Przymusowa licencja eksportowa jako publicznoprawny instrument zwalczania i zapobiegania chorobom zakaźnym
Katarzyna Mełgieś
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
W dobie postępu cywilizacyjnego i związanej z nim globalizacji problem chorób zakaźnych, ich profilaktyki i zwalczania skutków pozostaje jednym z istotnych w zakresie zadań publicznych lokowanych w obszarze ochrony zdrowia. Z drugiej zaś strony specyfika i przebieg tych chorób stanowią wciąż istotne wyzwanie dla medycyny, zwłaszcza w zakresie związanym z badaniami i rozwojem, w znalezieniu takich rozwiązań chemicznych czy biologicznych, w tym leków i szczepionek, które będą skuteczne. Sektor publiczny skazany jest w tym względzie, w większości przypadków, na aktywność naukową i finansową podejmowaną przez przemysł farmaceutyczny. Ten ostatni, zwłaszcza gdy korzysta z monopolu wynikającego z uzyskanej ochrony patentowej, nie zawsze jednak jest zainteresowany kierowaniem swojej oferty do rynków słabo rozwiniętych. Obszary te zaś często to źródła rozprzestrzeniających się epidemii. Stąd wysiłki organizacji międzynarodowych, a w ślad za nimi także Unii Europejskiej, by stworzyć instrumenty prawne, takie jak przymusowa licencja eksportowa, pozwalające przeciwdziałać tym niekorzystnym zjawiskom. Wydaje się jednak, że wprowadzenie legislacyjnej formuły nie jest wystarczające dla osiągniecia oczekiwanych rezultatów bez odpowiedniego wsparcia politycznego, ekonomicznego i społecznego.
Słowa kluczowe:
choroby zakaźne, szczepionki, patenty, licencja przymusowa, ochrona zdrowiaBibliografia
Abbott F.M., Puymbroeck R.V. Van, Compulsory Licensing for Public Health A Guide and Model Documents for Implementation of the Doha Declaration Paragraph 6 Decision, The World Bank
Washington, 2005, http://documents.worldbank.org/curated/en/173701468337882214/pdf/334260rev0pub.pdf [dostęp: 21.08.2017 r.].
Barczewski M., Prawa własności intelektualnej w Światowej Organizacji Handlu a dostęp do produktów leczniczych, Warszawa 2013.
Beaglehole R., Bonita R., Kjellström T., Podstawy epidemiologii, Szkoła Zdrowia Publicznego Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2002.
Beall R., Kuhn R.I., Trends in Compulsory Licensing of Pharmaceuticals Since the Doha Declaration: A Database Analysis, PLoS Med. 2012 Jan; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3254665/ [dostęp: 21.08.2017 r.].
Desai M.A., Compulsory licensing: Procedural requirements under the TRIPS agreement, Pharmaceuticals Policy and Law 18 (2016) 31–44.
Dobieżyński K., Licencja przymusowa w ustawie z 2000 Prawo własności przemysłowej (Charakterystyka ogólna), Rzecznik patentowy nr 1, 2010, s. 44 i nast.
Kampf R., Special Compulsory Licences For Export of Medicines: Key Features of WTO Members’ Implementing Legislation, Staff Working Paper ERSD-2015-07 31 July 2015; World Trade Organization Economic Research and Statistics Division; https://www.wto.org/english/res_e/reser_e/ersd201507_e.pdf [dostęp: 21.08.2017 r.].
Kerry VB, Lee K., TRIPS, The Doha declaration and paragraph 6 decision: what are the remaining steps for protecting access to medicines?, Global Health, 2007 May 24, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1892549/ [dostęp: 21.08.2017 r.].
Key Features of WTO Members’ Implementing Legislation, Staff Working Paper ERSD-2015-07 31 July 2015, World Trade Organization Economic Research and Statistics Division; https://www.wto.org/english/res_e/reser_e/ersd201507_e.pdf [dostęp: 21.08.2017 r.].
Kolasiński M.K., Ochrona własności intelektualnej w odniesieniu do farmaceutyków w państwach Trzeciego Świata, PiP 2007, nr 8.
Kolasiński M.K., Ograniczenia własności intelektualnej w analizie konstrukcyjnej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.
Kostański P., Komentarz. Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2014.
Krawczyk M., Compulsory Licensing of Pharmaceuticals since the Doha Declaration – a Public Health Triumph or Failure?, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Społeczne 2016, nr 15(4).
Michalak A., Interes publiczny i jego oddziaływanie na powstanie, treść i wykonywanie prawa własności intelektualnej, Warszawa 2012.
Miszczak A., Licencjonowanie przymusowe w prawie unijnym oraz umowach międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą Polską, RPEiS 2016, nr 4.
Patent Landscape Report on Vaccines for Selected Infectionues Diseases, przygotowany dla Światowej Organizacji Własności Intelektualnej przez France Innovation Scientifique & Transfert FIST S.A., 2012, http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/patents/946/wipo_pub_946_3.pdf [dostęp: 21.08.2017 r.].
Promoting Access to Medical Technologies and Innovation. Intersections between public health, intellectual property and trade, World Health Organization, World Intellectual Property Organization and World Trade Organization 2013, https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/pamtiwhowipowtoweb13_e.pdf [dostęp: 21.08.2017 r.].
Reichman J.H., Compulsory licensing of patented pharmaceutical inventions: evaluating the options, Law Med Ethics 2009 Summer, 37(2); https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2893582 [dostęp: 21.08.2017 r.].
Sołtysiński S., Licencja przymusowa, [w:] R. Skubisz (red.), System Prawa Prywatnego, t. 14a, Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2012.
Sołtysiński S., Licencje patentowe, [w:] J. Szwaja, A. Szajkowski (red.), System Prawa Własności Intelektualnej, t. 3, Prawo wynalazcze, Wrocław 1990.
Stankiewicz R., Model racjonalizacji dostępu do produktu leczniczego, Warszawa 2014.
Targosz T., Licencja przymusowa, [w:] E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska (red.), System Prawa Handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2015.
Tudor J., Compulsory licensing in the european union, Journal of International Commercial Law, 2012, nr 2 s. 222 i nast.
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
