efektywności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym (s. 89-227). Warszawa, Polska: LEX & Wolters Kluwer business.
Kapelańska-Pręgowska, J. (2007). Koncepcja tzw. Marginesu oceny w orzecznictwie ETPC. Państwo i Prawo, 12/2007, 87-99.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 XI 1950 roku, zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).
Legg, A. (2012). The Margin of Appreciation in International Human Rights Law. Oxford, Wielka Brytania: Oxford Univeristy Press.
Liżewski, B. (2015). Operacjonalizacja ochrony praw człowieka w porządku Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Studium teoretycznoprawne. Lublin, Polska: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Mahoney, P. (1990). Judicial Activism and Judicial Self-Restraint in the European Court of Human Rights: Two Sides of the Same Coin. Human Rights Law Journal, 11/1990, 57-88.
Mężykowska, A. (2018). Niekończąca się historia: Protokół nr 15 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – kolejny etap długofalowej reformy strasburskiego systemu ochrony praw człowieka. Europejski Przegląd Sądowy, 4/2018, 4-12.
Mik, C. (2012). Opinia w sprawie roli parlamentu (Sejmu) w wykonywaniu wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W: Wykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Sejm. (s. 5-14) http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/8A15FEF47EBBEA64C1257A8C0025B869/$file/Wykonywanie%20wyrokow%20ETPC%20przez%20Sejm_2012.pdf, 22.02.2020.
Ministry of Justice (2019). Responding to human rights judgments. Report to the Joint Committee on Human Rights on the Government’s response to human rights judgments 2018–2019, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/842553/responding-human-rights-judgments-2019.pdf, 22.02.2020.
Nowicki, M.A. (2005), Hirst przeciwko Wielkiej Brytanii (nr 2) - wyrok ETPC z dnia 30 marca 2004 r., skarga nr 74025/01. W: M.A. Nowicki (red.), Nowy Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 1999-2004 (s. 1260), Kraków, Polska: Zakamycze.
Nowicki, M.A. (2015). Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (7. wydanie). Warszawa, Polska: Wolters Kluwer.
Ploszka, A. (2010). Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – zarys problematyki. W: A. Garnuszek & P. Sosnowski (red.), Rola Trybunałów i doktryny w prawie międzynarodowym (s. 336-353). Warszawa, Polska: Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego.
Protokół nr 14 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności zmieniający system kontroli Konwencji z 13 maja 2004 r., http://bip.mkidn.gov.pl/media/download_gallery/20141028Protokol_nr_14.pdf, 22.02.2020.
Protokół nr 15 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności zmieniający system kontroli Konwencji z 24 czerwca 2016 r., https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680084831, 22.02.2020.
Rainey, B., Wicks, E. & Ovey, C. (2017). Jacobs, White & Ovey: The European Convention on Human Rights (7. wydanie). Oxford, Wielka Brytania: Oxford University Press.
Raport Komisji w sprawie Grecja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu z 26 września 1958 r., skarga nr 176/56, Baza HUDOC.
Raport Komisji w sprawie Lawless przeciwko Republice Irlandii z 19 grudnia 1959 r., skarga nr 332/57, Baza HUDOC.
Regulamin Komitetu Ministrów w sprawie nadzorowania wykonywania wyroków oraz warunków ugód (przyjęty przez Komitet Ministrów w dniu 10 maja 2006 roku na 964. posiedzeniu Zastępców Ministrów), tłumaczenie tekstu na j. polski dostępne jest na stronie: https://www.msz.gov.pl/resource/5ea3ced1-af2c-4ecd-82fb-932b25394cd5, 22.02.2020.
Representation of the People Act 1983, http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1983/2, 22.02.2020.
Rulka, M. (2015). Problem wykonywalności orzecznictwa strasburskiego na przykładzie wyroku w sprawie Hirst przeciwko Wielkiej Brytanii. Europejski Przegląd Sądowy, 2/2015, 32-40.
Statut Rady Europy przyjęty w Londynie 5 maja 1949 r. (Dz.U. 1994 nr 118, poz. 565).
Tymczasowa Rezolucja Komitetu Ministrów Rady Europy ResDH(2001)80 z 26 czerwca 2001 r. w sprawie wykonania wyroku Loizidou przeciwko Turcji.
Tymczasowa Rezolucja Komitetu Ministrów Rady Europy ResDH(2009)160 z 3 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania wyroku Hirst przeciwko Wielkiej Brytanii (2).
Wiśniewski, A. (2008). Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Gdańsk, Polska: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
Wiśniewski, A. (2009). Uwagi o zastosowaniu koncepcji marginesu oceny w prawie międzynarodowym. W: E. Dynia (red.) Prawo międzynarodowe i wspólnotowe wobec wyzwań współczesnego świata (s. 330- 346). Rzeszów, Polska: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Wiśniewski, A. (2017). O legitymizacji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Gdańskie Studia Prawnicze, XXXVIII (2017), 553-564.
Wyrok ETPC z 7 grudnia 1976 r., Hanyside przeciwko Wielkiej Brytanii, skarga nr 5493/72, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 21 stycznia 1999 r., Garcia Ruiz przeciwko Hiszpanii, skarga nr 30544/96, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 30 marca 2004 r., Hirst przeciwko Wielkiej Brytanii (2), skarga nr 74025/01, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 6 października 2005 r., Hirst przeciwko Wielkiej Brytanii (2), skarga nr 74025/01, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 23 listopada 2010 r., Greens i M.T. przeciwko Wielkiej Brytanii, skargi nr 60041/08 i nr 60054/08, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 22 maja 2014 r., Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi, skarga nr 15172/13, Baza HUDOC.
Wyrok ETPC z 29 maja 2019 r., Ilgar Mammadov przeciwko Azerbejdżanowi, skarga nr 15172/13, Baza HUDOC.
Wyrok TK z 24 listopada 2010 r., K 32/09, OTK ZU 9A/2010, poz. 108.
Pobierz

Opublikowane
2020-10-05


Ciżyńska-Pałosz, A. D. (2020). Wpływ Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na porządek prawny państw-stron Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a koncepcja marginesu oceny. Analiza ze szczególnym uwzględnieniem wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Hirst przeciwko W. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (1), 7–28. https://doi.org/10.31743/ppe.7503

Angelika Dominika Ciżyńska-Pałosz  angelika.cizynska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński

Angelika Ciżyńska-Pałosz – doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,  autorka publikacji naukowych z zakresu prawa konstytucyjnego, w szczególności z zakresu  wykonywania orzeczeń TK i ETPC, e-mail: angelika.cizynska@uj.edu.pl.

https://orcid.org/0000-0003-4947-5771



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.